Kanadalı bir pilot

1) TARİHÇE ve GELİŞİMİ:

İnsanların uçuş macerası geliştikçe, yeryüzü ve üzerinde yaşayan canlıların havadan seyredilmesinin cazibesini vazgeçilmez kılmıştı. Uçuş araçlarının günden güne çeşitlenmesi, performanslarının artması bu merakı daha heyecanlı bir şekilde destekleyerek arttırmıştı.

Başlangıcından beri sivil havacılıkta gösteri odaklı alçak uçuş faaliyetleri, yerdeki izleyicilerde büyük hayranlıklar uyandırmıştı. ABD’de öncü uçuş gösteri şirketleri (hatta başlangıçtaki ismiyle uçuş sirkleri) hızla Avrupa ve Doğu Asya’da ilginç uçuşlarla halkların merak, heyecan, hayranlık güdülerini fazlasıyla cezbetmişti. Amerika’da Lincoln Beachey, Ruth Bancroft Law gibi pilotlar, 20. yüzyılın başından itibaren gösteri uçuşlarının vazgeçilmez örneklerindendi.

1.Dünya savaşıyla birlikte alçak uçuş görevleri de gelişmeye başlamıştı. Ancak uçak performanslarının yetersiz olması, yerden savunma ateşlerinden olumsuz etkilenmelerine neden olmuştu. Daha sonra İspanya iç savaşı gibi dünyanın çeşitli köşelerindeki çatışmalarda askeri uçakların alçak uçuşları, saldıran tarafa olumlu, savunan askerler ve siviller üzerinde moral bozucu etkileri dikkatle gözlenmişti.

II.Dünya savaşı içinde gelişen radarlar ile hava saldırılarının erken teşhisi, taarruzda baskın, şaşırtma vb. fonksiyonları etkili kılmak için alçak uçuş vazgeçilmez olmuştu. Yine aynı savaş içindeki özel uçuşlarda -Dam Busters (barajların imhası), ileri hava kontrolörü ve keşif görevleri, gerilla faaliyetleri vb.- alçaktan uçmak çok önemliydi.

II.Dünya savaşından sonra gelişen soğuk savaşın içindeki havadan nükleer bomba darbe tehditleri, alçak uçuşun askeri havacılıkta vazgeçilmez bir bölüm olduğunu kesinleştirmişti. Ayrıca helikopterlerin daha aktif kullanımıyla alçak ve yavaş uçuşun jet çağından farklı özelliklerini ortaya çıkarmıştı. Soğuk savaş içinde yer alan Kore ve Vietnam savaşlarında helikopterler oldukça aktif rol almışlardı. Vietnam’da ileri hava kontrolörü, kurtarma, yakın destek, yaralıların cephe hattından taşınması, askeri birliklerin intikalinde etkin olarak kullanılmıştı.

Özellikle helikopterle sahil güvenlik birimlerinde arama-kurtarma faaliyetleri, havadan foto-film çekimi, TV haberciliğinde havadan naklen yayınlar, havadan karayolu ve diğer denetleme görevlerinde kolluk kuvvetlerinin de tercihleri, alçak uçuşun önemini arttırmıştı.

Sivil havacılıkta alçak uçuşun kullanıldığı görevlerin bir kısmı şunlardır: Gösteri uçuşları, bazı film çekimleri, tarımsal ilaçlama uçuşları (Neyse ki birtakım faktörler sonucu bu faaliyet günümüzde oldukça azalmıştır.), küresel iklim kriziyle gittikçe artan orman yangınlarında havadan söndürme uçuşları, petrol-maden kaynakları için jeolojik sismik araştırma uçuşlarına ilaveten haritacılık için yapılan faaliyetler, havadan propaganda malzemesi atan, reklam panoları çeken araçlar, polislerin çeşitli amaçlarla yaptığı helikopter uçuşları, alçak uçuşun farklı özelliklerini oluşturan bölümleridir.

1944 yılı sonbaharında İngiliz de Havilland Mosquito tipi uçak, Eiffel Kulesinin altından geçiyor.

