Kasım 1922: Yunanlılardan savaş ganimeti olarak ele geçirilen iki adet Airco D.H-9 tipi bombardıman uçağı çift kumandalı eğitim (okul) uçağına dönüştürüldü.

2 Aralık 1922: Pilot Binbaşı Salim (İlkuçan) Sapanca-İzmit Deniz İstasyon komutanlığına atandı. Haliç Ambarlarından gizli operasyonlarla ele geçirilip Anadolu’ya gönderilemeyen iki Gotha deniz uçağı sandıkları da Sapanca İstasyonuna gönderildi.

13 Aralık 1922: Genelkurmay Başkanlığının emriyle Deniz Tayyare Bölüğü İzmir’e nakledildi. Önce Darağacı semtinde (Günümüzde yaklaşık Alsancak limanındaki silolarının bulunduğu yer.) üç tane büyük depoya el konuldu. İskele yapıldı, deniz uçaklarının hangara çekilmesi-denize indirilmesi için düzenekler hazırlandı. Daha sonradan bugünkü Güzelyalı’daki Hava Eğitim Komutanlığının yerleşkesindeki eski Deniz Tayyare Bölüğünün yerinde, yeniden alt yapı hazırlanarak oradan görevlerini sürdürdüler.

15 Aralık 1922: İzmir’deki Tayyare Mektebinde ilk kursun açılması planlandı. Başlangıçta 18 kişiye kurs açıldı. Daha sonradan 30 subay daha pilot ve rasıt yetiştirilmek üzere mektebe alınacaktı.

18 Aralık 1922: İzmir Körfezine Gotha tipi bir deniz uçağı, arıza nedeniyle düştü. Uçucular balıkçı sandallarıyla kurtarıldılar.

25 Aralık 1922: Genelkurmay Başkanlığının ikinci bir emriyle III.Tayyare Bölüğünün [Elcezire (Diyarbakır)] Afyon’da kurulmasından vazgeçildi. Onun yerine Karadeniz ve İstanbul yöresinde kullanılmak üzere I.Kara Ordusu emrine verildi. Tayyare Bölüğü İzmit meydanında konuşlanacaktı. Genellikle uçaklar uçuşa hazır olmasına rağmen uçuş ekibi sıkıntısı çekilmekteydi.

27 Ocak 1923: Pilot Binbaşı Fazıl Bey İzmir’de eğitim uçuşunda motor arızasıyla zorunlu inişte düştü. Coudron G-3 tipi uçaktan yaralı olarak hastaneye kaldırılan Fazıl ve öğrencisi Emin Beyler kurtulamayarak hastanede ölmüşlerdi.

Kazadan sonra üzerine Tayyare Grup Komutanlığı lağvedildi. I. ve II. Tayyare Bölükleri uçuş görevleri bakımından Garp Cephesi Komutanlığına doğrudan bağlandılar.

25 Mart 1923: Hava Kuvvetleri Genel Müfettişliğinin “Havacılık Talimatı” isimli ilk yönerge kitabı İzmir’de basılarak yayımlandı.

Mart 1923: Hava Kuvvetleri Genel Müfettişliğinin düzenli olarak yayınlamaya başladığı “Havacılığın Gelişimi ve Haberleri” dergisinin birinci sayısı çıktı. [Bazı kaynaklarda derginin ismi “Olaylar ve Havacılıkta Gelişmeler” olarak geçmektedir. Oysa Mondros Ateşkes Antlaşmasıyla o derginin yayınına son verilmişti.]

7 Haziran 1923: İtalyanlar tarafından Edirne’de terk edilen 9 yolcu kapasiteli ve çift motorlu Caproni tipi uçağı plt. Vecihi Hürkuş ve makinist Eşref test uçuşu yaptılar. Daha sonra uçağa 11 kişi binerek İstanbul’a dönen uçağa Kuvva-yi Havaiye Umum Müfettişliği tarafından “Vecihi” adı verilmişti.

9 Eylül 1923: İzmir’in Yunanlılardan kurtuluşu törenlerinde merasim uçuşu yapan İ.Zeki Bey, şehrin yanmış bölümündeki yüksek bir binaya çarparak ölmüştü. Aynı uçuşta bir deniz uçağı motor arızası nedeniyle körfeze zorunlu iniş yapmıştı. Etraftan yetişen kayıklar tarafından uçak ve pilot kurtarılmıştı. Yedeğe alınan uçak Güzelyalı’daki Deniz Hava Birliğinin hangarına çekilmişti.

DİĞER KONULAR

Emayit: Eski uçakların gövde ve kanatlarını kaplayan özel beze emayit denilen bir tür vernik sürülüyordu. Kurtuluş Savaşında Kuvva-yi Havaiye’nin elinde emayit yoktu. Bunun üzerine patates kabukları ile koyun-sığır ilikleri (kemikleri) aynı kazanda kaynatılıyordu. Elde edilen jelatinimsi sıvı ayrı bir kazanda yumurta akı ve çamaşır kolası ile tekrar kaynatılıyordu. Türk tipi emayit karışımı orijinali kadar sağlam ve dayanıklı değildi. Yağmur ve buzlanmada (çiğ ve kırağı da dâhil) emayit eriyip akıyor, uçakların kaplama kumaşları pörsüyüp gevşiyordu. O zaman uçağın aerodinamik özelliği kaybolurken zaman zaman kaplama kumaşının yırtıldığı da oluyordu. Bu yüzden uçaklar sabah erkenden uçamıyorlardı. Öte yandan çok sürülünce uçağın ağırlığını arttırdığından yine performansı olumsuz etkilerken, kaplamayı çürütüyordu. Türk tipi emayitin geliştirilmesinde sivil Pilot Vecihi’nin (Hürkuş) öncü fikirleri ve katkısı olmuştu.

