TALİMAT NELER GETİRİYOR?
Taslak, 14 Ağustos 2018 tarihinde yürürlüğe giren Avrupa Birliği Komisyon kararıyla eşzamanlı hazırlandı. Taslak; hem sektörel geri dönüşlere göre, hem de 26-28 Ekim 2018 tarihlerinde yapılacak olan 4. Ulusal Hava ve Uzay Tıbbı Kongresinde bilimsel değerlendirmelerin ışığında revize edildikten sonra yürürlüğe girecek. Bu talimat, halen yürürlükte olan SHT-3M’in iptalini getirirken, yenilik olarak; uçuş emniyetinin artırılmasında rol sahibi diğer havacılık personeli ve hava trafik kontrolörlerini de içerecek şekilde genişletildi. Ayrıca pilot akran destek (peer support) sistemini de kapsamakta.
TALİMAT KAPSAMINDAN ÖZET BİLGİLER
Tarama testleri: Denetçi personel tarafından alkol ve/veya psikoaktif madde tarama testleri, nefes, idrar kan, saç, tükürük numunesi üzerinden yapılabilecek.
1. Risk tabanlı denetimin bir parçası olarak %10 kuralı ile sistematik rastgele, uçuş görev süresi öncesi, uçuş görev süresince veya uçuş görev süresi sonundan itibaren en geç 1 saat içinde, uçucu olmayan havacılık personeline ise görevi süresince;
2. Psikoaktif madde veya alkol etkisini düşündüren nefeste alkol kokusu, yürüyüşte, konuşmada, fiziksel, davranışsal ve performans göstergeleri konusunda bozukluk gözlenmesi veya laboratuvar tetkiklerinde ilgili değerlerin yüksek çıkması ve gönüllü raporlama yöntemi ile yapılan ihbar durumunda, makul şüphe varsa herhangi bir zamanda tarama testleri yapılabilecektir.
Havacılık personelinin sağlığını ve itibarını tehlikeye düşürmeyecek şekilde, yapılacak işlem hakkında bilgi verilerek, yolcunun bulunmadığı alanlarda, tıbbi gizliliğe uygun davranılarak alınan numunelerde pozitif sonuç elde edilmesi halinde ve kişinin uygulanan test sonucuna itirazı durumunda, Sağlık Bakanlığı mevzuatına göre yetkilendirilen labaratuvarlarda doğrulama testlerinin yapılması sağlanacaktır.
Alkolmetre ile yapılan ölçüm sonucu promil cinsinden tespit edilecektir. Alkol ölçüm sonucu 0.2 promil üstünde ise CDT pozitifliği veya kandaki MCV ve GGT ölçüm değerlerinin ikisinin de normal değerin üstünde tespit edilmesi durumunda, test sonucu pozitif olarak ve limit dışı alkol kullanımı olarak değerlendirilecektir.
Psikoaktif madde tarama testlerinde aranan maddelerden (Amphetamin, Benzodiyazepinler, Kannabinoidler, Kokain, Metamphetaminler, OPIAD, MDMA Ectasy Trisiklik Anti Depresanlar, Fensiklidin, sentetikler, Barbitüratlar, Tetrahidrokannabinol Marijuana) herhangi birisi bulunmamalıdır, bulunursa tarama test sonucu pozitif olarak ve psikoaktif madde kullanımı olarak değerlendirilecek, şahıs başarılı tedavi veya takip protokolü uygulanana kadar lisanslarına ait imtiyazları ve ilgili yetkilerini kullanamayacaktır.
Bağımlılık olsun olmasın, alkol veya madde kullanımından kaynaklanan zihinsel ya da davranış bozuklukları nedeni ile suça karışılması durumunda havacılık personeli havacılık muayenesine girmeden ve elverişlilik almadan lisanslarına ait imtiyazlarını ve ilgili yetkilerini kullanamayacaktır.
Alkol ve madde bağımlılığı veya alkol madde aşırı kullanım tanılarını almış havacılık personeli lisanslarına ait imtiyazlarını ve ilgili yetkilerini uygulayamayacaktır. Bu personel, bağımlılık alanında tedavi deneyimine sahip Madde Bağımlılığı Teşhis ve Tedavi Merkezlerinde ayaktan veya yatarak değerlendirilecektir. İyileşme ile taburcu olduktan sonra ilk yıl içinde 3 ay aralıklarla ikinci yılda 4 ay aralıklarla üçüncü yıl içinde 6 ay aralıkla iki kez değerlendirilen personel bedensel, ruhsal iyileşmenin gerçekleştiği sosyal uyum halinin işlevsel olduğu, Madde Bağımlılığı Teşhis ve Tedavi Merkezlerinde sağlık kurulu raporu ile belgelendikten sonra görevine dönebilecektir.
Özetle,
SHT-APAM Talimatı ile Avrupa Birliği mevzuatına uygun olarak rastlantısal veya makul şüphe üzerine yapılan alkol ve/veya madde tarama/doğrulama test sonucuna göre havacılık personeline verilecek kısıtlamalar, psikiyatri muayenesi ile Peer (Pîr) grubu raporlarını içeren takip protokolleri, elverişlilik/elverişsizlik süreleri ve Denetçi Personel, Havacılık Personeli, İşletme ve Havacılık Tıp Merkezi sorumluluk ve yükümlülükleri detayları ile belirlenmektedir.
SHT- APAM Talimatı, Havacılık personelinden Alkol ve/veya Psikoaktif Madde tesiri olmaksızın lisanslarına ait imtiyazlarını ve ilgili yetkilerini kullanmasını isterken, aksi bir durumda uçuş emniyetinin sağlanması ve artırılması adına havacılık personeline lisans ve yetki kaybına kadar giden caydırıcı nitelikte kısıtlamalar ve elverişsizlikler getirmektedir.
SHT- APAM Talimatı ile işletmelerden tıbbi gizliliğe riayet edilerek rastlantısal veya makul şüphe üzerine alkol ve/veya madde tarama testlerinin yapılması, menfi durumlar yaşanılmadan uçuş emniyetinden taviz verilmeyecek şekilde, yetiştirilmesinde güçlük çekilen havacılık personeline ihtiyaç duyması halinde akran, meslektaş, aile ve profesyonellerden oluşan Peer (Pîr) destek gruplarından yardım almasının kolaylaştırılması, Madde Bağımlılığı Teşhis ve Tedavi Merkezlerinden istifade edilmesi yönünden yardımcı olmaları talep edilmektedir.