*14 Şubatta yolcu taşımacılığı için yapılan LZ-11 “Victoria Luise” isimli zeplin, ilk uçuşunu yapmıştı. DELAG şirketi uçuş ağını geliştirirken “Sachsen” ve “Hansa” isimlerinde iki zeplin daha servise koymuştu. Ağustos 1914'e kadar DELAG şirketinin zeplinleri toplam 1.588 uçuşta 172 bin 534 km. uçarken 10 bin197 yolcu taşımıştı. İki saatin üstündeki uçuşlarda yolculara yemek servisi yapılıyordu…

* 28 Temmuz'da “Schwaben” isimli zeplin Duesseldorf’a inişini takiben yolcularını boşalttıktan sonra fırtınaya yakalanınca yangın çıkmış ve tahrip olmuştu.

1914:  * Ağustos ayında I. Dünya savaşı çıkınca Alman hükümeti tüm zeplinlere el koyarak orduya tahsis etmişti.

*I. Dünya savaşında Zeplin şirketi, birçok hava aracı üreterek orduya vermişti. Harpte en son üretilen zeplinin numarası LZ-113 idi: 211,5 m uzunluk, 23.9m en geniş çap ve 62.200m³ gaz kapasitesi vardı. 7 adet 260BB gücündeki motorları ile 130km/h sürat yapıyordu. Aynı yıllarda İngilizler R-34 isimli sert gövdeli zeplini yapmışlar ancak Almanlarınki kadar başarılı performansı olamamıştı…

*Savaşın başlangıcında Almanya’nın zeplin programı öncelikle Kuzey denizi üzerinde keşif harekâtı, gerekirse kara hedeflerini bombalamaktı. Alman zeplinleri 100 saat havada kalabiliyorlardı. Atlantik okyanusunda konvoyların yerlerini tespit edip denizaltılara bildiriyorlardı. Gece ve gündüz iyi havalarda uçuyorlar, İngiltere ve adalar üzerinde motorlarını durdurup iyice görünmez oluyorlardı. Aynı yıl Cuxhaven’de 28 zeplin üstlenmişti. Schütte-Lanz tipi zeplinler zayıf gövdeleri nedeniyle Doğu Cephesinde kullanılmıştı. Öte yandan İngilizler zepline çok önem vermemekle birlikte Kraliyet donanması aynı yıl sekiz tane hava gemisi siparişi vermesine rağmen hiçbiri savaşa yetişememişti.

1915: *20 Ocak günü zeplinler, Kayzerin izlediği bir merasimden sonra Ostend’den havalanarak Londra hariç İngiltere’yi bombardımana başlamışlardı. 

*17-18 Mart gecesi Londra’yı bombardıman için havalanan zeplinler şehrin üzerindeki sis tabakası nedeniyle yüklerini gelişigüzel atmışlardı.

*21 Mart günü LZ-10 ve LZ-35 numaralı zeplinler Paris üzerinde bir saat uçup bomba atmışlardı.

*12 Nisan-26 Mayıs tarihleri arasında zeplinler Londra hariç İngiltere’nin birçok kentini bombalamışlardı.

*31 Mayıs günü LZ-38 numaralı zeplin Londra’ya taarruz etmişti. Saldırı birçok ölü, yaralı ve yangınlara neden olmuştu.

*7 Haziran günü LZ-37 numaralı zeplin bir İngiliz av uçağı tarafından düşürüldü.

*26 Haziran günü ilk kez bir Fransız uçağı zepline havada saldırmış ama çok başarılı olamamıştı. Daha sonra İngiliz havacı Teğmen Reginald Warneford, Moraine Saulner tipi uçağıyla LZ-37 numaralı önce makinalı tüfek saldırısı yapmış, takiben daha yükseğe çıkıp zeplinin tepesinden bomba atarak düşürmüştü. Takiben Belçika’da yerde bulunan üç zeplin, uçak saldırısında tahrip edilmişti. Bunun üzerine zeplinler gece uçurulmuştu.

*8 Ağustos gecesi LZ-12 numaralı zeplin Dover üzerinde yerden açılan uçaksavar ateşiyle yaralanıp denize inmişti. Almanlar zeplini yedekte çekip Ostend’e götürmüşlerdi.

*Yılsonuna kadar İngiltere’ye 20 zeplin saldırısında 97 kişi ölmüştü. Bu haberler İngiliz kamuoyunda infial yaratırken, Alman halkına moral takviyesi olmuştu.

