TROPİKAL TEHLİKE

MNG Kargo yükleme şefi İbrahim Tanyeli(38), Ekvator Ginesi'nin başkenti Malabu'da kaptığı 'sıtma' nedeniyle genç yaşta hayatını kaybetti. Aynı seferde bulunan ve sıtma virüsüne maruz kalan uçağın ikinci kaptanı Fatih Keklik ise son anda yapılan bir müdahale ile hayata tutundu.

MNG Kargo şirketinin uçuş ekibinin başına gelenler ülkemizdeki havayolu şirketlerinin öldürücü ve bulaşıcı hastalıklar konusunda ne kadar bilinçli olduklarını gözler önüne serdi. Teknolojik gelişmeler sayesinde oldukça küçülen dünyamızda neredeyse gidilmeyen, uçulmayan nokta kalmadı. THY’nin yanı sıra birçok Türk özel havayolu şirketi dünyanın çeşitli bölgelerinde hem yolcu hem de kargo taşımacılığı yapıyor. Bu operasyonları yapan şirketlerimizi ise çok sinsi ve önlem alınmadığı taktirde ölümcül olabilen tehlikeler bekliyor. Özellikle tropikal bölgelerde havayolu şirketlerinin çalışanları çok dikkatli olmak zorunda. Çünkü dünyanın bu en nemli ve sıcak bölgelerinde insanları için ölümcül hastalık kapma riski çok yüksek.  

Maalesef bu istenmeyen durum bir Türk şirketi olan MNG Kargo’nun başına geldi. Fransa’nın Chalon şehrindeki Vatry Havaalanı ile Malabu Adası arasında sefer yapan MNG Kargo’nun 5 kişilik uçuş ekibinden 3’ü dişi sivrisinek sokması sonucu sıtma oldu. Yükleme şefi İbrahim Tanyeli, uçağın ikinci kaptanı Fatih Keklik ve uçakta bulunan teknisyen.  

SITMA TEHLİKESİ BİLİNMİYOR

Bir personelini kaybeden, diğeri de son anda kurtarılan MNG Kargo Uçuş İşletme Başkanı Kaptan Pilot Tevfik Hancı, havayolu şirketlerine, dünyanın değişik bölgelerine seyahat eden Türk vatandaşlarına ve ülkemizdeki sağlık kuruluşlarına çok önemli uyarı ve çağrılanda bulundu. Genç yaşta bir çalışanını kaybetmenin acısını yaşayan Hancı, sıtma hastalığının havacılık camiası ve ülkemizde çok fazla bilinmediğini belirterek, “Çok önemli bir konu bu. Her şeyden çıkaracağımız bir ders var. Ben tüm havayolu şirketlerimizin dikkatini bu konuya çekmek istiyorum. Maalesef şirketlerimiz bu konuda bilinçsiz. İkinci amacım da Türkiye’de sıtma konusunda insanlarımızı bilinçlendirmek. Çünkü sıtma konusunun üzerine düşülmüyor. Ama artık dünya çok küçüldü. Bütün insanlar özellikle havayolu çalışanları her yere gidiyoruz” dedi.

İLAÇLARINI İÇMEMİŞLER

Tevfik Hancı, bazı medya organlarında MNG Kargo’ya yönelik kritik bölgelere uçan uçuş ekiplerine koruyucu tabletlerin verilmediği şeklinde eleştiriler yer aldığını, bunun kesinlikle doğru olmadığını söyledi. Hancı, “Koruyucu tabletler verilmiyor diye bazı yazılar çıktı. Kesinlikle doğru değil. Biz veriyoruz ama arkadaşlar yan etkilerinden sakınarak ve kısa süreli bir operasyon olduğu için içmemişler. Türkiye’de bu konuda en dikkatli şirket biziz sanırım. ‘Sıtma aşısı yapılmadan, tablet verilmeden gidiliyor’ şeklinde haksız eleştiriler yapılıyor bize. Bir kere sıtmanın aşısı yok. Sadece koruyucu kimyasal ilaçlar var. Dış korunmalar var, spreyler, bantlar, odalarda kullanılan böcekleri uzaklaştıran elektrikli cihazlar ve uzun kollu giyinmek gibi korunma yolları var. Hastalık sıtma mikrobu taşıyan dişi sivrisineğin sokmasıyla ve bu mikrobun kanınıza enjekte edilmesiyle bulaşıyor. Erkek sivrisinek sokarsa şanslısınız” diye konuştu.

