Oldukça uzun bir aradan sonra bu köşemde yine sizlerle beraberim.

17 Nisan 2017 tarihinde yazmış olduğum “ACT Kazası” ile ilgili makalemden sonra çok farklı nedenlerden yazılarıma ara vermiştim. Aradan 6 yıl geçmiş!

Zaman zaman “neden yazmıyorsun” diye çok soran oldu.

Sebebini sizlere kısaca anlatmaya çalışayım:

Airkule sitesinde 2009 yılında yazmaya başladığım zamanlarda her ne kadar İsviçre’de yaşıyor ve orada uçuyor olsam da Türk Sivil Havacılığımızın liyakatsizlikten kaynaklanan, uçuş emniyetini doğrudan olumsuz bir şekilde etkileyen sorunlarını çok yakından takip ediyor ve değerlendiriyordum.

2010 yılında Havacılık sektörünün duayenleri ile birlikte kurduğumuz Sivil Havacılık Akademisi'nin (SHA) uzun dönem koordinatörlüğünü üstlenerek, SHA bünyesinde Türk sivil havacılığının uçuş emniyetine dair risk unsuru konuları (Uçuş ekibi yorgunluğu, Uçuş ve Yer ekiplerinin stresleri, Adil Kültür, Raporlama Kültürü, Hata Kültürü, SMS, Pas Geçme vb.) üzerinde bilgilendirici, farkındalık yaratıcı ve kamuoyu oluşturan çalışmalarıma devam ederek ve zamanın TALPA Başkanı rahmetli Gürcan Mantı’nın sürekli teşvik ve desteği ile yaptığımız bu çalışmaları TALPA pilot çalıştaylarında bizzat sunma şansım oldu.

2015 yılında Türkiye’ye dönerek Borajet ve AtlasGlobal için çalışmaya başladığımda daha önce ele aldığım, özellikle DHMİ ve SHGM’de liyakat ve yandaşlık kaynaklı sorunların çoğunu bizzat Türkiye’de görerek yaşadım.

2017 yılında, yurtdışındayken çalışma özlemini çektiğim ve Ağustos 2022’de uçuculuk kariyerimi noktaladığım Türk Hava Yollarında göreve başladım.

Bir yanda THY, SHGM ve DHMİ’nin farklı departmanlarında görevlerini en iyi şekilde yerine getiren bilgili, tecrübeli, liyakatli arkadaşlarımla birlikte çalışırken bir yandan da yine bu kurumlarda havacılık konusunda hiçbir bilgisi olmadığı halde en alt kademeden, yönetimin farklı en üst kademelerine kadar nepotizm, kronizm, iltimas, particilik ve yandaşlık bazında işe alınmış kişileri gördüm.

Bu liyakatsiz yöneticilerin pandemi döneminde başlayan ve dozunu her geçen gün arttırdıkları “Korku Kültürünün” havacılık sektörü çalışanları ve uçuş emniyeti üzerindeki olumsuz etkilerini fark etmemek mümkün değildi.

Konusunda bilgili, tecrübeli olduğu halde THY’de yönetici görevine gelebilmek amacıyla pilotların haklarını doğrularla savunmak yerine, güçlünün yanında durup THY de yönetici olabilme vasfını alabilmek için kabuk değiştiren liyakatli kişileri görünce, sivil havacılığımızın her kurumunda sadece liyakatin yeterli olmayacağını bunun yanında adillik, etik ve dik duruşun da kaçınılmaz gerekliliğini fark ettim.

Bugünkü TALPA yönetiminin, Havacılık Tıbbı Derneği ve Havacılık ve Uzay Tıbbı Platformunun bilimsel katkıları ile 2022 yılında hazırlamış olduğumuz iki dönem yorgunluk anketlerini neden desteklemediği, bu anket sonuçlarını neden daha önceden yapıldığı gibi bir pilot çalıştayında sunulmadığı sorusu aklınıza gelebilir.

İşte, ne kadar bilgili, tecrübeli ve liyakatli olsanız da en gereken zamanda dik bir duruş sergileyemediğinizde temsil ettiğiniz tabandan ve misyonunuzdan uzaklaşırsınız.

