*7 Ocak 1785’te Fransız Baloncu Jean-Pierre Blanchard, İngiltere’nin Dover sahilinden yardımcısıyla havalanarak Manş Denizi’ni ilk kez uçarak geçmişti. Ancak uçuşun sonlarına doğru başarılı olabilmek için alçalmaya başlayan balonda ne varsa aşağıya atmıştı. Bu da yetersiz kalınca yardımcısı Cefris de denize atlamıştı. En son pantolonunu da denize bırakan Blanchard Fransa kıyılarına inme başarısını gösterebilmişti.

*25 Temmuz 1909’da Fransız Mühendis-Pilot Louis Blériot, Blériot-XI adını verdiği mono gövdeli, tek motorlu uçağıyla Fransa’nın Les Baraques bölgesinden uçuşuna başlamıştı. Pusula dahil hiçbir seyrüsefer yardımcısı olmayan uçağın ortalama hızı 60km/sa olup, dönemine göre iyi bir süratti. İngiltere’ye yaklaşırken bozulan hava koşulları (rüzgâr, yağış ve görüşün azalması) nedeniyle motoru düzgün çalışmamaya başlamıştı. Körlemesine uçuşunu sürdürürken, bir süre sonra uçak stall olarak [uçağın havada enerjisini kaybedip, uçamaz duruma girdikten sonra kontrolsüz düşmesi] şans eseri İngiltere’de karaya düşmüştü! İniş takımı ve pervanesinin hasar görmesine rağmen kendisinde önemli bir yaralanma olmadan uçaktan inmişti. Tarihi uçuş 37 dakika sürmüştü.

Harriet Quimby Blériot-XI tipi uçağıyla

*16 Nisan 1912’de Amerikalı kadın Havacı-Gazeteci ve Senarist Harriet Quimby, Blériot-XI tipi uçakla Dover’den havalanmıştı. 59 dakika süren uçuştan sonra (bazı kaynaklarda 1saat 19 dakika geçmektedir) Fransa’nın Pas-de Calais’teki Herdelot Plage sahiline inmişti. Kadın pilot uçuşunda seyrüsefer yardımcısı olarak sadece bir pusula ve saat kullanmıştı.

Gossamer Albatross-II uçuşta

*İnsan gücüyle çalışan deneysel bir tür uçak olan Gossamer Albatross-II, ABD’li Aero Vironment şirketince geliştirilmişti. 12 Haziran 1979’da İngiltere’nin güneyinden havalanıp Manş Denizi’ni kat ettikten sonra Fransa’nın Cape Griz-Nez bölgesinde sahile iniş yapmıştı. Bisikletçi ve Pilot Bryan Allen, 2 saat 49 dakikalık uçuşunda toplam 35.7 kilometrelik mesafeyi katetmişti. Bu uçuşta uçağın toplam ağırlığı pilot, telsiz, içme suyu vb. yüklerle birlikte 100 kg. olmuştu. Deniz yüzeyinden ortalama 1.5 metre yükseklikte ve 29 km/sa hızla rotasında uçmuştu.

                                                                ***

*Dünya havacılık tarihinde uçakların gökyüzünde ilk kez çarpışması (mid-air collision) 1910 yılında “Milano Circuito Aero Internazionale” toplantısı esnasında Farman-III tipi uçakta Bertram Dickson ile Antoinette-IV tipi uçakta uçan René Thomas arasında olmuştu. Her iki pilot kazada yaralanmalarına karşın hayatta kalmışlardı.

İlk ölümcül havada çarpışma ise Fransa’nın Douai kasabasındaki La Brayelle meydanında olmuştu. Fransız ordusunda görevli her iki pilot, sabah saatlerinde etkili olan pus nedeniyle düşük görüş şartlarında çarpışmışlardı. Yüzbaşı Marcel Dubais ile Teğmen Albert Perignan kazada hayatlarını kaybetmişlerdi.

                                                                ***

*ABD’de halen faal olan en eski havaalanı Maryland eyaletindeki Collage Park’tır (KCGS). 1909 yılından beri çeşitli değişiklik ve yenilenmelerle birlikte uçuşlar günümüzde de devam etmektedir.

AKP hükümeti Yeşilköy-Atatürk havalimanını anlaşılmaz ve tuhaf nedenlerle kapatmasaydı, Türkiye’nin en eski havaalanı olma özelliğini koruyacaktı.

                                                                ***

*Tüm dünyada yapılan istatistiklere göre yolcu uçaklarının koltuklarının kaplamasında genellikle en çok mavi renk kullanılmaktadır. Mavi seçimindeki temel nedenler kir ve lekeyi olabildiğince kapatırken, kabin içinde sakin ve ferah bir atmosfer yaratmasıdır. Gerçi kabin renklerinde bazen füzyon uygulamalar olsa da mavinin açık ara üstünlüğü sürmektedir.

                                                                ***

*Havacı olarak birçok ünlü sanatçı ve politikacı mevcuttur. Akla ilk gelenlerden ve eskilerden birkaçını aşağıda sıraladık.

