Kanadalı uzman Max Vermij, yapılan incelemede varılan sonuçları VATAN’a anlattı.
*Türkiye’ye gelip araştırma yaptınız. Ne buldunuz?
Bu kazanın temel sebebi mekanik sorunlardır. Uçak yaklaşık 2 bin metre yükseklikte uçarken ve piste doğru ilerlemiyorken iniş takımları açılmış. Bu normalde olmaması gereken bir durum. İniş takımlarının istem dışı açılmasıyla uçağın aerodinamiği bozulmuş. Bu nedenle uçak, 35 derecelik bir açıyla dönerek dengesini yitirmiş.
* Bu tam olarak ne zaman gerçekleşmiş?
Uçak sonradan çarpacağı tepeye doğru ilerlerken gerçekleşmiş. Pilot muhtemelen yükselmeye çalışmış. Uçak dengesini yitirdikten sonra aniden hız keserek hem yavaşlamış hem de irtifa kaybetmiş. Eğer uyarı sistemleri düşmeden bir saniye bile önce devreye girmiş olsaydı, bu kaza olmazdı.
*Pilot hatası var mı?
Uçak kazalarını analiz eden, Accident Cause Analysis şirketinin başkanı olarak bu uçaklarla ilgili 32 yıllık deneyimim var. MD-83 model uçakların gerçekleştirdiği 14 uçak kazasını araştırdım ve şunu gördüm. Eğer ciddi bir mekanik problem varsa pilotun tepkisi genellikle ani olur ve refleksle hareket eder. Bu da onların hata yapmasına neden olur. Pilotun da böyle bir hata yapmış olma ihtimali var. Ama buna takılmayın, çünkü hata kesinlikle mekanik. Pek çok kazada temel neden mekanik sorunlardır. Bugüne kadar uçak kazalarının pek çoğunda hep pilot suçlanmıştır, ancak ayrıntısıyla bakarsak altından mekanik bir sorun çıkar.
* Karakutuların bozuk olduğu haberini duydunuz mu?
Evet. Kara kutular büyük ihtimalle uçağın üretim aşamasında bozuktu. Bizim önceki deneyimlerimizden, Amerikan ticari uçaklarının üretimden hata verdiğini biliyoruz. Bu tür kazalarda bozuk kara kutuların ne kadar önemli olduğunu göz ardı eden Boeing firmasını bu yüzden suçluyorum.
Sorumlu Boeing
* MD-83’lerin bu kadar sık kaza yapmasını neye bağlıyorsunuz?
Aslında bu uçaklar tasarımı ve kullanılan malzemesi iyi uçaklardır. Ancak mekanik problemler konusunda ciddi sıkıntıları var. Havayolu şirketleri kara kutuların arızalanabileceğini biliyorlar ancak parayı daha çok uçağın teknik eksikliklerine değil, genel bakımına harcıyorlar. Bu davranış da kazaların temel sebeplerindendir.
*Kazanın sorumlusu kim?
Ben sorumlu olarak Boeing firmasını görüyorum. Boeing başta olmak üzere hemen hemen tüm Amerikan ticari uçaklarının teknik testlerindeki kritik sorunlar görmezden geliniyor. Boeing kaza olduğunda sessiz kalmayı tercih etti ama birileri bunun hesabını sormalı. Teknik kontrolü yapılmadan ya da görmezden gelinerek verilen uçakların kazalara davetiye çıkardığını biliyoruz ve buna sessiz kalamayız.
İLK DAVA 18 OCAK’TA
Yakınların çoğundan vekalet aldık
30 Kasım 2007’de düşen uçakla ilgili hukuki süreç, 18 Ocak Cuma günü başlıyor. 7’si mürettebat 57 kişinin hayatını kaybettiği uçakta bulunan Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Engin Arık’ın oğlu Yavuz Arık’ın, MD- 83 tipi uçağın üreticisi Mc Donnell Douglas ile Boeing şirketleri aleyhine ‘teknik hata’ iddiasıyla açtığı dava, Chicago’da görülecek. Arık’ın vekaletname verdiği Ribbeck Law Hukuk Bürosu’nun avukatlarından Monica Kelly, diğer yolcu yakınlarından da vekalet alabilmek için Isparta’ya yeniden geldi.
Beni aileler davet etti
Kelly, davaya Yavuz Arık’ın dışında, Ribbeck Law Hukuk Bürosu’na vekalet veren diğer kazazede yakınlarının da dahil edilebileceğini açıkladı. Kazanın ardından Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım’ın da eleştirdiği Monica Kelly, faciada hayatını kaybedenlerin çoğunun vekaletlerini aldıklarını söyledi: “Davanın ilk duruşması 18 Ocak’ta ABD’de yapılacak. Dava, uçağın üreticileri aleyhine teknik hata iddiasıyla açıldı. Kazayla ilgili araştırma ve incelemelerimizi de sürdürüyoruz. Daha önce de Isparta’ya gelmiş ve kazada hayatını kaybedenlerin yakınlarıyla görüşmüştük. Buraya ailelerin daveti üzerine geldik ve olumlu görüşler aldık. Kazazedelerin hemen hemen tüm yakınlarına ulaştık, büyük bölümünden vekalet aldık. İlk dava, Prof. Dr. Engin Arık için açıldı. Diğer kazazedelerin yakınlarından da vekaletler alındıkça davaya eklenecek. Diğer kazazedelerin yakınları da dava sonucunda hak talebinde bulunabilecek.”
Bakan ‘ambulans avukatı’ demişti
UlaŞtIrma Bakanı Binali Yıldırım, avukat Monica Kelly’yi, “Dışarıdan avukat olduğunu söyleyen, uzman olduğunu söyleyen insanlar çantasını kapıp gelmiş. Bunların bu kazayla ilgili hiçbir görevleri yoktur. Bunlar bulanık suda balık avlamaya çalışan ve hariçten gazel okuyup insanların acılarını istismar ederek menfaat sağlamaya çalışan insanlardır. Bunlara dünyada ambulans avukatı denir; kazaların arkasından koşarlar” sözleriyle eleştirmişti.
Emre ÖZTÜRK-Vatan
