İlk saldırıdan enterne edilen Amerikan uçuş ekipleri önce Atatürk Orman Çiftliği’nde, daha sonra Ankara’da bir otelde ikamet ettiler. Ekipler otelden dışarı çıkınca yanlarına nöbetçi asker veriliyordu. Ekiplerin tüm masraflarını Amerika’nın Ankara elçiliği karşılıyordu.

Ağustos 1942’de Genelkurmay Başkanlığı uçabilecek konumdaki uçakların Eskişehir’deki I. Tayyare Alayına verilmesini istedi. Ayrıca Amerikan askeri ataşesinden Türklerin eğitimi için yardım talebinde bulundu. Ataşe, enterne edilen ekiplerin içinden Teğmen Brown ve bazı isimleri önerdi. Ayrıca aynı gruptan altı Amerikalı, Türk havacılarının nezaretinde gerekli bakımlardan sonra sağlam üç B-24D uçağını Eskişehir’e uçurdular. Uçaklar Eskişehir’e indikten sonra ilk iş olarak üzerlerindeki USAF işaretleri kapatıldı: Dikey stabilizelerin dış yüzeylerine Türk Bayrağı, gövde ve kanatlara Türk Hava Kuvvetlerinin işaretleri boyandı. Yine gövdelere 1, 2, 3 numaraları yazıldı.

Onarım, bakım ve Türklere eğitim (uçuş ve teknik) çalışmalarında Amerikalı havacılara başkanlık eden Teğmen Brown, Ankara’da bulunan dört kişinin daha Eskişehir’e gelerek kendilerine yardımcı olmaları için gerekli izinlerin verilmesini istedi. Bu talep hemen gerçekleştirildi…

Eskişehir’deki Amerikalı havacılardan Teğmen West ve Astsubay Çavuş Taylor, bir B-24D uçağında uçarak kaçmayı planladılar. Türkler tarafından “2” numara verilen Brooklyn Rambler isimli B-24D uçağını yavaş yavaş kaçışa hazırladılar. Bunun için de yakıt depolarının bozulmaması için devamlı bir miktar yakıtla dolu olmalarını, ayrıca belli aralıklarla motorların çalıştırılmasının gerektiğini Türk havacılara belirttiler. Bu işler için ilgili makamlardan izinler aldıktan sonra düzenli motor çalıştırmalarında kendilerine Kıbrıs uçuşuna yetecek kadar yakıtı, kanat depolarına yavaş yavaş biriktirdiler. Kaçış planlamasında Amerikalı havacılara Eskişehir’de sağlanan serbestlik önemli rol oynamıştı. Örneğin Eskişehir’de bulunan bir İngiliz havacı subayından en uygun rota, olası hava durumları ve Lefkoşe’deki İngiliz üssü hakkındaki bilgileri rahatça almışlardı.

14 Aralık gecesi, diğer Amerikalı havacılara kaçış planlarını açıkladılar. 15 Aralık 1942 günü Eskişehir üssünde Türkler öğle yemeği molasında iken Teğmen West bir motoru çalıştırdı. Her bir motoru çalıştırırken iki Amerikalı havacı uçağa bindiler. Kendilerinden şüphelenen Türk makinistin müdahalesine fırsat vermeden uçağın kapasını kapatıp, motorların ısınmasını  (Eski tip pervaneli uçakların motorları çalıştırıldıktan sonra belli bir süre ısınması mutlaka beklenirdi. YN.) beklemeden harekete geçtiler. Durumu anlayamayan nöbetçilerin şaşkın bakışları altında kalkışa geçtiler. Hafif uçak, buzlu pistten rahatça havalandı. I. Tayyare Alayı mensupları şaşkınlıklarını atlatınca, komutan Albay Naim Bürküt, kaçan uçağın takip edilerek yakalanmasını emretti! B-24 havalandıktan ancak yarım saat sonra bir Martin W-139 tipi uçakla Üsteğmen Hakkı Metel havalandı. Ancak daha yavaş olan bu uçağın bilinmeyen rotadaki B-24 ü yakalaması imkânsızdı. Rotada sadece Torosları aşmak için alçak uçuşu terk edip yükselen B-24’ü Kıbrıs’a yaklaşırken bir İngiliz Spitfire avcı uçağı karşıladı. Güvenlik için hemen iniş konfigürasyonuna geçen B-24D, dosdoğru Lefkoşe’deki RAF meydanına, eskort Spitfire ile birlikte indiler. Amerikalı havacılar gerekli sorgulama ve kontrollerden geçtikten sonra Tel Aviv üzerinden Kahire’ye gönderildi. İnişte lastikleri patladığı için hafif hasarlanan uçak, İngiliz ve Amerikalılarla, hem diplomatik hem de askeri kanallardan yapılan yoğun pazarlıklar sonucu Türkiye’ye tekrar iade edilmesi kararlaştırıldı. Brooklyn Rambler isimli B-24D, Eritre’de bulunan Amerikan bakım üssüne Amerikalı ekip tarafından uçuruldu. Burada gerekli tamir ve bakımı yapıldı. Ayrıca uçağın bazı makinalı top taretleri ve bir kısım silah sistemleri -bomba yuvaları- sökülerek, yolcu-personel taşıma konfigürasyonuna değiştirildi. Mart 1943’te Türk havacılara uçak teslim edildi…

