*/ D.H.Y. yeni uçuş noktasına Kayseri’yi eklemişti.

  */ T. Hava Kurumu için 12 eğitim uçağının üretimini sürdüren Nuri Demirağ, siparişin iptali üzerine ciddi siyasi ve hukuk mücadelesine girişmişti.

  */ Etimesgut Tayyare Fabrikasında THK-1 askeri nakliye planörü üretilmişti. Ayrıca Türk tasarımı uçak (THK-2) için proje çalışmaları başlatılmıştı.

  */ Kayseri Tayyare Fabrikasında son Gotha Go-145 eğitim uçağının üretimi tamamlanmıştı.

  */ Yıl boyu İngiltere’den Milli Bütçe kaynaklarıyla alınan uçaklar: 19 adet Blenheim Mk.V keşif-bombardıman uçağı, 21 adet Beaufort uçağı (Aslında torpido uçağı olmasına rağmen torpidoları alınmadığından sadece keşif ve hafif bombardıman görevlerinde kullanılabilmişti.), 15 adet Beaufighter bombardıman uçağı, 60 adet Hawker Hurricane av uçağıydı. Av uçakları Kahire yakınlarındaki Helvan üssünden Türk pilotlarınca Adana’ya, iki ara iniş yaparak getirilmişlerdi.

14 Ocak 1943: Almanya ile 31 Aralık 1942 yapılan kredi antlaşması Berlin’de imzalanmıştı.

22 Ocak 1943: Alman Messerschmitt Me-109 tipi av uçağı Karadeniz’de kaybolunca, Sivas’ın Zara yakınlarına zorunlu iniş yapmıştı. Sağlam uçak sökülerek Kayseri Uçak Fabrikasına, pilotu da Ankara’ya gönderilmişti.

30 Ocak 1943: Adana’ya bir Amerikan bombardıman uçağıyla gelen İngiltere Başbakanı W. Churchill ile Cumhurbaşkanı İsmet İnönü ve Başbakan Şükrü Saraçoğlu görüşmüşlerdi. W. Churchill, Türkiye’nin Müttefikler safında savaşa katılması şartıyla modern silahlar ve uçak yardımı yapılabileceklerini söylemiş ama herhangi kesin karar alınmamıştı... Bu arada W. Churchill’i getiren Amerikan bombardıman uçağı daha sonra pistten çıkıp çamura saplanmıştı. Çok büyük çabalar ve zorluklarla uçak çamurdan kurtarılmıştı.

12 Şubat 1943: Genel Kurmay Başkanlığının 551 numaralı emriyle Gaziemir’de VI. Uçak Alayının kuruluşu başlamıştı. Yeni yapılanmaya göre Alaya, Uçaksavar Taburu, Işıldak ve Foto Kıtaları, Ağır Makineli Tüfek Bölüğü, Av Uçakları Taburuyla eklenecekti.

15 Şubat 1943: İngiltere’ye ait iki motorlu Martin B-26 Marauder tipi bombardıman uçağı, motor arızası nedeniyle Gaziemir meydanına iniş yapmıştı. Uçak sağlam olarak meydanda bırakılmış, altı kişilik ekibi Ankara’ya gönderilerek enterne edilmişti.

Mart 1943: İngiliz hava mareşali S. Douglas, Ankara’ya resmi ziyarette bulunmuştu.

1 Mart 1943: 1942 dönemi Kara Harp Okulu mezunu 30 havacı teğmen dönemlerinin ilk kafilesi olarak, İngiltere’de pilotaj eğitimi için Ankara’dan Kahire’ye trenle yola çıkmışlardı. Bu grubun eğitimlerinde dört şehit olurken, eğitim başarısı yüzde 66 olarak gerçekleşmişti.

24 Mart 1943: Rusya’ya ait Yakovlev Yak-7 Advanced tipi eğitim uçağı Kars civarında düşmüştü. Uçak parçalanırken iki uçucusu ölmüştü.

27 Mart 1943: Kıbrıs’a Amerikalı ekiplerce kaçırılan B-24D uçağının -yoğun pazarlıklar/istişareler sonucu- tekrar Türkiye’ye verilmesinde antlaşma sağlanmıştı. Uçağa Eritre’deki Amerikan üssünde bakım yapılırken top taretleri ve silah sistemleri sökülerek yolcu-nakliye konfigürasyonuna dönüştürüldükten sonra Türkiye’ye iade edilmişti.