Köprülerin altından geçmek, tünel ve hangarların içinden uçmak, pilotların en büyük özlemleri olsa da bu konudaki kısıtlamalar ve yasaklar oldukça katıdır…

Alçak uçuşlarla birlikte sivil (ticari-özel) ve askeri havacılıkta kaza oranlarının belirgin bir şekilde artması, ilgili otoritelerce bu tür uçuşlar için çeşitli kısıtlamaların devreye sokulmasını beraberinde getirmişti. Havacılık otoritelerinin belirlediği “Yasak-Tahditli- Tehlikeli” olarak kodlanmış uçuşa kapalı bölgeler ile geçici notamlarla yasaklanmış hava sahaları vardır. Ayrıca havacılık yönetmeliklerinin içine konulmuş bazı temel kurallar ile alçak uçuşlar sınırlandırılmıştır. Örneğin yerleşim yerleri ve deniz araçlarının üzerinden 500 feet ≈ 152 metre altından uçuş yapılamaz vb. Tahditli ve tehlikeli bölge olarak ilan edilen sahalara ilgili otoriteden izin alınmadan girilmezken, yasak bölgelerde asla uçulamaz. Askeri havacılıkta alçak uçuş eğitimleri için özel sahalar tahsis edilmiştir.

2) ALÇAK UÇUŞUN DOĞAYA OLUMSUZ ETKİLERİ:

* Özellikle uçakların artan performansına bağlı olarak yeryüzündeki her türlü canlıya ani şok etkisi yaşatmanın sonucunda uçulan bölgelerin özelliğine bağlı olarak onların varlıklarına büyük bir tehdit oluşturmaktadır.

* Hamileler, çocuklar ve yaşlılar, ani gelişen gürültü ve basınç etkisiyle travma yaşamakta olup, bazen düşüklere sebebiyet vermektedir. Gürültü kirliliğine sürekli maruz kalan canlılarda kısırlık sık görülmektedir. Sürekli gürültüden etkilenenlerde algı kusurları, dikkat dağınıklığı-azalması, unutkanlık uykusuzluk, kronik yorgunluk, iletişim bozukluğu, öğrenme bozukluğu ve hatta kulaklarda fizyolojik zararlar oluşabilmektedir. Türk Sivil Havacılık yönetmeliğine göre maksimum ses şiddeti gündüz 65db, gece 55db olarak belirlenmiştir.

Alçak uçuştan ürken atlar-Nebraska, ABD

* Hayvanlarda alçak geçiş sonrası gelişen korku ve panik sonucu kontrolsüz kaçışmalarla kendilerini yaralayabilmekte, çeşitli kırıklar, hatta ölümlere neden olabilmektedir. Ayrıca kümes hayvanlarıyla büyük ve küçükbaş hayvanlarda, ani yüksek ses ve basınç dalgalarının oluşturduğu travmalar sonucu iç kanamalar ölümle sonuçlanabilmektedir. Elbette yaban hayatının bundan ne kadar etkilendiği bölgesel özelliklere göre değişmektedir.

* Alçak uçuşta artan yakıt sarfiyatına bağlı olarak başta karbondioksit ve diğer sera gazlarının salımını önemli ölçüde artmaktadır. Bunların en başında karbondioksit, metan, azot peroksit vb. gazlar gelmektedir.

* Elektrik, telefon hatlarına çeşitli şekillerde verilen hasarlar (çarpma, koparma vb.) kullanıcılarda önemli sıkıntılar yaratmaktadır.

* Başta çevreciler olmak üzere çeşitli STK’lar bu konuda protesto gösterileri düzenleyip önemli mücadele yürütmektedir. Örneğin NATO Hava Kuvvetleri’nin Kanada’da kullandıkları alçak uçuş eğitim bölgesine önemli kısıtlamalar getirilmiştir. İngiltere Kraliyet Hava Kuvvetleri (RAF) toplam alçak uçuşlarını 1/3 oranında azaltırken, jet uçaklarında bunu yüzde 50 düşürmüştür.

Devam edecek…