AFRİKA SITMASI ÖLDÜRÜCÜ

MNG Kargo personeli sıtma hastalığını Malabu Adası’nda kaptı. Şirket Fransa’nın Vatri Meydanı ile Malabu arasında operasyon yapıyor. Malabu’da bir iki günlük kalışlar yapılıyor. Buradan da Afrika’nın içine charter uçuşlar oluyor. Operasyon maksimum 1 hafta sürüyor. Tevfik Hancı, bu operasyona başlamadan önce Avrupa Sivil Havacılık Birliği JAA’nin sitesinden dünyadaki uçucu ekiplerin gittikleri yerlerde karşılabilecekleri bütün hastalıklardan korunma yöntemlerini, hangi aşıların olunacağını araştırdığını açıkladı.

İLACIN ADI MALARONE

Hancı şöyle konuştu: “SHGM’nin ilgili birimini arayarak sordum, Malarone bütün havacılık şirketleri, özellikle Lufthansa tarafından kullanılıyor. FAA’nin de onayladığı ve tavsiye ettiği bir ilaç. Yüzde 90 koruyucu, yan etkileri de çok az. Almanya’dan buldurdum bu ilacı, çok da pahalı bir ilaç. Şirket olarak bu ilacı temin ettik ve ücretsiz olarak personelimize dağıttık. Arkadaşlarımıza verdik, ama kullanmamışlar. Ekiple konuştuk 5 kişiden üçü sivrisinek mikrobu aldı, ikisi almadı. Onlar da dışarı çıkmamışlar o nedenle. Kaptan pilotla uçuş mühendisinde bir şey yok, ikinci pilot, yükleme uzmanı ve teknisyen mikrobu almış. Birer kutu verdik bu ilacı. 7 günden fazla kalmıyorlar orda. Ekiplerimize sözlü olarak anlatıyoruz, yazılı olarak da zarfın içine koyup uçuşa giderken alıyorlar. Nisan’ın 20’si gibi kokpit toplantısına da ekibin hemen hemen yarısına anlattık bu ilacın kullanılması gerektiğini ve yan etkisinin olmadığını. “

HAVACILIK CAMİASI BİLMİYOR

Havacılık camiasının bu konuları çok iyi bilmediğini belirten MNG Kargo Uçuş İşletme Başkanı, ”Birçok şirketimiz çeşitli bölgelerde operasyonlar yapıyor. Örneğin Saga Havayolları Cezayir’de operasyon yapıyor. Türk Hava Yolları Uzakdoğu ülkelerine, Endonezya, Malezya, Nijerya gibi birçok tropikal bölgeye uçuyor. Buralara giden kişiler çok bilinçli değil. Çünkü böyle bir ölüm görmedik Türkiye’de. Ama belki bundan sonra çok bilinçli olacak herkes. Sektördeki birkaç kaptan pilot arkadaşımla konuştuğumda, “Öyle mi ya, korunmamız mı lazım? Ne süreceğiz, ne kullanacağız’ diyorlar. Kimse farkında değil. Benim bir arkadaşım öldü, bir arkadaşım ikinci pilotum da ilacı bulduk, getirdik 12 saat daha geciksek onu da kaybedecektik. Son anda kurtardı” şeklinde konuştu.

GRİP’LE AYNI BELİRTİLERİ TAŞIYOR

Hancı, sıtmanın belirtilerinin grip gibi ortaya çıktığını belirterek, “Tek farkı ateş düşmüyor. Yüksek seviyede ve düşüremiyorsunuz ateşi. Nöbetler geliyor, kusma, titremeler ishal ve aşırı halsizlik. Mikrobu taşıyan dişi sivri sineğin sokmasıyla bulaşıyor. Özellikle geceleri risk artıyor” dedi.

GÖZ GÖRE GÖRE ÖLDÜ

MNG Kargo Uçuş İşletme Başkanı Hancı, yükleme şefi İbrahim Tanyeli’yi ölüme götüren ibretlik olaylar zincirini de şu şekilde anlattı: 