4 Nisan 1943: Yugoslavya’ya ait bir eğitim uçağı iltica amacıyla Çatalca civarına iniş yapmıştı. Uçak inişte kırıldığı için bulunduğu pozisyonda bırakılmış, beş kişilik ekibi Ankara’ya gönderilerek enterne edilmişti.

12 Nisan 1943: 1942 dönemi Kara Harp Okulu mezunu 30 havacı teğmen İngiltere’de pilotaj eğitimi için II. kafile olarak Ankara’dan Kahire’ye trenle yola çıkmışlardı. II. kafilede eğitim başarısı yüzde 73 olmuştu.

18 Nisan 1943: Ankara’daki Alman Büyükelçiliğinin aracılığıyla gizli bir antlaşma imzalanmıştı. Buna göre beş tane Junkers Ju-52 tipi yolcu uçağı Almanya’ya sipariş edilmişti. Uçakların toplam bedeli; sigorta, Türkiye’ye ulaştırma, Alman pilotların ücretleri, yakıt, yağ dâhil 1.530.000 TL idi.

26 Nisan 1943: İngiltere’ye ait tipi belirlenemeyen çift motorlu uçak Akdeniz sahiline yakın bir yerde denize düşmüş ve ekibiyle birlikte batmıştı. Uçak enkazına ulaşılamamıştı.

30 Nisan 1943: */ İngiliz Bristol Beaufighter tipi av uçağı motor arızası nedeniyle Gaziemir meydanına iniş yapmıştı. Sağlam olan uçak meydanda bırakılmış, iki kişilik ekibi Ankara’ya gönderilerek enterne edilmişti.

                           */ Savaşın başlangıcından beri Türkiye’ye inip enterne edilen havacıları bir kısmı ülkelerine iade edilmişti. Bunların arasında 16 Amerikalı, 6 İngiliz, 5 Sırp havacı trenle Suriye üzerinden Mısır’a yollanırken, bir Hırvat havacı ise aynı trenle Kahire üzerinden Zagreb’e gönderilmişti. Fransa’daki işbirlikçi Vichy yönetimine dönmek istemeyen beş Fransız havacı Türkiye’de kalmayı tercih etmişti. Yine enterne edilen Alman ve İtalyan havacıları da kısa bir süre sonra ülkelerine gönderileceklerdi.

4 Mayıs 1943: İngilizlere ait Spitfire tipi bir av uçağı, motor arızası nedeniyle Aydın civarına zorunlu iniş yapmıştı. Sağlam olan uçak sökülerek karadan Gaziemir meydanına, pilotu da Ankara’ya gönderilerek enterne edilmişti.

13 Mayıs 1943: 1942 dönemi Kara Harp Okulu mezunu 12 havacı teğmen İngiltere’de pilotaj eğitimi için Ankara’dan Kahire’ye trenle, III. Kafile olarak yola çıkmışlardı. Bu grubun pilotaj eğitimindeki başarısı yüzde 42 olarak gerçekleşecekti.

16 Mayıs 1943: Genelkurmay Başkanlığı teşkilat yapılanmasında değişiklik yaparak hava tugaylarını hava tümenlerine dönüştürdü.

27 Mayıs 1943: T. Hava Kurumu öğretmenlerinden Ali Yıldız, serbest atlayışlarda paraşütün otomatik açılmasını sağlayan önemli bir düzenek yapmıştı. Özellikle savaş uçaklarını havada terk eden uçucunun bilinci kapalı olsa bile paraşütün otomatik açılması çok önemliydi. Buluşu için uluslararası patent alınmıştı.

Haziran 1943: T. Hava Kuvvetlerinin bir kısım pilotları, İngiltere’yle yapılan ön antlaşmalar sonucu Kahire’ye giderek İngiliz Hava Birliğine katılmışlardı: Burada yeni geliştirilen hava muharebe taktikleri, yer hedeflerine saldırı vb. taktikleri, kursta uçarak uygulayıp bilgilerini geliştirmişlerdi.

12 Haziran 1943: Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün başkanlığında toplanan hükümet, savaş dışı kalma kararını almışlardı.

17 Haziran 1943: */ Amerika’da ileri savaş eğitimi taktiklerini görmek üzere 11 havacı pilot (üç keşif, dört av, dört bombardıman) gitmişlerdi. R.T.U (Replacement Training Unit) birliğinde önce T-6 Texan tipi uçakla çevre intibak uçuşlarının ardından kendi uçak tipleriyle birlik intibak ve eğitim uçuşları yapmışlardı.

