SAYIŞTAY RAPORUNDA 3. HAVALİMANI DETAYLARI

3. havalimanı ihalesi sonrası perde arkasında yaşanan gelişmeler Sayıştay raporlarıyla gün yüzüne çıktı. Sayıştay'ın son DHMİ denetim raporunda yer alan bilgilere göre ihale sonrası projede pek çok değişiklik gerçekleştirildi. Öncelikle DHMİ ile ihaleyi kazanan ortak girişimce kurulan İstanbul Grand Airport (İGA) şirketi arasında 19 Kasım 2013'te havalimanının yapımına dair sözleşme imzalandı. Şirket, sahada inşaat çalışmalarına başlamak için Aralık 2013'te DHMİ'den yer teslim talebinde bulundu. Ancak DHMİ nihai orman izninin alınmasıyla ilgili işlemler tamamlandıktan sonra yer teslimi yapılabileceğini bildirdi. Şirket, DHMİ'ye çeşitli tarihlerde gönderdiği yazılarda, sondaj faaliyetlerine başlayabilmek ve ulaşım için gereken yolların üzerindeki ağaç kesiminin yapılabilmesi için Orman ve Su İşleri Bakanlığına gerekli başvurularda bulunulmasını istedi. Ayrıca işçiler için şantiye binalarının kurulması, iş makineleri için park alanlarının oluşturulması gibi tesisleşmeye yönelik izin verilmesi için İstanbul Orman Müdürlüğüne başvurulmasını talep etti. DHMİ, yer tesliminden sonra yapılması gereken şantiye binaları gibi izin taleplerini yer tesliminden önce istediğini, bu sebeple yapılacak işlem bulunmadığını belirterek, izin talebiyle ilgili dosyalan şirkete iade etti. Şirket, 2014'ün Mart ayında havalimanıyla ilgili master plan ve eklerini DHMİ'ye sundu.

Raporda ihale dokümanına göre proje için yaklaşık 1,7 milyar metreküp dolgu gerektiği, bu miktarın da Avrupa yakasında inşası gündemde olan Kanal İstanbul projesinden karşılanmasının planlandığı, ancak bu projenin zaman çizelgesinin havalimanıyla örtüşmediği, dolgu için gerekli hafriyatı dışarıdan temin etmenin kalite kontrolü ve sahaya taşınma konusunda ciddi riskler oluşturacağı öne sürüldü. Havalimanı kotu (yükseklik) için öngörülen dolgu miktarının uygulanması halinde ihale dokümanlarında tarif edilen platformun gerekli zaman içinde inşa edilemeyeceği, bu sebeplerden dolayı dolgu miktarının azaltılması talep edildi. Şirketin bu talebini değerlendiren DHMİ, kotun düşürülmesine yönelik isteği kabul etti. Kot düşürülmesiyle İGA lehine oluşacak maliyet farkının kira bedeli ya da ilave yatırım gibi yöntemlerle daha sonra DHMİ lehine değerlendirmesine karar verildi.

Bunun yanı sıra havalimanının hemen yanındaki Ağaçlı köyünün sakinlerinin açtığı kamulaştırma davaları sebebiyle kalkış pisti olarak tasarlanan D-B pistinin kısaltılması kararlaştırıldı. Kısaltılan bu imalatların karşılığında İGA lehine oluşacak farkın kira bedeli, ilave yatırım gibi yöntemlerle DHMİ lehine daha sonra değerlendirilmesine karar verildi.

29 Mayıs'ta imzalanan tutanakta yukarıda sayılan değişikliklerin yanı sıra pistlerle ilgili çok sayıda teknik değişiklik de gerçekleştirildi. Havalimanının yapımıyla ilgili DHMİ ve İGA arasındaki yazışmalar ihale öncesi ve sonrasında gerekli fizibilite çalışmalarının yapılmadığını ortaya koydu.

İhalenin üzerinden 1,5 yıl geçmesine rağmen halen yer teslimi yapılamadı. 5'li konsorsiyum halen arazinin zeminini sağlamlaştırmaya çalışıyor.

İhaleden 3 ay önce mevzuat değiştirildi

Sayıştay raporunda önemli bir ayrıntı daha yer aldı. Buna göre ihaleden 3 ay önce 3996 sayılı 'Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkındaki Kanuna önemli bir madde eklendi. Buna göre ihaleyi kazanan şirketlerin sözleşmesinin feshedilmesi durumunda, işle ilgili kullandığı kredi borcunun devlet tarafından üstlenilmesi öngörüldü. Sayıştay raporunda İstanbul Yeni Havalimanı Uygulama Sözleşmesi'ne de bu hükmün eklendiği belirtildi. Raporda bu durumun avantajları kadar risklerinin de bulunduğu şu cümlelerle anlatıldı: "Bu yasal düzenleme büyük yatırım kaynağı gerektiren projelerde finansmanın daha kolay sağlanabilmesinin yanı sıra ihalelere ilgiyi artırarak rekabetin oluşmasını sağlayabilecektir. Bunun yanı sıra projelerin iyi hazırlanamaması veya genel ekonomik kriz dönemleri gibi nedenlerle proje süreçlerindeki sıkıntılar sonucunda ise idarelerinin yüksek mali yükümlülükler ile karşılaşma olasılığı da bulunmaktadır."

İSA SEZEN-Zaman