“Arkadaşımız Türkiye’ye döndükten sonra Gaziosmanpaşa Hastanesi’ne gidiyor. Bu hastane bir de uçuş muayeneleri yapan bir hastane. Oraya gidiyor diyorlar ki, ‘Ne iş yapıyorsun?’ ‘Uçucuyum’ diyor. ‘Nereden geldin?’ diyorlar, ‘Avrupa’dan’ diyor. ‘Sen domuz gribi olabilirsin’ deyip ambülansla Haseki’ye gönderiyorlar. Arkadaşımız ’Bende domuz gribi yokmuş’ diye beni aradı. ‘Tahliller yayıyorlar’ dedi. İntaniye bölümünde idrar yolları ve üst solunum yolları enfeksiyonu teşhisi koyup 5 gün de rapor vermişler. Şimdi bu arkadaşımız gitti 5 gün evinde yattı, dinlendi ondan sonra yine iyileşmedi. ‘Boğazlarım şişti, çok halsizim ama ateşim düştü’ dedi. Babası tekrar Haseki’ye götürüyor. Baba, ‘Ben sizin tedavinizi kabul etmiyorum. Alman Hastanesi’ne götüreceğim oğlumu’ diyor. Bu arada zaten komaya girmiş. 10 gün geçiyor bu olaylar olana kadar. Sıtma tespit edildiği anda ölüm oranı yüzde 1 ile 2 arasında, tedavi edilemeyecek bir hastalık değil. Tespit edilseydi kurtulacaktı arkadaşımız. Hastalığın tedavi edici ilaçları damardan ve tablet halinde var. Alman Hastanesi intaniye bölümü hastayı görür görmez ‘sıtma’ diyor. Bir adam uçucuysa şu soruyu soruyorlar: ‘Nerelerde bulundun? Yediğin içtiğin ne’. ‘Afrika’ya uçtum’ dediği anda hemen sıtma akla geliyor. Teknisyen arkadaşımız  Fransa’da grip oluyor, ateşi düşmüyor. Hastaneye götürülüyor. Doktorun sorduğu sorular bunlar Kimsin, nerelerde bulundun? Yediğin içtiğin nedir. ‘Afrika’daydım’ derse hemen sıtma tahlili yapıyorlar. Sıtma çıkıyor 2-3 gün hastanede yattıktan sonra taburcu ediliyor. Bitti, hiçbir izin kalmadı. Sıtma kolay tedavi ediliyor, önemli olan teşhis.”

SITMA İLACI YOK TÜRKİYE’DE

Tevfik Hancı bu acı olay yaşandığında Nijerya’da bulunduğunu belirterek, “Haseki Hastanesi’nde ellerinde bir tane ilaç kalmış. Onu istemişler fakat çok geç olmuştu. Bütün vücudu enfekte olmuş, bütün organları bitmişti. Bilinç kapandı, komaya girdi. Ben Nijerya’daydım. 5 yıldır Türkiye’de kalmış Nijeryalı bir doktor hastane yapıyor. Ankara Hacettepe Üniversitesi Hastanesi’nde çalışmış. Çok iyi Türkçe bilen doktor Harrison. ‘Böyle bir şey nasıl olur, nasıl komaya girer? Uçucu bir adama sorulacak sorular bellidir’ dedi. Üç ilaç istediler hemen bulduk, Sağlık Bakanı geldi. Alman Hastanesi’nin istediği bütün ilaçları hemen bulduk. Uçakla yetiştirdik. Bir ilacı da Hollanda’dan buldular. Yani Türkiye’de ilaç yok. İbrahim o gece vefat etti. Bu sıtma mikrobu Türkiye’de görülmeyen bir sıtma mikrobu ve Alman Hastanesi'nde Türkiye’de ilk defa birini tedavi ettiler. En tehlikeli ve öldürücüsü. Hastalık Türkiye’de görülmediği için ya depolarda yok, yada hastane stoklarında yok. Biz getirdik” diye konuştu.

İKİNCİ PİLOT DİREKTEN DÖNDÜ

Hancı, “Sıtma’dan bir kişi İstanbul’da, Haseki Hastanesi’ne gitmesine rağmen öldü. Çok ilginç bir olay. Diğer arkadaşımız da direkten döndü” diyerek “İkinci pilot Fatih Keklik İncirli’de özel bir hastaneye gitmiş. Kendisine ‘Acil servisimize başvuran Fatih Keklik’in yapılan muayenesinde sebebi bilinmeyen ateş tanısı ile 5 gün yatak istirahati uygundur’ diye rapor verip evine gönderiyorlar. Bu arkadaşımız da tesadüfen kurtuldu. 5 gün dinlendi. Antibiyotik kullandı. Daha sonra Cerrahpaşa’ya gidiyor daha önce geçirdiği bir enfeksiyon nedeniyle. Bir personelimiz de oradaki bir doktor arkadaşını arayıp, bir personelimizin sıtma olduğu, aynı durumun bu hastada da olabileceğini söylüyor. Hemen Alman Hastanesi ile konuşup intaniye servisinde yoğun bakıma kondu. Sabah biz ilaçlarını yetiştirdik. Kullanınca gözlerini açtı, kendine geldi, komanın kenarından döndü. Şu an durumu iyiye gidiyor” şeklinde sözlerini noktaladı.