EMEKLİ UÇAKLAR FIRSAT SUNUYOR

Tucson şehrinin kuzeybatısındaki bu geniş arazide 120 yolcu uçağı emekliler gibi Arizona güneşinin altında yatıyor. Aslına bakarsanız birçoğu da gerçekten emekli. Onlarca yıl yolcu taşıdıktan sonra ömürlerinin kalanını burada geçiriyor.

Marana Aerospace Solutions adındaki bu işletmenin yeni sahipleri, dünyanın en büyük uçak bakım ve onarım firması olduklarını söylüyor. Fakat bu konuya nasıl baktığınıza bağlı. Yani bakım kapasitesi mi, uçak park alanı mı veya toplam alan açısından mı baktığınıza.

Öte yandan, 490 hektarlık arazisiyle burasının en büyükler arasında olduğu kesin. New York merkezli bir özel sermaye şirketi olan Relativity Capital geçen yıl işletmeyi Evergreen International Aviation'dan satın aldı. Evergreen burasını ağırlıklı olarak kendi helikopter ve kargo uçakları için kullanıyordu. Relativity'de üst düzey yönetici olan Joyce Johnson-Miller, dünyadaki havacılık sektöründe değişimler yaşandığını, yeni emekli olan veya kira süresi dolan yolcu uçaklarının bakım, depolama ve sökülmesinin yüksek potansiyele sahip bir yatırım olarak görüldüğünü ifade ediyor.

Amerikalı havacılık şirketleri yakın zamana kadar bu uçakları kalkınmakta olan ülkelere satardı. Fakat dünyanın başka yerlerinde de havayolu sektörleri büyüyor ve yeni şirketler, değişik finansman seçenekleri sayesinde yeni uçaklar alabiliyor veya kiralayabiliyor.

Marana'nın İcra Başkanı Hal Heule, "Sektör bir boru hattına benziyor. Yeni uçaklar geldikçe eskileri öbür yandan çıkıveriyor. Biz işin emeklilik yanındayız ve o taraf da büyüyor" diyor.

Kiralama şirketlerinin artan faaliyetleri sayesinde daha çok havayolu şirketi artık uçakları daha ucuza getirebiliyor. Morgan Stanley Research'ün bir raporuna göre aktif olan yolcu uçaklarının yüzde 34'ünün sahibi, 20 yıl öncesine göre iki kattan daha fazla artışla, ya kiralama şirketleri ya da finans kurumları. Kiralama şirketleri uçakları doğrudan Boeing ve Airbus gibi üreticilerden alıyor, sonra da havayolu şirketlerine belli bir süreyle kiralıyorlar.

Uçak motorları üreticisi Pratt & Whitney'in iletişim müdürü Katy Padgett, "Havayolu şirketlerinden kiralama firmalarına doğru bir kayma var. Bu yeni bir gelişme" diyor.

Başka yatırım firmaları da arazinin ucuz, havanın kuru ve hep güneşli olduğu Tucson civarında bir potansiyel görüyor. Nitekim uçakların depolanması ve bakımında faaliyet gösteren, küçük yolcu uçaklarının onarımını yapan Ascent Aviation Services'ın sahibi, Chicago merkezli varlık yönetimi kuruluşu Victory Park Capital.

Havayolu danışmanı John Goglia, "Tesislere duyulan talep girişimcileri ve risk sermayedarlarını çekecektir. Büyük sermayenin bu sektöre girmesi yeni bir şey" diyor. Ascent'in İcra Başkanı David Querio'nun belirttiğine göre depolama, bakım ve tasfiye hizmetleri veren şirketler arazilerin geniş ve ücra olmasını tercih ediyor. Bir işletmeci, hizmette olmayan bir uçağı nereye park edeceğini belirledikten sonra vereceği en önemli kararlar hep uçağın atıl kalmamasıyla ilgili olacaktır. Uçmayan bir uçak kadar ağır bir yük yok çünkü.

Goglia ise, "Uçakları söküp metalini hurda olarak satmanın kârlı olduğu görülüyor. Geri kazanılan malzemenin bir bölümü uzun süredir olmadığı kadar iyi para ediyor" diyor.

CHRISTINE NEGRONI - DAVID KADLUBOWSKI/THE NEW YORK TIMES /Sabah