2020 yılı yazında Hava-İş Sendikasının pilotlara danışmadan karar vermemesi ve hiçbir anlaşmayı imzalamaması gerektiği konusunda sayısı 2 bini aşan bir pilot grubu tarafından hazırlanan bir mektubu Hava-İş’e götüren TALPA yönetimini ve destek amacıyla üyesi bulundukları Hava-İş Sendikasına giden 100 kadar pilotu İlker Aycı’nın “işten atma” tehditi, yine bunun sonrasında verilen tavizler ve o zamandan beri süregelen “Korku Kültürü”, TALPA’nın bugünkü Uçuş İşletme Başkanı eski TALPA Başkanı Murat Ersoy ile devam eden ahbap-çavuşluk ilişkisiyle her 10 pilottan 8’inin bitkin olduğunu işaret eden bilimsel anketlerin bilimselliğinin sorgulanması ve anket sonuçlarının kolaylıkla taca atılması akla ilk gelen örnekler arasındadır.

Ancak THY bünyesinde çalıştığım sürece bazı etik kurallara uymak zorundaydım.

Dünyanın hiçbir yerinde çalıştığınız şirkette gördüğünüz yanlışlıkları yapıcı dahi olsa medya üzerinden eleştiremez bu konuda makale yazamazsınız.

İşte uzun süredir bu köşede yazı yazamayışımın en başta gelen nedeni budur. 

Suya sabuna dokunmadan yazacağım yazılara “Engin Kaptanım THY’yi neden yazmıyorsun” şeklinde yapacağınız yorumlarınızı tahmin edebiliyordum.

THY’de çalıştığım süre içerisinde bütün bunları yazamasam da yaratılmış olan korku kültürü nedeniyle duyarsız, bencil ve dilsiz bir şeytan olmak yerine, liyakatsizliğin ve yandaşlığın getirmiş olduğu haksızlıkları yine THY içerisinde dile getirmeye çalışarak “muhalif” olmanın gururunu yaşadım.

Ancak söz konusu “Korku Kültürü’nün” getirdiği kariyer ve gelir endişesi yanında, bazı meslektaşlarımın duyarsızlık ve bencillikleri nedeniyle bu farkındalık çalışmalarımda pek başarılı olamadım. 

Havacılık çalışanlarının haklarını ve emeklerini korumak amacıyla yola çıkmış olan Hava-Sen’de hala sürdürdüğüm başkan yardımcısı görevini aldım.

Nihayet, yıllarca savunduğum liyakat ilkelerinin Türk Sivil Havacılığımızın her sektör ve kurumunda yer alabilmesine yardımcı olmak amacıyla 28 yıllık Türk ve Avrupa Havacılık sektörü tecrübesi ile Cumhuriyetimizin 2. yüzyılında Türk Sivil Havacılığımıza, insan ve emeğine verilmesi gereken önem, emniyet ve güvenlik olgularına ilişkin farkındalık ile kurumsal yönetim ilkeleri çerçevesinde katkı sunabilmek amacıyla Cumhuriyet Halk Partisinden Milletvekili Aday Adayı oldum.

Milletvekili aday listesine girmemiş olsam da Türk Sivil Havacılığımızda özlenen değişimin (tüm diğer sektörlerde olduğu gibi) ancak liyakat ilkeleri ile sağlanabileceğini savunan bu yöndeki çalışmalarıma devam edeceğim.

Havacılık sektöründe “denenmişin bir kez daha denenmemesi” gerektiğini, mazisi temiz olmayan, adı değişik yolsuzluklara karışmış, şaibeli, güvenilmeyen, sektörde sevilmeyen, daha önce THY, SHGM veya DHMİ kadrolarında çalışmış, tecrübeli ve liyakatli dahi olsa da yandaş olmanın gerekliliklerini yerine getirmiş kişi ve yöneticilerin Türk sivil havacılığımızın hiçbir kurumunda görev almaması gerektiğini düşünüyorum.

Yalnız burada “denenmiş” derken havacılık sektörümüzün farklı alanlarında liyakatle görev alıp çalışmış, yandaş olmayıp Cumhuriyet ilkelerini benimsedikleri için, dik duruş göstererek istifa etmeyi tercih eden veya istifaya zorlanan bilgili, liyakatli yöneticilerimizi ve çalışanlarımızı tenzih ediyor değişim sonrası kendilerini layık oldukları görevlerinde görmeyi umuyorum.

