Türkiye’de Cumhuriyet’in başından beri havacılığa büyük ilgi oldu. Sivil havacılık teşvik edilirken havacılık sanayiinin de temelleri atıldı. 1925 yılında Atatürk’ün emriyle daha sonra Türk Hava Kurumu adını alacak olan Türk Teyyare Cemiyeti kuruldu. 1933’te sivil havayolu kurmak için Havayolları Devlet İşletme İdaresi kuruldu. İdare, daha sonra Türk Hava Yolları ve Devlet Hava Meydanları İşletmesi’ne dönüştü. Öte yandan havacılığı geliştirmek için bireysel girişimler oldu. Nuri Demirağ, 1940’ta bugün Atatürk Havalimanı’nın bulunduğu arazide tesisler kurdu.
Türk Sivil Havacılığı’nın öncü isimlerinden biri de Vecihi Hürkuş’tur. Hürkuş, 1924’te Türkiye’nin ilk uçağı Vecihi K-IV’ü inşa etti. Türkiye’nin ilk özel havayolunu da kuran Hürkuş’un adı, bundan böyle Türk Havacılık ve Uzay Sanayi AŞ’nin (TAI) projesi Hürkuş’ta yaşayacak.
YURTDIŞINA DA SATILACAK
Geçen hafta TAI’nin Ankara’daki 5 bin dönüm alan üzerine kurulu tesislerini ziyaret ettim. TAI Genel Müdürü Muharrem Dörtkaşlı’nın ev sahipliğinde geçen ziyaret sırasında başlangıç ve temel eğitim uçağı Hürkuş hakkında detaylı bilgi edindim. Hürkuş, Cumhuriyet’in başındaki projelerden sonra tasarlanan ilk Türk uçağı olacak. Dörtkaşlı, Hürkuş’un sınıfında son derece iddialı, akrobatik özelliği olan, kendi bünyesinde oksijen üretebilen, kabin basınçlı bir eğitim uçağı olacağına dikkat çekti. Hürkuş geliştirilirken emsallerinden daha rekabetçi olması gözetilmiş, çünkü bu uçağın sadece Türk Silahlı Kuvvetleri’ne değil yurtdışına da satılması amaçlanıyor. Dörtkaşlı, uçağın tasarımının neredeyse bittiğini, önümüzdeki yıl nisan ayına kadar hangardan çıkacağını aktardı. Yılın ikinci yarısında da Hürkuş’un ilk uçuşunu yapması planlanıyor. Bir süre test uçuşlarına devam edecek, Avrupa’dan sertifikasının alınmasıyla beraber seri üretime geçilecek. Hürkuş’un, hem Silahlı Kuvvetlerimize hem de dost ve müttefik üçüncü ülkelerin silahlı kuvvetlerinin envanterine girmesi hedefleniyor. İlk tasarım “Hürkuş A” sonraki “Hürkuş B” olacak. Başka bir ilave özellik konduğunda “Hürkuş C” adıyla devam edecek. Böylece bu modelin 50-60 yıl boyunca üretilecek. Dörtkaşlı iddalı; “Hürkuş, özgün tasarımlı, egemen, Avrupa Hava Güvenliği Ajansı’ndan (EASA) sertifika almış, dünyanın her yerinde kullanılır bir uçak olacak” diyor.
2023 yılındaki yerli yolcu ve savaş uçağı hedefinin öncüsü
“Hürkuş, 2023 vizyonunda yerli uçak üretme planları için hayata geçecek ilk proje. TAI de 2004’ten beri ‘Özgün ürüne sahip ol, kendi mühendislerin tasarlayıp teknisyenlerin uçursun’ mantığıyla hareket ediyor. TAI’de çalışan mühendislerin yaş ortalaması 28, çalışanların 980’i sadece tasarıma odaklanmış durumda. Bu genç kadro hem yeni projeler üretiyor hem de yabancı menşeli projelerde çalışarak kendilerini geliştiriyor. Bu çocuklar mevcut projeleri bitirdiklerinde 32-33 yaş ortalamasıyla hem hâlâ genç hem de tecrübeli olacak. Böylece biz de savaş uçakları, helikopterler, uydular ya da bölgesel yolcu uçağı gibi çalışmalarda iddialı olacağız. Bu projeleri tek başımıza da yapabiliriz; pazarda kuvvetli, gelişmiş sanayiye sahip aynı zamanda bize müşteri olacak ülkelerle işbirliği de kurabiliriz.” Tahmin edeceğiniz üzere bu iddialı sözler de TAI Genel Müdürüne ait.
TASARIM ÖZELLİKLERİ
* Üstün aerodinamik performans, TUSAŞ tasarımı özgün kanat profili
*1600 shp PT6A-68T Pratt & Whitnet turboprop motor
*Beş palli alüminyum Hartzell HC-B5MA-3 pervane
*60 saniye ters uçuş kabiliyeti
*Arka kokpitte yüksek görüş açısı
*Kabin basınçlandırma sistemi
*Uçakta Oksijen Üretim Sistemi
*Anti-g sistemi
*Kokpit İklimlendirme Sistemi
*Kuş çarpmalarına karşı güçlendirilmiş kanopi
*Askeri uçaklara özgü yüksek şok dayanımlı iniş takımları
*(HOTAS: Kontrol düğmeleri ve anahtarları kontrol çubuğuyla gazın üzerinde)
‘Ekonomiden hızlı büyüyecek’
Haftayı ABD’li Boeing’in yepyeni teknolojilere sahip uçağı 787 Dreamliner’ın All Nippon Airways’e (ANA) ilk teslimatı vesilesiyle Seattle’da geçirdim. 787 teslimatından sonra en çok konuşulan konu 737 MAX. Gelecek 20 yılda havacılığın dünya ekonomisinin önünde büyüme göstermesi bekleniyor. Ekonomi yüzde 3.3 uçak filosu 4.2, yolcu trafiğinin ise yüzde 5.1 büyümesi tahmin ediliyor. 20 yılda 33 bin 500 yeni uçağa ihtiyaç duyulacağını öngören Boeing, en büyük ihtiyacın 23 bin 400 adetle dar gövdeli uçak segmentinde olacağını düşünüyor. Bu yüzden de Airbus rekabette yeni motorlu 737 MAX projesine büyük önem veriyor. Boeing 787 geliştirilirken tasarlanan çoğu yenilik 737 ailesine ve 747-8’e ilham kaynağı olmuş. 737 MAX’in ilk teslimi 2017’de yapılacağı için mevcut 737’lerdeki geliştirmeler devam edecek. Uçuş testleri süren 747-8’in ise gelecek yılın başında yolculu uçuşlara başlaması hedefleniyor. Boeing, performansından çok memnun olduğu ve yüksek sipariş alan modeli 777’de ise uzun vadede bir değişiklik yapmayı düşünmüyor. Boeing’in Pazarlamadan Sorumlu Başkan Yardımcısı Randy Tinseth THY’nin de filosunda yer alan 777-300ER için “Pazardaki en iyi uçak” diyor.
Güntay Şimşek / HT Cumartesi
