Dünyanın en büyük havayolu şirketlerinden biri olmayı hedefleyen koyan Türk Hava Yolları (THY), 2009'da bütün havayollarını geride bırakan bir performansa imza attı. Fakat THY'yi dünyanın zirvesine taşıyan, şirketin ulaştığı büyüklük değil, hisse senetlerinin 2009'daki getirisi oldu. THY hisseleri, 2009 yılında hisseleri dünyanın en çok kazandıran havayolu şirketi olarak kayıtlara geçti.
Hisse fiyat artışı 2009'da yüzde 428'i bulan THY, en yakın rakibine iki kata yakın fark attı. THY'den sonra yüzde 265'lik hisse getirisiyle Japon Skymark ikinci olurken, yüzde 249'luk hisse senedi getirisiyle Brezilyalı GOL üçüncülüğü elde etti. Yüzde 200'ün üzerinde getiri sağlayan diğer havayolu şirketleri, yüzde 226'lık getirisiyle İspanyol Vueling, yüzde 221'lik getirisiyle Hintli SpiceJet ve yüzde 211'lik getirisiyle Norveçli Norwegian Havayolları oldu.
Asyalı ve ucuzların zaferi
Sektörde özellikle Uzak Doğu'lu havayolu şirketlerine ait hisselerin açık ara ön sıralarda yer aldığı dikkat çekerken, dev havayolu şirketlerinin hisse senetleri için 2009 çöküş yılı oldu. Yolcu sayısı bakımından Avrupa'nın en büyük havayolu şirketlerinden biri olarak kabul edilen İskandinav SAS yatırımcısına yüzde 46 kaybettirirken, efsane havayolu şirketleri American Airlines yüzde 31, Air Canada yüzde 30, Airberlin yüzde 25, Japan Airlines yüzde 68, Austrian Airlines yüzde 56, US Airways yüzde 42, Finnair yüzde 23, Continental ve Delta yüzde 6, Iberia yüzde 5 zarar ettirdi.
En çok kazandıran havayolu hisseleri listesinde ise ağırlığı ucuz havayolu şirketleri aldı. Skymark, GOl, Vueling, SpiceJet, Norwegian, Virgin Blue, AirAsia, KingFisher gibi ortalamaların altında fiyatlarla bilet satan ve bu konuda SkyTrax ödülü bile almış havayolu şirketlerinin hisselerinin en üst getiri performansı gösterdiği dikkati çekti.
Hatta dünya devi Continental'in kendi hisseleri yüzde 6 zarar ettirirken, Continental'in özel charter jet firması olan ExpressJet, yüzde 166'lık getirisiyle parmak ısırttı.
Bu manzarının sebebi olarak ise kriz yılında ucuz havayolu şirketlerinin daha fazla rağbet görmesi ve buna bağlı olarak hızlı yükselen finansal performansın hisse senedi fiyatlarına da yansıması gösteriliyor.
Avrupa'nın 4'üncü büyüğü
THY'nin rakiplerine açık ara fark atan performansı ise küresel krizde Avrupalı rakipleri hızla küçülürken, transit yolcuya ve Avrupa-Orta Doğu hattına ağırlık vermek gibi stratejilerle istikrarlı büyümeye devam etmesine bağlanıyor. 2009'un daha mayıs ayında yolcu sayısı bakımından Avrupa'da 4. büyük havayolu şirketi haline gelen THY'nin hisse senetleri de bu performansa hızla ayak uydurdu.
Avrupa Havayolları Birliği'nin verilerine göre, yolcu sayısında geçen yıl Avrupa'nın 7'nci büyük havayolu olan THY, 2009'un ilk 5 aylık döneminde SAS Scandinavian (İskandinav), İspanyol İberia ve Hollandalı KLM'yi geride bırakarak Alman Lufthansa, Air France ve British Airways'in ardına yerleşmişti. En son açıklanan veri olan ekim ayı verilerine göre de THY, dördüncü sıradaki yerini hala koruyor. THY'nin önünde yolcu sayısı bakımından Deutsche Lufthansa, Air France, British Airways yer alıyor.
Barış Erkaya-Referans
EN ÇOK KAZANDIRAN HAVAYOLU HİSSELERİ |
Havayolu Hissesi |
2009 Getirisi (%) |
THY (Türkiye) |
428 |
Skymark (Japonya) |
265 |
GOL (Brezilya) |
249 |
Vueling (İspanya) |
226 |
SpiceJet (Hindistan) |
221 |
Norwegian (Norveç) |
211 |
ExpressJet (ABD) |
166 |
Jet Airways (Hindistan) |
166 |
TAM (Brezilya) |
157 |
Air China (Çin) |
150 |
Thai Airways (Tayland) |
142 |
China Eastern (Çin) |
136 |
Hainan Airlines (Çin) |
108 |
LAN Airlines (Şili) |
100 |