İşte o röportaj:
THY AVRUPA’NIN İLK 5 YILDIZLI HAVAYOLU OLACAK
Star Alliance havayolu ittifakına İstanbul’da yapılacak imza töreniyle 1 Nisan’da tam üye olacak Türk Hava Yolları, çıtayı yükseltti.
Avrupa’nın ilk beş yıldızlı havayolu unvanını almayı hedefleyen Genel Müdür Temel Kotil için 2008 "kalitede zirve yılı" olacak. Havacılığı saran küresel krizden avantajlı çıkmanın yollarını arayan THY, aktarmalı uçuşlarla Avrupa’nın küçük kentlerinden doğunun büyük metropollerine yolcu taşımayı planlıyor. İş yoğunluğundan fırsat bulursa özel pilot lisansı almak isteyen Temel Kotil, bu yıl 75’inci yılını kutlayan THY’nin yeni vizyonunu ve stratejilerini Viyana’da anlattı.
Türk Hava Yolları son yıllarda çok hızlı mı büyüdü? Vizyonunuzda ne var?
- THY’yi dünya havacılığında global bir oyuncu yapmak istiyoruz. Yolcuları Avrupa’nın küçük şehirlerinden doğunun büyük merkezlerine taşıyacağız. Afrika’nın büyük şehirlerinden topladığımız yolcuları da Avrupa’nın gelişmiş noktalarına götüreceğiz. Örneğin Fransa’da Nice’ten Pekin’e veya Bangkok’a gitmek isteyen yolcu Paris veya Frankfurt yerine THY’yle İstanbul’a gelecek. Buradan uçacak. Avrupa içinde yapılan kısa uçuşlarda ikram yok. Bizim kalitemiz daha yüksek. Gelişmenin, gürbüzleşmenin sonundayız. Elimizde THY’deki talebi ikiye katlayacak bir iş planı var.
İstediğiniz kadar uçuş hakkı alabiliyor musunuz?
- Tabii ki darboğazları var bunun. İstanbul’dan doğudaki büyük şehirlere seferlerimiz uçuş haklarıyla sınırlı. Seferleri artırmak için çok uğraşıyoruz. Ama bu, sivil havacılık otoritelerinin karşılıklı görüşmeleriyle, yapılan ikili anlaşmalarıyla oluyor. Çin’e 21 uçuş istememiz buradan kaynaklanıyor. Suriye’de 7’den 22’ye, Mısır’da 9’dan 21’e çıkıyoruz. Dünya havacılığı liberalizasyona gidiyor. Uçuşlar serbestleşiyor.
Yani son yıllardaki hızlı büyüme trendi önümüzdeki 5 yılda da devam mı edecek?
- Evet, aynı şekilde devam eder. Bu da dar gövdeli filonun büyüyeceği anlamına geliyor. THY, daha dar gövdeli büyümesini tamamlayamadı. Yani işin yarısını yaptık. Diğer uzak noktalar için de geniş gövdeli uçak filosunu büyüteceğiz. Haritayı açtığımızda İstanbul İpek Yolu üzerinde. Havadan THY ile İpek Yolu’nu oluşturmak istiyoruz.
UZUN MENZİLLİ UÇAK İHALESİ YAKINDA BİTECEK
Uzun menzilli uçak ihalesi ne aşamada?
- İhaleyi henüz sonuçlandırmadık. Ama yakında bu çalışmaları bitirebiliriz. Projeksiyonda uçak darboğazı yok. Sektörde 10 yılda gelen bir periyot var. 2008 bazıları için zor, bazıları için de sıkıntılı geçecek. Ama THY için de yılbaşından bu yana bütçe eksenli gittik. Yolcumuz ve ciromuz arttı. Bu yıl 23.5 milyon yolcu, yüzde 20 büyüme hedefliyoruz. Doluluk oranlarımız yılbaşından bu yana iki puan arttı. Şu an yüzde 70’e ulaştık.
BUSINESS YOLCU YÜZDE 40 ARTTI
Havayolları business class’tan ciddi paralar kazanıyor. Uzun menzilli uçaklarınızın kabinlerini yeniliyorsunuz. Business’ta beklediğiniz artışı yakalayabildiniz mi?