                               */  Tipi belirlenemeyen bir İtalyan uçağı Kaş civarına yakıtsızlık nedeniyle zorunlu iniş yapmıştı. Üç kişilik uçuş ekibi Ankara’ya gönderilerek enterne edilirken enkaz olduğu yerde bırakılmıştı.

20 Haziran 1943: Tipi belirlenemeyen diğer bir İtalyan uçağı Kaş civarına zorunlu iniş yapmıştı. Ekip ve uçağın akıbeti hakkında başka bilgiye ulaşılamadı…

21 Temmuz 1943: */ D.H.Y Umum (genel) Müdürlüğü 4467 sayılı yasa ile Nafıa Vekâletine (Ulaştırma Bakanlığı) bağlanmıştı.

               */ Alman Dornier Do-17 tipi deniz uçağı havada kaybolunca Keşan yakınlarına inmişti. Uçak sağlam olduğu için, sökülerek Büyükdere’deki 5. Müstakil Hava Taburuna, iki kişilik uçucuları da Ankara’ya yollanarak enterne edilmişlerdi.

1 Ağustos 1943: Romanya’nın Ploesti petrol rafinerisine taarruz eden Amerikan B-24D tipi uçaklardan beş tanesi dönüş rotasında Türkiye’de değişik yerlere zorunlu iniş yapmışlardı. Uçakların inişteki hasarlarına ilaveten civardaki yerli halkın yağmalama girişimleri B-24D uçaklarının onarımlarını imkânsız hale getirmişti. Amerika, uçakların bombardıman nişangâh sistemlerinin sökülerek kendilerine geri verilmesi şartıyla hibe etmişti. Bu uçaklar, Eskişehir’deki B-24D Bombardıman Bölüğü için yedek parça amacıyla kullanılmıştı.

10 Ağustos 1943: */ A.B.D. Hava Kuvvetlerine bağlı B-24D Liberator tipi bombardıman uçakları Libya’dan havalanarak (Tidal Wave operasyonu) Romanya’da ki Ploesti petrol rafinerisine tekrar saldırmışlardı. Ciddi hava savunması karşısında pek başarılı olmayan taarruzun dönüş rotası Kıbrıs ve Irak olan uçakların yedisi Türkiye’nin değişik yerlerine zorunlu iniş yapmışlardı. Uçakların sadece dördü hafif hasarla inerken diğerleri hem inişte hem de çevredeki halkın talanıyla ağır hasarlanmıştı. Bir başka B-24D tipi uçak, motor arızası ve içinde yaralı personel olduğu gerekçesiyle Çorlu meydanına inmişti. On kişilik ekibi Ankara’ya gönderilirken uçak meydanda bırakılmıştı. Aynı operasyon dönüşü başka bir B-24D uçağı yakıtsızlıktan Gaziemir meydanına iniş yapmıştı. Uçak sağlam olarak meydanda bırakılırken on kişilik ekibi Ankara’ya gönderilerek enterne edilmişti. Bir başka B-24D uçağı Denizli Çardak meydanına iniş yapmıştı. Sağlam uçak yerinde terk edilmiş, on kişilik ekibi Ankara’ya gönderilmişti. Diğer bir B-24D uçağı motor arızası nedeniyle Torbalı yakınlarına zorunlu iniş yapmıştı. İnişte bir pilot ölmüş, geri kalan dokuz kişi Ankara’ya gönderilerek enterne edilmişlerdi. Uçak enkazı bulunduğu yerde bırakılmıştı.

              */ Dört B-24D uçağı küçük tamiratlarla Eskişehir’e götürülmüştü. Diğer uçak enkazlarında işe yarayan uçak bölümleri sökülerek yedek parça stoku olarak kullanılacaktı. Eskişehir’deki I. Tayyare Alayına bağlı olarak III. Bombardıman Bölüğü, B-24D uçakları ile Türkiye’de üç yıl hizmette kalmıştı.