Ankara’da bulunan diğer Amerikalı havacılar da geri dönerek birliklerine katılmak, devam eden savaşta yer almak istiyorlardı. Eskişehir’de bulunan Teğmen Davis, başkente gelen bir Amerikalı askeri danışmana yardımcı olması için Ankara’ya geri yollandı. Burada Teğmen Davis kaçmalarına yardımcı olacak kişilerle hem aracılı hem de doğrudan irtibat kurdu. Otelden firar edebilmek için, halat, trenle seyahat için bilet ve sahte pasaportlar temin ettiler. Trenle güney ve güneydoğudan sınırı geçmek ve Mersin-Antalya limanlarından yabancı bandıralı müttefik tarafındaki gemilere binmeyi planladılar. Bu planlarını gerçekleştirdiler: Amerikalılardan bir kısmı Mersin ve Antalya’dan yabancı bandıralı gemilere binerek, bazıları yaya olarak Suriye sınırını kat ederek müttefik birliklere katıldılar.

Tidal Wave operasyonuyla Türkiye’ye mecburi iniş yapan B-24D uçaklarından iyi durumdaki iki tanesi daha küçük tamirat ve bakımlarla Eskişehir’deki I. Tayyare Alayı II. Tabur ve III. Bölüğe katıldılar. (III. Bölük, B-24D uçakları için kurulmuştu.) Uçaklara 4001, 4002, 4003, 4004, 4005 Türk seri numaraları verildi. 4003 nolu uçak, Kıbrıs’a kaçırıldıktan sonra Afrika’da yolcu-personel taşıma değişikliği yapılandı: Savaştan sonra Türkiye’nin ilk VIP uçağı olarak 1944-1945 yılları arasında dönemin Genelkurmay Başkanı tarafından kullanıldı.

11 Haziran 1944 günü Karadeniz’den gelen bir B-24 uçağı İstanbul yakınlarına zorunlu iniş yapmıştı. Uçak ağır hasarlanırken 11 kişilik uçuş ekibi enterne edilmişti. Kesin olmayan ve doğrulanmaya muhtaç bir habere göre yine 10 Ağustos 1944 gecesi yine bir B-24 uçağı İstanbul üzerinde uçunca, ışıldaklarla tespit edilip uçaksavar bataryalarının ateşi sonucu İstanbul Alemdağ yakınlarına zorunlu iniş yapmıştı. Bu uçakta kullanılamaz derecede hasarlanmış, uçuş ekibi enterne edilmiş ve daha sonra Amerikalı yetkililere teslim edilmişti.

