MOTİVASYON NASIL ÖRSELENİR

Doç Dr. Muzaffer Çetingüç’ün yöneticiliğini yaptığı Havacılık Tıbbı Derneği, havacılık alanında gösterdiği faaliyet ve bilimsel yayınlarla önemli bir boşluğu dolduruyor. Dernek aynı zamanda “Havacılık Tıbbı Bülteni” yayınlıyor. Doç. Dr. Muzaffer Çetingüç’ün bültenin son sayısında yayınlanan yazısı dikkate değer… İşte o yazı…   

İçinde bir büyük ve çokça küçük balığın olduğu bir akvaryum… Büyük balık acıktıkça küçükleri yiyor… Daha sonra akvaryumun ortasına dikey bir cam yerleştirerek akvaryum ikiye ayrılıyor; büyük balık bir tarafa, küçükler de diğer tarafa yerleştiriliyor. Büyük balık cam bölmeyi geçmek ve küçük balıkları yemek için hamle yaptıkça cama tosluyor. Bu durum 28 saat sürüyor. 28 saatin sonunda büyük balık artık cam bölmeye çarpma hamlelerinden vazgeçiyor, mücadeleyi bırakıyor. Bu aşamada cam bölme kaldırılıyor, ama artık büyük balık küçükler yakınına geldiklerinde bile yemek için hamle yapmıyor. Saatler geçtiği halde onları yemediği görülüyor. Bunun psikolojideki adı “öğrenilmiş çaresizlik”dir.

İstatistiklere göre bir çocuk ergenlik yaşına gelinceye kadar ortalama 148.000 defa anne babasının “yapma, elleme, dokunma,” gibi sözlerini duyuyormuş. Böyle olunca da çocuk da büyüyünce “yapamama, edememe” özellikleri geliyor ve özgüvenini yitiriyormuş.

Kıssadan hisse: Siz pilotlara sürekli olarak “etliye sütlüye karışma, sendikaya girme, yoksa işinden olursun…” diye baskı yaparsanız, 6 saatlik görevden sonra uçak içinde aceleyle karınlarını doyurmaya çalışan uçuş ekibine biraz anlayış göstereceğinize, “aç pilot müsteşarı uçaktan indirdi” gibi kışkırtıcı haberlere itibar edip bir kaptanı işten atarsanız, her küçük olayda soruşturma açıp gözdağı verirseniz… olacağı budur. Hava-İş ve Havacılık Tıbbı Derneği olmasa, pilotların, kabin ekiplerinin, hava trafik personelinin sorunları yok sanırsınız: çünkü sorunlarını dillendirmeleri zımnen engellenmiş gibidir; kendilerinden açıkça duymanız mümkün olmaz Bunlar uçuş ekiplerinin motivasyonunu örseliyor, “malzeme yorgunluğu” yaratıyor, bir gün bakıyorsunuz anlamsızca kırılıveriyorlar…

Doç. Dr. Muzaffer ÇETİNGÜÇ

Havacılık Tıbbı Derneği Başkanı