II. Dünya Savaşı içinde ünlü Amerikalı film yıldızı James Steward İngiltere’de konuşlu 703. Bombardıman filosundaki B-24 uçaklarında pilot olarak yüzbaşı rütbesiyle görev uçuşları yapmıştı. Savaştan sonra rezerv kuvvetler içinde görevini sürdürmüş, tuğgeneral rütbesine yükselmişti. Diğer bir film artisti Clark Gable ise B-17 bombardıman uçaklarında gövde ve kuyruk makineli topçusu olarak aynı savaşta görev yapmıştı. Savaş içinde bir kez elinden, bir kez topuğundan vurulmuştu.

Clark Gable B-17 gövde makineli topunun başında

Öte yandan pilot lisanslı ilk ABD başkanı Dwight Eisenhower idi. 1937’de pilotaj eğitimini tamamlamıştı. Yine George H. W. Bush (baba) II. Dünya Savaşında donanmada torpido bombardıman pilotu olarak Pasifik’te uçmuştu. Devlet başkanları arasında pilot olanlar arasında akla ilk gelen İngiltere Kralı III. Charles’tir. Kendisi bir uçuşunda Avro RJ-70 tipi uçağı, inişte kırmıştı. Öte yandan eski Ürdün kralı Hüseyin Bin Talal, değişik modellerde uçabilen pilottu. En son B-747 uçurmuştu. Ne diyelim darısı bizim başımıza: Haydi Engin Aksüt, yolun açık olsun...

                                                               ***

*Nazi Almanya’sında Heinkel He-178 tipi uçak, yeryüzünde turbojet motoruyla üretilen ilk deneysel jet uçağıdır. 27Ağustos 1939’da ilk uçuşunu yapmıştı. Tasarımı Ernst Heinkel (gövde) ve Hans Pabst von Ohain’e (turbojet motoru) aitti. İki adet üretilmişti. Bu deneysel uçak her ne kadar generallerin ilgisini çekmese de jet uçağı çağını başlatan girişimdi.

Heinkel He-178

Tek motorlu, iniş takımları gövde içine toplanabilir, tek kişilik uçağın maksimum hızı 598Km/sa, maksimum kalkış ağırlığı 1.998kg ve menzili 200km idi. II. Dünya Savaşının son döneminde Almanya’nın Müttefiklerin hava bombardımanları sonucu iki prototip de tahrip olmuştu. Yıllar sonra planlarına sadık kalınarak bir tane müzede sergilenmek için replikası üretilmişti.

                                                                ***

*ABD’de sivil uçakların rejistirasyonunda (bir tür uçak plakası) I ve O harfleri kullandırılmamaktadır. Bu harflerin 1 ve 0 rakamlarıyla karıştırılma olasılığı nedeniyle bu uygulama yürütülmektedir. Türkiye’de henüz alfa-nümerik rejistirasyon uygulamasına geçilmediği, sadece harfler kullanılmasına rağmen gelecekte neler olacağını bilemiyorum.

                                                                ***

Halen dünyada en uzun, insanlı ve motoru durdurmadan sürekli (hiç iniş yapmaksızın) uçuş rekoru Cessna-172 tipi uçakla ABD’li pilotlar Robert Timm ve John Cook’a aittir. Las Vegas’ta bir otelin tanıtımı için düzenlenen gösteri uçuşu 64 gün 22 saat 19 dakika sürmüştü. Bu uçuş için ekip, önce uçağın depolarında birtakım değişiklikler-eklemeler yaparak fazladan yakıt ve yağ taşıma kapasitesini arttırırken, havada beslemeyi sağlayacak bazı yakıt ve yağ pompalarını da monte etmişlerdi.

7 Şubat 1959’da Las Vegas’taki McCarran meydanından kalktıktan sonra bir takip arabasının üzerinde alçak uçuş yaparak uçağın tekerleklerine beyaz çizgiler çekilmişti. Böylelikle ara iniş yapıp yapmadıkları kontrol edilecekti.

Yakıt ikmali ve yemek servisi farklı yöntemle uygulanmıştı: Trafiğe kapalı düz bir otoyolda yakıt tankeri uçağı takip ederken, pilotlar yaklaşık yerden yaklaşık 7m yükseklikte uçuşu sürdürmekteydiler. Bu esnada elektrikli vinç ile yükseltilen ve ucunda kanca bulunan ikmal hortumunu ekipten birisi gövdenin göbeğinde bulunan yakıt deposuna sokarak yakıt alımını tamamlıyordu. Bu işlem yaklaşık üç dakika sürerken tüm uçuş boyunca 128 kez yakıt ikmali yapmışlardı. Yemek ve içecek ikmali yine bu vinç ile sağlanıyordu.

Uçuşun 39. gününde jeneratör arızalanınca uçağın ışıkları, kabin ısıtması ve yakıt pompaları devre dışı kalmıştı. Yine de yakıt ikmalini el pompaları, hatta gece ay ışığında bazen karanlıkta yapmışlardı. Ancak daha sonra motorun buji ile yanma odaları karbonla birikip, uçağın performansı azaldığı için planladıkları sürenin çok ilerisine geçmelerine rağmen 7Şubat 1959’da inişe karar vermişlerdi. İnmeden önce yine alçak uçuşla meydan üzerinde lastiklerinin boyası kontrol edilip herhangi bir sürtünme izinin olmadığını doğrulattırmışlardı.

Çoğunlukla Las Vegas’ın civarındaki çöller üzerinde, zaman zaman şehirde TV tanıtımları için ve elbette günde iki kez yakıt ikmali için kapalı otoyol üzerinde uçarak süreyi tamamlamışlardı.