              */Antalya’nın Manavgat ilçesi yakınlarında denize zorunlu iniş yapıp batan Hadley’s Harem isimli B-24D uçağında ekipten üçü boğulmuş, yedisi karaya çıkabilmişti. Jandarma tarafından yakalanan kazazedeler Ankara’ya gönderilmişti. Enkaz, aradan 55 yıl sonra (1995) denizden çıkartılıp, bir dizi tamir ve bakımdan geçirilerek İstanbul’da Rahmi Koç Müzesinde sergilenmeye başlanmıştı.

16 Ağustos 1943:  T. Hava Kuvvetleri, teşkilatında yeni bir düzenlemeye gidilerek toplam iki tümen haline getirildi. Eskişehir’deki I.Hava Tugayı, I.Hava Tümeni ismiyle büyütüldü. Tümene Eskişehir’deki Bölge Uçak Tamir Fabrikası da katıldı.

30 Ağustos 1943: Kara Harp Okulundan 206 havacı, asteğmen rütbesiyle mezun olmuşlardı. Bu kez yurtdışı pilotaj eğitimi için sicili tek numara olanlar Amerika’ya (İngiltere’den sonra ilk kez pilotaj eğitimi orada da başlamıştı), çift olanlar İngiltere’ye gönderileceklerdi.

Eylül 1943: İstanbul ve İzmir’in Alman uçakları tarafından bombalanma olasılığında İngilizlerin herhangi bir yardım-desteklerinin olamayacağı durumunun kesinleştiği, hükümetin yeni önlemler ve arayışlara yöneldikleri Ankara’daki diplomatlar (hem Mihver hem de Müttefik) arasında açıkça konuşulur olmuştu.

4 Eylül 1943: İngiltere’deki uçuş eğitiminde gece uçuşu için henüz havalanan Teğmen Hakkı Akarcalı ve İngiliz uçuş öğretmeni, meydana gizlice sokulan bir Alman uçağının makineli tüfek ateşiyle vurularak düşmüş, her ikisi de hayatlarını kaybetmişlerdi.

18 Eylül 1943: İngilizlere ait Armstrong Whitwarth AW-27 tipi dört motorlu nakliye uçağı Bodrum açıklarında denize zorunlu iniş yapmıştı. Uçak hemen batmış, uçuş ekibinden haber alınamadığı gibi batık uçak enkazı da bulunamamıştı.

26 Eylül 1943: Bir İngiliz Spitfire avcı uçağı Muğla-Marmaris yoluna zorunlu iniş yapmıştı. Uçak sağlam olup sökülerek karadan Gaziemir meydanına, pilotu da Ankara’ya gönderilerek enterne edilmişti.

3 Ekim 1943: Tipi belirlenemeyen bir İngiliz uçağı Bodrum civarında denize düşmüştü. Uçak enkazı ve ekiplerin izine ulaşılamamıştı.

4 Ekim 1943: Taşucu Kargıncık civarında tipi belirlenemeyen bir İngiliz uçağı denize düşmüştü. Uçağın enkazı ve ekiplerin izine ulaşılamamıştı. Bodrum Turgutreis yakınlarında tipi belirlenemeyen bir İngiliz uçağı daha denize düşmüştü. Enkaz ve ekipleri bulunamamıştı.

24 Ekim 1943: İngilizlere ait bir Spitfire avcı uçağı Muğla yakınlarına zorunlu iniş yapmıştı.  Sağlam uçak sökülerek Gaziemir’e karadan götürülürken, pilotu Ankara’ya gönderilerek enterne edilmişti. Tipi belirlenemeyen başka bir İngiliz uçağı daha Bodrum civarında havada parçalanarak denize düşmüştü. Uçucu (ları) hakkında bilgi alınamamıştı.

26 Ekim 1943: Amerika’ya ait B-25 Mitchell tipi bombardıman uçağı, motor arızası nedeniyle Ezine yakınlarına zorunlu iniş yapmıştı. İnişte kırılan uçak enkazı bulunduğu yerde terk edilmişti. Yedi kişilik ekipte bir kişi ölürken diğerleri Ankara’ya gönderilerek enterne edilmişlerdi.

1 Kasım 1943: Romanya’ya ait bir eğitim uçağı, iltica amacıyla Yeşilköy’e inmişti. Sağlam uçak meydanda bırakılırken, iki kişilik ekibi Ankara’ya gönderilmişti. Karaman ili Ermenek ilçesi yakınlarında iki motorlu bir İngiliz uçağı inişte parçalanarak yanmıştı. Ekip(ler)in cesetleri tamamen imha olmuştu.

