RYANAIR UÇAĞI TEHLİKE ATLATTI

ÜNAL BAŞUSTA YAZIYOR…

Ryanair’e ait bir Boeing 737-800, Roma'daki Ciampino Havaalanı’na iniş yapmak için alçalırken uçağa ve motorlarına kuşlar çarptı. Motorlarında arıza sinyali alan pilotlar acil iniş yaparak nedeni bilinmeyen bir sebepten ancak pist sonunda durabildi. Kaza sonrası çekilen resimlerden uçağın sol iniş takımlarının yapılan sert iniş nedeniyle sol kanat üzerinden çıktığı görülüyor.

Uçağın sol iniş takımı dikmelerinin kanadı parçalayıp geçerken yakıt tanklarını delmemesi çok büyük bir şans. Ayrıca uçak pistte ilerlerken sol motorunda pistte kıvılcımlar çıkartarak sürüklendiği aşikar… Eğer yakıt akıntısı olsaydı bu kıvılcımların veya hasarlı motordan çıkabilecek alevlerin, uçağı daha pistte sürüklerken alevler içerisinde bırakma ihtimali çok fazla idi. Çekilen resimlerde uçağın radomunda ve slatlar üzerinde kuşların bıraktığı kan izleri açıkça görülüyor.

Çok büyük bir faciadan şans eseri dönülmüş… Yolcuların uçak pistte durur durmaz hava yastıklarından kayarak uçağı terk ettiği bildiriliyor. Yolculardan yaralanan kimse yok.

Uçakların en zayıf anı olan kalkış veya iniş sırasında onlara çarpan kuş sürüleri büyük tehlike yaratıyor.

Dünyada kuşların hava vasıtalarına verdiği zararın senede 1 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor. Ayrıca kuşların sebep olduğu en ufak hasar bile tamiri gerektiğinden uçağın uçamadığı her dakika çok büyük zararlara neden oluyor. 

Ayrıca eğer kaza uçak kalkarken olmuşsa uçağın geri dönüp aynı havaalanına inmesi, -eğer depoları doluysa- ancak fazla yakıtını yere boşalttıktan sonra mümkün olabiliyor. Mesela uzak doğuya gitmek için Los Angeles’ten kalkan bir B-747-400 uçağı geri dönmek isterse tam 83 ton yakıtı Pasifik Okyanusu’na dökmek zorunda… Eğer bu durum karada olsa idi, bu yakıt şehirlerin ormanların ve insanların üzerine dökülmek zorundaydı.

Kuş kazalarının yüzde 75’i 500 feet altında oluyor. 5 bin feet’e kadar olan kazaların oranı ise yüzde 25. 

Kuş çarpması sonucu yaşanan bazı uçak kazaları ise şöyle;

Bugüne kadar kuşların neden olduğu en büyük kaza ise Eastern Airlines’a ait Lockheed L-188 Electra tipi turboprop uçağın 1960 senesinin Ekim ayında Boston Logan Havaalanı’ndan kalkarken başına geldi. Uçağın dört motoru da içine kuşların girmesi nedeniyle durdu ve 300 feet’den denize çakıldı. 9 yolcu kurtulurken, 62 kişi hayatını kaybetti. Kuşların ağırlıkları sadece 80 gram olduğu halde bunların çok fazla olması ve motorun dizaynı motorların durmasına neden oldu.

1962 yılında United Airlines’a ait Vickers Viscount tipi uçak 6 bin feet’te kuğulara çarptı uçağın kuyruk kanatçığı koptu, uçak kontrol edilemez hale geldi ve düştü. Olayda 17 kişi hayatını kaybetti.

12 Kasım 1975’te  JFK New York’tan kalkış yapan Overseas National Airlines’a ait bir  DC-10-30 uçağı 139 yolcusuyla kalkış yaparken V1 süratinde martı sürüsüne girdi. Üç numaralı motor yanarak patladı ve kanattaki yakıt depoları da alev aldı. Kalkıştan vazgeçen uçak durduktan kısa bir müddet içinde tamamen yandı. Sadece 11 kişi hafif yaralandı. Uçaktakilerin hepsinin havayolu personeli olması sayesinde uçağın çok kısa bir sürede boşalması sağlandı. 

15 Eylül 1988, Habeşistan’da Bahar Dar Havaalanı’ndan kalkan bir Boeing 737-200 kalkış esnasında her iki motoruna da güvercinler girdi. Her iki motoru da arızalanan uçağın pilotları havaalanından 10 km. uzaktaki bölgede yere acil iniş yapmak istedi. İnişte dere yatağına giren uçak yanarak parçalandı 104 yolcudan 21 kişi yaralanırken, 35 kişi hayatını kaybetti.