Uçak Benzinin Temini: Ülkede bulunmayan benzin, Rusya’dan ve kısıtlı ölçüde Antalya’da bulunan İtalyan tüccarlar aracılığıyla fahiş fiyatlarla gemilerle getiriliyordu. Benzin, kullanım noktalarına tren, otomobil ve mekkâre (katır, eşek, at) sırtında zorluklarla ulaştırılıyordu. Araçlarda yüzde 68 oktanlı benzin kullanılırken, uçakların kullandığı ise yüzde 98-110 oktanlıydı. İsmet İnönü’nün havacıları suçlayan ifadesinde otomobil benzini kullanılmasını tavsiye/emretmesi, bu konulardaki bilginin, komutanlık kademelerindeki yetersizliğini göstermesi bakımından ilginçtir.

Kurtuluş Savaşında Meteoroloji Hizmetleri: Rasadat-ı Havaiye Teşkilatında görev yapan askeri personel, I.Dünya savaşı sonunda terhis edilmiş, bazıları da İstanbul’un işgalinde esir alınmıştı. Savaş sonrası Maarif Vekâleti (Eğitim bakanlığı) bünyesindeki Rasathane-i Amire’ye (Bugünkü Kandilli Rasathanesi) sivil hizmetler üretmesi için bağlanan Rasadat-Havaiye Teşkilat-ı İklimiye Müfettişliği adı altında faaliyete geçmişti. O günlerin çalkantılarından etkilenerek çok fazla faal olamamış giderek atıl kalmıştı.

Kurtuluş savaşı boyunca hava tahmin hizmetlerine ihtiyaç duyulduğu için 14 Ağustos 1921 tarihli emirle, hava ölçümüyle ilgili araç ve gereçler Hava Kuvvetleri Genel Müfettişliği emrine verildi. Deniz Yüzbaşı Sadık Ali (Girit) Hava Kuvvetleri Genel Müfettişliği’ne başvurarak bu konuda çalışmak istediğini belirtti. Önce Konya’da kısıtlı olanaklarla hava tahmini hizmetlerine başladı. Eski ekip arkadaşlarından Anadolu’ya geçenlerin katılımıyla daha çok hava tahmini çalışmaları yaptı. İzmir’in alınmasıyla onlar da Konya’dan gelmişlerdi. Gaziemir ve Darağacı (günümüzün Alsancak limanı civarı) semtlerinin hava raporlarını aynı ekip, kısıtlı olanaklarıyla hava tahmin raporlarını üretmeye devam ettiler.

Başvurulan Kaynaklar:

*Türk Havacılık Kronolojisi (Stuart Kline, Dönence yayınları-2002)

*Turkish Military Aircraft Since 1912 (Ole Niklajsen, Scramble Dutch Aviation Society-2005)

*9 Eylül1923: İlk Gün Gibi (İzmir Büyükşehir Belediyesi& Cumhuriyet Gazetesi-2006)

*Türk Havacılığında İlkler (Sinemis Oğuz, Uluslararası İlişkiler Kütüphanesi-2017)

*İstikbal Göklerin Gökler Bizimdir (Avni Okar, Türk Hava Kurumu Yayınları-1985)

*Havacılık Tarihinde Türkler Cilt-II (Hulusi Kaymaklı, Hv. Kuvvetleri Yayınları-2006)

*İki Mavi (Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, Deniz Basımevi Müdürlüğü-2007)

*Türk Havacılık Tarihi 1918-1923 (Sıtkı Tanman, Hv. Kuvvetleri Basımı-1953 Eskişehir)

*Orgeneral Muzaffer Ergüder’in Havacılık Anıları (Haz. İbrahim Fırtına, Türk Hava Kurumu Basımevi-2011)

*Türk Hava Gücü (Osman Yalçın, T. İş Bankası Kültür Yayınları-2014)

*Türk Hava Kuvvetlerinin Doğuş Yılları (İrfan Sarp, Pozitif Yayınları-2010)

*Yunanlıların ve Anadolu Rumlarının Anlatımıyla İzmir Savaşı (Bilge Umar, İnkılap Kitapevi-2002)

*Türk İstiklâl Harbi [Deniz Cephesi ve Hava Harekâtı] V.Cilt (Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Yayınları-1964)

*Türk İstiklâl Harbi [İstiklal Harbinde Ayaklanmalar 1919-1921] VI.Cilt (Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Yayınları-1974)

*Türk Hava Kuvvetleri Tarihi Cilt IV (Ajun Kurter, Türk Hava Kuvvetleri Komutanlığı-2006)

*Bir Tayyarecinin Anıları (Vecihi Hürkuş, Yapı Kredi Yayınları-2000)

*Havada I.Kitap 1915-1925/Vecihi Hürkuş (Tayyareci Vecihi Hürkuş Müzesi Derneği Yayınları-2008)

*Türkiye’de Tayyarecilik (Avni Okar, Yapı Kredi Yayınları-2004)

*İzmir 1919-1922 Tanıklıklar (Pelin Böke, Tarih Vakfı Yurt Yayınları-2006)

*Hayat Tarih Mecmuası ( Sayı:7 Ağustos 1966)

*Popüler Tarih Dergisi (Sayı:5 Ekim 2000)

*Atlas Tarih Dergisi (Sayı:34 Haziran-Temmuz 2015)