- THY henüz doğal büyümesini tamamlamadı. Ama business’ta taşıdığımız yolcu sayısı yüzde 40 arttı. 2007’de yurtdışı satışlarından tam 2.7 milyar YTL getirdik. Yani gelirin yüzde 60’ı yurtdışından. İşte bu artış kaliteyle, yeni business koltuklarla oluyor. THY uçtuğu hatların en iyisi olacak. Rakiplerinden çok daha iyi hizmet verecek. Ama bilet fiyatı olarak da en uygun fiyatı sunacak. Giderleri bu açıdan baskılıyoruz. Kaliteden ödün vermiyoruz. İkramdaki başarı, servisin iyileşmesi için kabin personelinin artması bunu gösteriyor.
Bu yıl büyük bir kriz beklentisi var. Alternatif planınız hazır mı?
- Şu an küresel bir kriz var zaten. Küçükken doğru zamanda büyüme hamlesi yaptık ve büyüdük. Şimdi sektör küçülürken tekrar büyüme hamlesi yapacağız. Krizi avantaja döndüreceğiz. Hálá ekin yapıp toplayacağımız arazi çok. Ama bundan ziyade kaliteye odaklanıyoruz. 2008 kalitede zirve yılımız olacak.
ANADOLU JET YENİ MARKA DEĞİL
Ankara merkezli Anadolu Jet faaliyete geçiyor. Bu oluşumla ne planlıyorsunuz?
- Biliyorsunuz Sabiha Gökçen Havalimanı merkezli bir operasyonumuz vardı. Bunlardan bir kısmını SunExpress’e bıraktık. Ama İzmir, Ankara, Adana, Antalya uçuşlarını devam ettiriyoruz. Sabiha Gökçen’de hizmet veren uçaklarımızın tüm koltukları ekonomi sınıfındaydı. Ankara’daki operasyon da bunun bir benzeri olacak. Biz her uçuşumuzda giderleri azaltmak yönünde hareket ediyoruz.
Tek koridorda güçlü bir filonuz var. Bunun altına bir bölgesel jet veya pervaneli bir filo düşünüyor musunuz?
- Şu an THY’nin odaklandığı nokta business ve uluslararası yolcu. Zaten diğer havayollarına alt segmentteki yolcuları veriyoruz. Taşıdığımız yolcu sayısı artıyor. Demek ki üst segmentte büyüme sürüyor. Koltuk sayısı 160’tan daha küçük uçaklarla operasyon şu an planımızda yok. O ayrı bir segment. Yakın bir tarihte Avrupa’nın en güçlü tek koridorlu uçak filosuna ulaşacağız. Çünkü İstanbul’u merkez yapmanın yolu bundan geçiyor.
Yakıt fiyatları yükseliyor, tahmininiz nedir?
- Yakıtla ilgili tahmin yapan danışmanlık şirketleriyle çalışıyoruz. Bütçemizi ona göre ayarlıyoruz. Yakıt fiyatları varil başına 20 dolarlardan 117 doları gördü. Daha iyi hizmet vermek için kabin memuru sayımızı yükselttik. Pilot sayımız 640’tan 1200’e çıktı. Ancak maliyetimizi kontrol altında tutuyoruz. Örneğin ofis çalışanları sayısı aynı kaldı. Ancak bunu yaparken kaliteden taviz vermiyoruz.
Elinizdeki üç Airbus A310’u kargo modeline çeviriyorsunuz. Geniş gövdeli kargo uçağı alacak mısınız?
- Kargoda biri kiralık dört adet A310 uçağımız oldu. Uzun uçuşlar yapabilen kargo uçağı ihtiyacımız var. Araştırmalarımız sürüyor. Her türlü yaklaşıma açığız. Bu uçaklarla Amerika, Uzakdoğu gibi uzun hatlara uçmak istiyoruz. 100 ton kargo kapasiteli 747, 777, MD11, A330 gibi uçaklar bakıyoruz. Hedef kargoda da büyük bir isim olabilmek.
Uzun bir aradan sonra Amerika kıtasında yeni noktalar açıyorsunuz. Uçuşlar ne zaman başlayacak?