Kuşların sebep olduğu diğer önemli vakalar:

9 ocak 1998 gecesi Houston’dan kalkan Delta Airlines’a ait B-727 uçağı, 6 bin feet’de Kanada’dan güneye göç eden kaz sürüsünün içine girdi. Her üç motoru, slatleri, radar radomu ve pitot tüpleri hasar görmesine rağmen motorları çalışmaya devam etti. Uçak salimen yere indi.

26 Ekim 1992,  Calgary International Havalimanı’na inişe geçen bir  KLM B-747 uçağı Kanada kaz sürüsüne daldı. Olay tam iniş sırasında olduğundan uçak normal bir şekilde indi. Olaydan sonra 1 numaralı motor ve bazı slat panelleri değişti.

Temmuz 1962’de DC-8 tipi bir uçağın Lahor üzerindeyken kokpit camına bir kartalın çarpıp içeri girmesi ile yaşandı. Yaklaşık 5.5 kilo ağırlığındaki kuşun çarpması sonucu pilotlardan biri ölürken diğeri de yaralandı.

Kuş çarpmalarının uçuşun hangi sahfasında olduğunu gösteriyor.

Phase of Flight at Time of Bird Strikes. Canada and U.S. (1991-1999) (Canadian data include military strikes)

Şimdiye kadar olan en yüksek kuş çarpması 23 Ekim 1991’de bir DC-8-62 uçağına 39 bin feet’de olmuş. Kuşun cinsi bilinmiyor.

Kuşların en fazla uçağın hangi parçalarına zarar verdiğini gösteriyor.

Aircraft Parts Most Commonly Struck and Damaged by Birds Canada and U.S. (1991-1999)

Kuş çarpması sonrası uçakların ne yaptığını gösteriyor.

Effects of Bird Strikes on Aircraft in Canada (1991-1999ts

Olimpiyatlar nedeniyle Pekin Havaalanı için alınan Amerikan malı kuş kaçıran cihazların işe yaramadığı anlaşıldı. Araştırmalar sonucunda bu cihazların çıkardığı avcı kuşların seslerinin Pekin’deki kuşlar tarafından tanınmadığı için onların bu seslere reaksiyon göstermediği anlaşınca cihazlara Çin’de yaşayan avcı kuşların sesleri yüklendi. Fakat havalimanını mesken tutan kuşlar, göç ettiğinden bu cihazların işe yaramayıp yaramadığı seneye kuşlar Pekin’e geri dönünce anlaşılacak. Her havaalanında olduğu gibi Atatürk Havalimanı'ndaki martılar ve kargalar ile göç eden binlerce kuş, iniş ve kalkış yapan uçaklar için büyük bir tehdit oluşturuyor. Devlet Hava Meydanları İşletmesi bazen uçakların gürültüsüne alışık olan kuşları kovmakta çaresiz kalıyor.

Türkiye’nin Asya ile Afrika arasında göç yolu üzerinde olması kuş tehdidini de artırıyor. Bunun için her havaalanında özel görevliler var ve onlar ellerindeki imkanlara göre bu kuşları uzaklaştırmaya çalışıyor.

Uçuş kontrol kulesindeki görevliler hava trafiği kadar bu kuşların da hareketlerini gözlemlemek ve tehlike yaratanları da yerdeki görevlilere ve pilotlara bildirmek zorunda…

Dünyadaki birçok havalimanında kuşlarla mücadelede doğal yöntemlerin yanı sıra teknoloji de kullanılıyor. Özel eğitimli yırtıcı kuşlar, uçakların iniş ve kalkış alanlarına yaklaşan diğer kuşları uzaklaştırıyor. Özellikle askeri alanlarda silahlı timler görev yaparken, keskin nişancılar tehlike oluşturan kuşları avlıyor. Zaman zaman da helikopter uçuşlarıyla kuşlar ürkütülüp, uzaklaştırılıyor. Ayrıca kuşları korkutmak için özel ses ve ışıklı sistemler de deneniyor. Ancak kuşların zamanla bu seslere de alışıp, tepki vermedikleri gözleniyor.

Uçak gövde ve çamlarının kuş çarpmalarına dayanıklı olarak tasarlanmasına rağmen özellikle büyük kuşların çarpması sonucu motorlar ile 6 santimetreyi bulan kokpit camlarını büyük hasar görebiliyor.