IATA'NIN 2009 BEKLENTİSİ

IATA 2009’a daha olumlu bakıyor

230 üye havayolu bulunan İsviçre merkezli IATA’nın toplam uçuşları dünya genelindeki tarifeli seferlerin yüzde 93’ünü temsil ediyor. Bu gerçekten yola çıkar ve IATA’nın geçmiş yıllardaki başarılı tahminlerini göz önünde bulundurursak, yüzde 2-3’lük artı veya eksi sapma ile bu öngörünün doğru olacağını düşünüyorum. Hiç şüphesiz zararın azalacağı yönündeki tahminin ana nedeni, bu yılı varil başına ortalama 100 dolar ile kapatması beklenen petrol fiyatının gelecek yıl ortalama 60 dolara gerileme beklentisi. Ayrıca sektörün dinamizmi ve reaktif davranma zorunluluğu havayollarını ivedilikle maliyet düşürme, hat kâr/zararlarını gözden geçirme, konsolidasyon, hatta bazı durumlarda arz azaltma gibi radikal önlemlere zorlamış durumda.
Sektörel zararın yüzde 75 civarındaki payının ABD’den kaynaklandığının altını çizmek gerekiyor. Amerikalı havayolları yakıt fiyatlarının yıl içinde neredeyse 150 dolara çıkmasından dolayı yıl sonu itibarıyla toplam 3.9 milyar dolarlık zarar bekliyorlar. Havacılığın lider ülkesi ABD’de çoğu havayolu üst düzey yöneticisi böyle bir silkelenmenin orta-uzun vadede sektörün geleceği açısından bir toparlanma anlamı taşıyacağını düşünüyor. 11 Eylül sonrası ciddi darbe alan sektör, 2006’ya kadar ancak belini doğrultmuş, halen yaşanan olumsuzluklar taşıyıcılara filolarını daha az yakıt tüketen, efektif ve daha çevreci yeni jenerasyon uçak modelleriyle yenilemelerine fırsat vermemişti. Aslında ABD’deki resesyonun boyutu havacılığın lider üretici firması Boeing’in dördüncü sefer ertelemek zorunda kaldığı B787 uçak projesinden de anlaşılabilir. Zira geçen hafta yapılan açıklamaya göre bu model en erken 2010 yılında gökyüzünde olabilecek.

CİRO KAYBI ENDİŞE VERİCİ
IATA Genel Direktörü Giovanni Bisignani’nin açıklamasına göre, 2009 yılı küresel havacılık cirosu 501 milyar dolar olarak gerçekleşecek. 2008 yıl sonu ciro tahmini ise 536 milyar dolar civarında. Yani gelecek yıl cirosal olarak yüzde 6.5’luk ciddi bir daralma söz konusu. Sektörde net kârlılık oranı yüzde 3-4 olanın çok başarılı bir havayolu kabul edildiğini düşünürsek cirosal kayıp boyutu gerçekten endişe verici. Bu arada 2008 yılının yolcu sayısında yüzde 2’lik artışla kapanacağı öngörülürken, 2001’den bu yana ilk defa gerçekleşecek bir düşüşle 2009’da bu sayının yüzde 2.7 azalacağı tahmin ediliyor. Hatırlatmakta fayda var, havayollarında kârlılık için en önemli parametre, uçakların doğru fiyatlardan, maksimum dolulukla efektif olarak uçmasıdır. Bu nedenle yolcu sayısındaki azalma kârlılık düşüşü değil ancak cirosal kayıp anlamına gelir.
Tüm yakın çevreme her zaman “makro ekonomik öngörü yapmak isterseniz havacılık sektörüne bakın ve uçak siparişlerini takip edin” öğüdünü veririm. Çünkü hiçbir sektörde bu kadar proaktif ve aynı zamanda reaktif olma zorunluluğu olduğunu düşünmüyorum.
Küresel zararın bu yıl sonu itibarıyla 5 milyar dolar olarak tahmin edildiği havacılık sektöründe, IATA’nın (Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği) 2009 yılı öngörüsü nispeten daha iyimser. Gelecek yıl sonu beklenen zarar 2.5 milyar dolar olarak açıklandı.

TOLGA TURGUT-Akşam