- ABD ile aramızda "open skies" denilen açık semalar anlaşması var. Önümüzdeki aylar içinde Washington DC’ye uçmaya başlayacağız. Sao Paulo’ya Senegal’de Dakar üzerinden uçacağız. Dakar-Sao Paulo arasında yolcu taşımak için beşinci trafik hakkını aldık. Toronto için iki ülke arasındaki anlaşmaların tamamlanmasını bekliyoruz. Ancak uzun menzilde açılmak riskli ve pahalı bir olay. Uçak uzun uçtuğu için bir gidiş-gelişi neredeyse 250 bin dolara mal oluyor. Düşünün uçağın 10 kez boş gidip geldiğini. O yüzden bu hatların biraz daha büyüyüp verimli hale gelmesini bekledik. 2006’da 24 yeni hat açmıştık. Bu hatları 2007’de hazmettik. Finansal ve kalite olarak yukarı çektik. Geçen yıl sadece Hatay ve Batum’u açtık. Bu yıl gitmemiz gereken yerler var. Mesela Afrika bu tanıma çok iyi uyuyor. Çok büyük bir kıta. İnsanların uçmaya ihtiyacı var. İstanbul bir megapol, çekim merkezi. O yüzden biz hangi ülkeye olursa olsun uçuş yapalım. Haftada dört seferle başlayalım. O yılı başa baş bitiririz. Şu anda iki yılda uçtuğumuz sefer sayısı ikiye katlandı. Doluluk arttı. Bunlar olmasaydı şu an o kadar rahat konuşamazdım.
TRANSFER YOLCU ARTACAK
Transfer yolcu tamamen Türkiye dışından alınmış bir pazar. Geçen yıl yurtdışı transfer yolcuda 700 binden 1 milyona çıktık. İstanbul Atatürk Havalimanı bölgenin en büyük merkezi oldu. Bu konsept üzerine gitmeye devam edeceğiz. 2008’de toplam yolcu hedefimiz 23.5 milyon. Yeni hatlar açtıkça, küçük şehirlere frekans artırdıkça aslında içimizden bir THY daha çıkartabiliriz.
THY MARKA EĞİTİM YAPACAK
Eğitimde Anadolu Üniversitesi ile işbirliği yapmaya hazırlanıyorsunuz. Bu merkezde hangi eğitimler verilecek?
- Anadolu Üniversitesi Sivil Havacılık Yüksek Okulu (SHYO) ile ortak pilot, teknisyen, kabin memuru yetiştireceğiz. Temel eğitimi üniversite verecek. Sonra pilotsa simülatör ve tip eğitimini, teknisyense uçak üzerindeki eğitimleri THY yapacak. SHYO’nun altyapısı mükemmel. İki tarafta da eğitmen sorunu yok. Anlaşmayı nisan ortasında imzalayacağız. Oluşan paket dünyaya hizmet verecek. Türkiye eğitimde de marka olacak. Pazarlama konusunda çalışmalar sürüyor. Kapıyı çalıp programı tanıtacağız. THY ve Anadolu Üniversitesi enfes bir ikili. Biz sinerjiden yanayız. Çok heyecan duyuyorum.
Hedef hangi bölge?
- Hindistan ve Çin ana pazarımız olacak. Zaten onlarla havayolu olarak diyaloğumuz var. Kısa dönemli hizmetler yerine uzun süreli eğitim paketleri sunacağız. Bu okulları onlar kuramıyor. Çünkü eğitmenleri yok.
İki simülatör daha alıyorsunuz. THY Eğitim ayrı bir şirket olacak mı?
- Öncelikle kendi ihtiyacımız için biri Airbus A320, diğeri de hem A330, hem de A340 olarak kullanılabilen iki simülatör alıyoruz. Kendi dışımızdaki şirketlere de bu simülatörler hizmet verecek. Uçuş Eğitim geçen yıl 4 milyon dolar kár getirdi. Şirketimizin büyüklüğü yanında çok değil ama kazanç açısından çok önemli. Pazarlama konusunda geliştiler. Ayrılma durumuna geldiler.
Uğur Cebeci-Hürriyet
