Bir uçak yapma hikâyesi
Dün Hürkuş'tan bahsederken Embraer örneğini verdim.
"Hafta sonu da onun hikâyesini yazayım" dedim.
Embraer, Brezilyalıların dünya piyasasına sunduğu ve dünyanın hemen hemen tüm havayollarında kısa ve orta mesafe uçağı olarak kabul gören bir uçak.
Şimdi üç farklı modelle iş jeti pazarına da hızlı bir giriş yapıyorlar.
Üstelik sadece sivil uçak değil, savaş uçağı da üretiyorlar.
Embraer'in kuruluşu yaklaşık 40 yıllık bir hikâye.
ÖNCE ZİRAİ UÇAK
1970'lerin başında "zirai ilaçlama uçağı" yapmak üzere Brezilya'da kamu girişimi olarak başlıyor hikâye.
1980'lerin sonuna kadar önemli bir gelişme olmuyor.
Küçük uçaklar üretiyorlar.
Brezilya hükümeti bu süre içinde yüzlerce öğrenciyi bursla ABD'ye yolluyor ve orada uçak mühendisliği eğitimi aldırıyor.
Bu öğrenciler ABD'nin en iyi okullarında okuyor, ardından da uçak sanayiinde çalışmaya başlıyorlar.
Ardından da ülkelerine dönüp Embraer'de işe başlıyorlar.
Embraer'in dünya çapında bir üretici olmasının önü de bu gençlerin geri dönüşüyle başlıyor.
Bu gençlerin ülkelerinin uçak sanayiinde görev almaya başlamalarıyla Brezilya uçak üretiminde bir sonraki aşamaya geçiyor ve dizayn üretmeye başlıyor.
1990'larm başında da büyük ölçekli üretimlere hazır hale geliyor.
TAI KABUL ETMİYOR
Tam bu noktada olaya Türkiye'nin adı karışıyor.
Embraer yöneticileri, 1990'ların başında Türkiye'ye geliyor. Daha doğrusu TAI'ye.
Ortak uçak üretimi için teklifte bulunuyorlar. O sıralarda TAI, yabancı uçak üreticilerine fason parça üretiyor. Embraer yöneticileri, "Bırakın bu fasonu. Bunda gelecek yok. Ortak dizaynlar yapalım.
Yepyeni uçaklar üretelim" diyor.
TAI, Embraer'in bu teklifini, "Siz uçak falan yapamazsınız" diyerek reddediyor.
Dahası o sırada TAI'nin başında bulunan asker kökenli yönetici, aracılık yapan kişiye "Ne getirdin bunları bana. Boşuna vaktimizi aldın" diyor.
TAI'den ret yanıtını alan Embraer'ciler ülkelerine dönüyorlar.
Ve sonunda bugün Airbus A319 ve 320'ye çok ciddi rakip olan yolcu uçaklarını, Falcon'a, Cessna'ya, Hawker'a rakip olan iş jetlerini üretmeye başlıyorlar.
Şu ana kadar yaklaşık 1000 adet yolcu uçağı satmışlar.
Avustralya'dan Avrupa'ya, Amerika'ya kadar tüm havayollarına.
19 MİLYAR DOLAR AVANS
Ellerinde ise 821 uçaklık bir sipariş listesi var. 2015 yılına kadar fabrikaları ful durumda.
Bu 821 uçak için aldıkları avans miktarı ise sıkı durun tam 19 milyar dolar.
Bu parayla çok ciddi finansman yapıyorlar.
Savaş uçağı konusunda da oldukça önemli başarılara imza atıyorlar.
Son olarak Amerikan ordusunun açtığı bir ihaleyi, ABD'li savunma sanayii devlerinin arasından sıyrılarak kazandılar.
ABD'nin terörle mücadelede kullanmayı planladığı yeni tasarım alçak irtifa havadan karaya savaşma yeteneğine sahip uçaklarını üretecekler.
Bu uçaklar alçak irtifada uçarak helikopterlerin yaptığı işin bir benzerini yapacaklar. Ancak hem menzil, hem de havada kalma süresi olarak helikopterlerden çok daha uzun mesafe ve süre uçacaklar.
Dün dedim, "Hürkuş önemli. Bir yerden başlamak lazım" diye.
İşte bugün dünyadaki 3. büyük üretici konumuna gelen Embraer'in hikâyesi bu.
Bir yerden başlamışlar.
Fatih ALTAYLI/HABERTÜRK
0
0