II. Dünya Savaşı bittikten sonra Amerika’dan gerekli yedek parçalar temin edilemediği için uçaklar kısa sürede uçurulamaz duruma girdi. Bunun üzerine envanterden çıkarılarak Amerikalı uzmanların yardımıyla sökülerek ambalajlandı. Önce Ankara’da sonra Kayseri İkmal Bakım Merkezinde depolandı. Öte yandan bu uçakların Türk havacılar tarafından kaç saat ve ne tür görevlerde, nasıl uçtukları konusunda kesin bilgiler olmadığı, eldeki mevcut bazılarının da resmi doğrulanmaya ihtiyacı olduğu için yazıya bu ayrıntıları koyamadık…

1950 yıllarının ortalarında yine özel bir izinle yurt dışından gelen ve Türkiye’de görevli Amerikalıların oluşturduğu grup tarafından, bir daha hiçbir şekilde uçamayacak şekilde ambalajlı B-24D uçakları parçalandı. Amerikalılara parçalama iznini hangi kurum (lar) ve kişi (ler) in verdiği konusunda bir bilgiye ulaşamadığımız gibi, uçakların parçalandıktan sonraki akıbetleri de meçhuldür.

NOT: Tidal Wave operasyonu için Libya’da eğitim uçuşuna gece havalanan B-24D’lerin içinden bir tanesi (Lady be Good isimli B-24.) yakıt arızası yüzünden Akdeniz üzerinde ekip tarafından terk edilir. Aslında uçuş ekibi havada pozisyon hatası yaparak kaybolmuşlardı. Bu yüzden çoktan karaya çıktıklarının farkında olamamışlar ve Libya çölü üzerinde paraşütle atlamışlardı. Uçuş ekibinin ayrılmasından sonra uçak bir süre daha düzgünce süzülerek, çöle kendiliğinden zorunlu iniş yapmıştı. Uçağın enkazı 1950’lerin sonunda, ekip cesetlerine de 1960 yılında, çöldeki petrol aramaları faaliyetleri esnasında ulaşılmıştı…

Türkiye’ye İnen Uçakların Bilgileri:

USAF Seri No                        B-24D Uçak İsimleri

446642-40777                               Flossie Flirt

446742-40267                               Horse Fly

933242-8 40608                            Vulgar Virgin

934041-9 23754                             Little Lady (Eva? Bazı Türk kaynaklarında iki ayrı                                                       uçak, özellikle Amerikan kayıtlarında ise tek uçak                                                     olarak geçmektedir.)

983442-5 40312                            Aire Lobo

375141-6 224297                          War Maid

385642- 9 540744                         Town Hall

385642-9 540544                          Brooklyn Rambler (Rayler?)

385642-9 740733                          Hitler’s Hearse

              ?                                   Blue Goose

              ?                                   Heaven Can’t Wait                                          

         41-124311                           Hadley’s Harem (Anamur’da denize düşen)

  Başvurulan Kaynaklar:

*Consolidated B -24 Liberator  ( Martin W. Bowman – MBI Publishing Company, 2004)

*B-24 Legend: The Plane - The People ( Philip St. John, Turner Publishing Company, 1990)

*B-24 Liberator: Combat Legend Series ( Martin Bowman – Crowood Press Limited, 2003)

*Consolidated Aircraft Corporation  ( Katrina Pescador, Mark Aldrich – Arcadia Publishing SC, 2008)

*Flying’s Strangest Moments (John Harding, Robson Books, 2006)

*B-24 Liberator Units of the Fifteenth Air Force  (Robert F.Dorr – Mark Rolfe, Osprey Publishing, 2000)

*US Air Force Publication (US Air Force Face Sheet)

*Kanatlar Dergisi (Sayı:1 Haziran-Temmuz, Sayı:3 Ekim-Kasım, 2002)

*Atlas Tarih Dergisi (Sayı:11 Şubat-Mart, 2011)

*Hayat Tarih Mecmuası (Sayı:6, 1965)

*Türk Havacılık Kronolojisi (Stuart Kline – Dönence, 2002)

*Turkish Military Aircraft Since 1912 (Ole Nikolajsen-Dutch Aviation Society,2005)

*Rahmi Koç Müzesi Tanıtım Kitapçığı, (2002)

*Cumhuriyet Gazetesi

*Those Brave Crews (Ray Ward–Weldon Publications, 2003)

*Shadow: A Cotton Tail Bomber Crew in WW II (Nail Hunter Rainford–Mc Farland, 2004)

*Ploesti: The Great Ground–Air Battle of 1 August 1943 (James Duggan, Carrol Stewart–Brassey’s, 2002 )

*Fortress Ploesti: The Campain to Destroy Hitler’s Oil (Naval Institude Press, 2004)

*Rescue From Ploesti (William G. Williams-White Mane Publishing Company, 2003)