Atatürk Havalimanı’na yılda 25 milyon yolcu taşıyan uçakların başarılı bir şekilde inip kalkmasından sorumlu kontrolörlerin hata yapma lüksü yok!
Yolda yürürken birine çarptığınızda ‘pardon’ diyerek bir tatsızlığı önleyebilirsiniz. Veya mesleğinizde bir hata yaptığınızda bunu telafi edebilirsiniz. Ancak yeryüzünde öyle bir meslek var ki bunda ‘pardon’ deme lüksünüz yok. Bu meslek kılı kırk yaran bir eğitimle kazandırılan hava trafik kontrolörlüğü... Ömürlerinin yarısını 45 metre yükseklikteki bir kulede, 110 metrekarelik dar ve kapalı bir alanda geçiren Atatürk Havalimanı Uçuş Kontrol Kulesi çalışanları yoğun stres altında görev yapıyorlar. Kulede vardiyalı olarak 24 saat boyunca 100 hava trafik kontrolörü görev yapıyor. Yılda 25 milyon yolcunun seyahat ettiği, günde 900 ucağın indiği hava alanında, bir kule görevlisine saatte 30 uçak düşüyor.
PİLOTUN GÖZÜ KULAĞI
Yol kontrol ünitesinde çalışan hava trafik kontrolörleri, uçakları ‘son yaklaşma’ tabir edilen mesafede, inişe 20 dakika kala devralıyor. Her uçağın pilotuna o anda havalimanı üzerindeki uçak trafiği ve muhtemel riskler konusunda ayrıntılı bilgi veriliyor. 12 yıldır hava trafik kontrolörlüğü yapan Nevzat Dinçer Ayyıldız, zaman zaman uçaklara havada tur attırdıkları yolunda şikayetler geldiğini hatırlatıyor. Böyle bur uygulamanın mümkün olmadığını dile getiren Ayyıldız, “Hiç birine sen biraz tur at deme şansınız yok. Pistten çıkma olayları da genellikle meteorolojik şartların değişmesinden veya pilotaj hatasından kaynaklanıyor” diye konuşuyor.
MESLEĞE İLGİ AZ...
Hava trafik kontrolörü olabilmek için öncelikle, bu mesleğe gönül vermek gerekiyor. Daha çok, her yıl 10 kişinin mezun olduğu Eskişehir Anadolu Üniversitesi Hava Trafik Kontrolörlüğü Bölümü veya DHMİ eğitim kurslarını bitirenler tercih ediliyor. Bunun yanı sıra çok iyi İngilizce bilmek, strese dayanıklı olmak, dikkat eksikliği hastası olmamak aranan şartlar arasında. Yükseklik korkusu olanların ise bu mesleği yapma şansları çok az. İyi bir hava trafik kontrolörü 5 yılda yetişiyor. Buna rağmen hava trafik kontrolörü açığı devam ediyor. Zira bunda 15-20 yıllık bir kontrolörün kazancı Türkiye’de aylık 2 bin 700 YTL iken; Avrupa’da 8-9 bin euro, ABD’de ise 9 bin dolar olması etkili oluyor. Havacılık otoriteleri, milyonlarca yolcunun can güvenliği içinde seyahat etmesini sağlayan Türkiye’deki hava trafik kontrolörlerinin özlük haklarının iyileştirilmesi gerektiğine dikkat çekiyor.
EYVAH APRONDA BİRİ VAR!
Kulenin en üst kısmında hava ve apron trafiğini görerek yönlendiren ‘meydan kontrol ünitesi’ bulunuyor. Uçakların bütün hareketleri görevlilerin yönlendirmesiyle gerçekleşiyor. Apronda ve pistlerde yaşanması muhtemel tehlikelere karşı gereken uyarı da buradan yapılıyor. Örneğin pistte yürüyen bir insan görüldüğünde, meydan kontrol yerdeki ekipleri harekete geçiriyor.
EŞİNİZ PİLOTSA...
Evde Türkçe kulede İngilizce
Ömrünün 18 yılı uçuş kontrol kulesinde geçen Vildan Sakarya bir pilotla evli. Sakarya en çok eşinin uçağı limana yaklaştığında heyecanlanıyor. Eşinin sesini uçaktan yapılan ilk anonsta tanıdığını ifade eden Sakarya, “Tabi burada karı koca muhabbeti yapmamız imkansız. Eşimle de İngilizce konuşuyorum” diyor. Sakarya’nın pilot eşi ile tanışmasının hikayesi de hayli ilginç. Sakarya ilk tanışmayı şöyle anlatıyor: “Bundan 13 yıl önce bir görev için uçakla İstanbul’dan İzmir’e gidiyordum. Orada hayatımın kaptanı ile tanıştım. Daha sonra onu frekansa girdiği, kule ile konuştuğu zamanlar takip ettim. Daha sonra evlenmeye karar verdik.”
SMURT PROJESİ
Ankara’dan uçaklara takip
Ulaştırma Bakanlığı’nın üzerinde titizlikle durduğu Smurt projesiyle, yeşil yorucu ekranlar yerine hava trafiğini daha net algılamayı ve uçakları daha kolay yönlendirmeyi sağlayan LCD ekranlar devreye girdi. Smurt projesi tamamlandığında Türkiye üzerindeki bütün hava trafiği, Ankara’daki tek merkezden yönlendirilecek.
Mısır uçağı alev alev yanıyordu!
Meydan kontrol ünitesinde çalışanlar uzun aralıklarla da olsa çok korkunç olaylara şahit oluyor. 10 Ekim 2007’de Kahire-Varşova seferini yapan Mısır Hava Yolları uçağı iniş sistemlerinin kilitlenmesi üzerine mecburi iniş yapıyor, ve bir anda alev topuna dönüyordu. Olayı dün gibi hatırlayan 17 yıllık kontrolör Hilmi Ayaz, “Çok tehlikeli bir iniş oldu. Ekiplerimiz yangını kısa sürede söndürdü ve yolcuları tahliye ettik. Bu başarımız sebebiyle takdir belgesi aldık” diyor.
Kulenin ilginç terimleri
> Divort etmek:
Bir uçağın başka bir limana inmesi.
> Emergency iniş:
Uçakların havada yaşadıkları tehlike sebebiyle en yakın havalimanına yaptıkları mecburi iniş.
> Air miss (hava öpücüğü):
Havada uçakların 100-200 metre kadar birbirlerine yakın geçişleri sırasında yaşanan tehlike durumu.
> Son yaklaşma:
İnişe 20 dakika kalma durumu.
> Tkas:
Yakın geçişlerde ‘tehlike var’ alarmı veren sistem.
> Pas geçmek:
İniş sırası gelen uçakların, inmeden havada tur atmaları.
Cemil Yıldız/Türkiye Gazetesi