22 Kasım 1943: Kaş yakınlarında bir İngiliz Spitfire uçağı motor arızası nedeniyle zorunlu iniş yapmıştı. Kırılan uçak yerinde bırakılırken, pilotu Ankara’ya gönderilerek enterne edilmişti.

Aralık 1943: Karaya da iniş-kalkış yapan Blenheim-V ve Beaufort tipi deniz uçakları alınıp, Müstakil 5. Deniz Tayyare Taburundaki eski Southampton tipi deniz uçakları hizmet dışı bırakıldı. Hem karaya hem denize inebilen Walrus (Supermarine Seagull-V) uçakları bu tabura verilmişti. Ayrıca İstanbul Yeşilköy’de doğrudan Donanma Komutanlığına bağlı 105. Torpido Keşif Grubu kurulmuştu. Yeni alınan uçaklar bu gruba verilmişti. Almanya ile 1942’de yapılan antlaşma sonrası 72 adet Fockewulf Fw-190A-3 tipi av uçağı alınmıştı. Trenle Yeşilköy’e ambalajlı olarak gelen uçakları Alman ekip monte etmiş, yine Alman pilotlar test uçuşunu yaptıktan sonra Türk yetkililere teslim edilmişti.

2 Aralık 1943: II. Kahire Konferansına Roosvelt, W. Churchill ve İsmet İnönü katılmıştı. Her zamanki gibi Türkiye’nin Müttefikler safında savaşa girmesi için ağır baskı yapılmıştı. Ayrıca Türkiye’nin hava meydanları ile tesislerinin iyileştirilmesi ile yeni üsler açmak gibi talepleri Müttefiklerin üstleneceği de belirtilmişti. Buna karşın Türk tarafı, ordusunun ihtiyacı olan silah sistemleri ve donatımlarının verilmesi ile Müttefiklerin savaş planlarından Türkiye’nin de haberdar etmelerini istemişti.

5 Aralık 1943: W. Churchill, F. Roosvelt ve İsmet İnönü Kahire konferansının kapanışında Müttefikler, Türkiye’nin Almanya’ya savaş ilan etmeden önce Türkiye’deki havaalanlarını ve diğer tesisleri kullanmayı istemişler, ancak bu konuda olumlu herhangi bir cevap alamamışlardı.

31 Aralık 1943:  */ D.H.Y. yıl içinde 365.920 km uçarken 5691 yolcu ve 43.230 kg. yük taşımıştı. İngiltere’den de Havilland DH.89 Dragon Rapid’in askeri versiyonu olan de Havilland DH.89 Domanie tipi uçaklardan altı tane (bazı kaynaklarda sekiz adet olarak geçmektedir) alınmıştı. Bu uçaklar askeri ve sivil yolcu/yükleri taşıma amacının yanısıra ileriki zamanlarda D.H.Y’nin elindeki uçaklara yedek parça sağlamak için kullanılacaktı. Bu uçakların eğitimi için ayrıca altı pilot, on telsiz operatörü, Mısır ve Güney Afrika’daki R.A.F. üslerine gönderilmişti. D.H.Y’nin toplam uçak sayısı 14, koltuk sayısı 100’e ulaşmıştı.

           */ T. Hava Kuvvetlerinin keşif-torpido, av ve bombardıman pilotları uzmanlıklarıyla ilgili uçaklarda, yeni taktik ve teknik gelişmeleri bizzat İngilizlerin uçaklarında uçarak eğitilmişlerdi. Bu kurslar Kahire yakınındaki İngiliz üssünde yaklaşık 40 gün sürerken, ayrıca telsiz muhabere kursu için de ilgili teknik personel yollanmıştı.

           */ 88 subay ve 91 astsubay Türkiye’deki pilotaj eğitimini tamamlayıp bröve almışlardı.

           */ Yıl boyunca 17 uçucu çeşitli uçuş kazalarında yaşamlarını kaybetmişlerdi: Bunlardan dördü İngiltere’de, dördü de Kenya’da gerçekleşmişti.

           */ T. Hava Kurumunun Etimesgut Uçak fabrikasında üretilen 20 adet Miles Magister tipi eğitim uçağı T. Hava Kuvvetlerine teslim edilmişti.

          */  Polonya yapımı PZL P-24 harbe hazırlık uçakları, T. Hava Kuvvetlerinde görevden alınarak hizmet dışı bırakılmıştı.

Devam edecek…