Yukarıdaki nedenlerden dolayı liyakat ilkelerini her ortamda savunan CHP’nin, Ulaştırma ve Havacılık sektörlerinde de özlenen ve söz verilen değişimi 15 Mayıs sonrası gerçekleştirebilmek, pürüzsüz bir devir teslimle Ulaştırma ve Sivil havacılık faaliyetlerinin kesintisiz devamını sağlayabilmek amacıyla, konusunda uzman, tecrübeli, bilgili ve liyakatli, Ulaştırma ve Sivil Havacılık mimarlarını görevlendirmek üzere şimdiden bünyesinde toplayarak çalışmaya başlanması gerekmektedir.

NEDEN LİYAKAT?

SHGM

Bir havacılık otoritesi olarak tüm havayolu şirketlerine eşit mesafede durması, uçuş emniyeti bağlamında net ve karar verici bir kurum durumunda olması gereken SHGM, bugün sipariş üzerine talimat hazırlayan, uçuş ekiplerinin çalışma ve dinlenme talimatı olarak bilinen FTL’i, hiçbir bilimsel temele dayanmadan şirket menfaatleri doğrultusunda revize eden, istisna ve muafiyetler veren ve sonucunda her 10 uçuşu ekibinden 8’inin bitkin olduğu gerçeğine kulak tıkayan bir kurum haline gelmiştir.

Bir havayolu şirketi, çalışanlarının aidiyetini sağlamakla yükümlüdür. Bu aidiyet özellikle bir pilot adayının şirketine ilk adım attığı günden itibaren verilmelidir. Bu yükümlülüğü sağlayamayan bir şirketten kopuşlar, ayrılışlar kaçınılmazdır.

Günden güne artan Euro kuru baz alınarak, ödedikçe artacak bir borç yüküne imza attığının farkında olmayan bir pilot adayı, günü geldiğinde kendisine, kariyerine ve ailesine daha iyi imkanlar sağlayacak başka bir havayoluna gidecek, tabiri caiz ise “kaçacaktır”.

Sezon içerisinde pilot ve kabin ekiplerinin şirket değiştirmelerini önleyen ve dünyanın hiçbir ülkesinin havacılık sektöründe rastlanmayan “SHGM UOD- 2015 Ekip Geçişleri Genelgesine”, her başarısızlıkta sürekli duyduğumuz “dış güçleri” suçlayarak eklenen bir madde ile pilotların yurtdışında çalışmasını engellemek istemesi, SHGM’nin sipariş üzerine çalıştığının, iş bilmezlik ve beceriksizliğinin “okçular tepesi” üzerinden ifadesi olmalıdır.

Türkiye’nin sivil havacılık otoritesi olarak SHGM, Atatürk Havalimanı pistlerinin tahrip edilmesine karşı herhangi bir yapıcı öneride bulunmamış ya da bir resmi açıklama yapmamış, söz konusu tahribata, ICAO dokümanının ihlaline ve tüm bu sürece sessiz ve seyirci kalmıştır.  

SHGM bugünkü hantal, sivil havacılık alanında bilgisiz, tecrübesiz, liyakatsiz kadrolarıyla yoğun işyükünü kaldıramamakta ve gerçek, kural koyucu bir otorite olarak işlevini sürdürmekten çok uzak, THY’nin arka bahçesi ve “tasdik mekanizması” rolünü taşımaktadır.

Tüm diğer kurum ve sektörlerde olduğu gibi Türk Sivil Havacılığımız ne çektiyse nepotizm, kronizm, iltimas, particilik ve yandaşlık bazında işe alınmış, kurumun her türlü kademelerine yerleştirilmiş havacılık alanında hiçbir eğitimi, sertifikası, bilgisi, tecrübesi, yetkinliği, donanımı ve yabancı dili olmayan, liyakatsiz kişilerden çekmiştir.

İşte bu nedenle de Türk Sivil havacılığımızın hiçbir kurumunda liyakatsiz kişilerin görev almaması gerekmektedir.

Neden liyakat sorusunu cevaplamaya bir sonraki yazımda DHMİ ve diğer havacılık kurumları ile devam edeceğim.

14 Mayıs günü yapılacak seçimler sonrası değişim sözü veren Millet ittifakı ortaklarının 31 Ocak 2023 tarihinde imzaladıkları Ortak Mutabakat metninde sözü geçen “Liyakate dayalı kamu personel yönetimi” başlığı altında ele alınan liyakat ilkelerini bugün bir kez daha hatırlatma gereği duyuyorum.

Denenmiş, bilgisiz, tecrübesiz, liyakatsiz ve şaibeli kişilerle Türk Sivil Havacılığında özlenen değişim yapılamaz.

Emniyetli uçuşlar.

Twitter: @aksut_engin