1916: *Londra saldırılarında hiç kayıp vermeden Ekim ayına kadar devam eden zeplin uçuşlarında 27-28 Kasım saldırılarında bu kez avcı uçaklar tarafından ilk kez İngiltere üzerinde düşürülünce taarruz uçuşlarına Almanlar ara vermişlerdi. Aynı yıl İngilizler 3.000 metreye kadar yükselen sabit balonlarla özellikle Londra civarında hava barajı kurmuşlardı.

*I. Dünya savaşı sürerken Almanya, Bulgaristan’ın Yanbolu kendinde zeplin üssü kurmuştu. SL-10 Schütte-Lanz tipi zeplin buradan keşif görevi yapmıştı. 23 Temmuz günü bayram kutlamalarında İstanbul üzerinde gösteri uçuşu da yapmıştı. 28 Temmuz'da Osmanlıların Batum’un bombalanması talebi nedeniyle Yanbolu’dan havalanan SL-10 numaralı zeplin, Karadeniz’deki fırtınada ekibiyle birlikte parçalanmıştı. Bunun üzerine 2 Ağustosta bu kez LZ-101 numaralı zeplin, keşif, mayın arama görevi için Yanbolu’ya gelmişti.

1917: *19-20 Ekim gecesi Londra’ya 13 zeplinle saldırı planlanmıştı. Kent üzerinde yoğun sis nedeniyle etkili bir hücum olmamıştı. Ancak gelişigüzel de olsa atılan bombalardan 34 kişi ölmüş, 56'sı yaralanmıştı. İki zeplin kalkıştan vazgeçmişti. Dönüş rotasında şiddetli kuzeybatı rüzgârı ve sisin etkisiyle yollarını şaşırınca filo dağılmıştı. Beş tanesi havada kaybolup çeşitli nedenlerle düşmüş, zeplinlerden ancak altısı üslerine dönmüşlerdi: Fransa sınırını kat edenlerden ikisi yerden açılan uçaksavar ateşiyle düşürülmüştü. İki zeplin yanlışlıkla Fransızların “Crocodil” hava üssüne inmişti. Bir tanesi Fransız uçaklarının saldırısı sonucu hasarlanıp zorunlu iniş yapmış, 21 kişilik ekibi esir alınmıştı. Zeplin daha sonra küçük parçalara bölünüp, Paris’te savaş tahvilleriyle birlikte satılmıştı.

*21 Kasım'da LZ-59 numaralı zeplin Yanbolu’ya getirilmişti. 226 m boyunda, 68.500m³ gaz hacimliydi. Yanbolu’dan Sudan güneyindeki Alman askerlerine yardım ve mühimmat götürmek için havalanmıştı. Edirne, İstanbul, Mısır üzerinden uçarak Sudan’a gitmişti. İstanbul üzerinden geçerken şehri selamlama amacıyla havai fişekler atmıştı. 22 Kasımda hava aracına hedefine çok az mesafe kalmasına rağmen “geri dön” mesajı yollanınca görevini iptal ederek aynı yollardan uçarak tekrar Yanbolu’ya inmişti. Hiçbir yere inmeden 6.755 kilometreyi 95 saat 35 dakikada kat ederken ortalama hızı 71km/h olmuştu.

Zeplinden çekilmiş İstanbul resmi

*Doğu cephesinde Romanya’nın Temeşvar kentinden havalanan zeplinler kuzeybatı Karadeniz sahilinden Sivastopol’a kadar bölgede bomba saldırısında bulunmuşlardı.

1918: *I.Dünya savaşından önce Almanya’nın elinde 15 kadar büyük hacimli zeplin varken savaş boyunca 115 kadar çeşitli modelde üretmişlerdi.

*I. Dünya savaşı boyunca Alman zeplinleri İngiltere’ye 100'den fazla sefer yapmıştı.  280 ton bomba atarken çoğunluğu sivil 143 kişi ölmüş, 3408 kişi de yaralanmıştı. Zeplin saldırılarıyla Alman Genelkurmayı İngiliz halkının moralini bozmak ve batı cephesinde savaşan İngiliz uçak filolarının uzaklaşmasını amaçlamışlardı. Zeplinlerin hava saldırıları Ağustos 1918'e kadar sürmüştü. Zeplinler avcı uçaklarından daha hızlı ve daha yüksekten uçmalarına rağmen, uçaksavarların hasarladığı zeplinleri genellikle avcı uçakları düşürmüştü. Savaş sonuna kadar 115 zeplin üretilmiş, 22'si devre dışı kalmış, 9'u müttefiklerin eline geçmiş, 7'si kendi ekiplerince sabotaj sonucu enkaza dönüşmüş, 17'si uçaksavar ve avcı uçakları tarafından tahrip edilmiş, 19'u inişte hasarlanmış, 26'sı da kaybolmuştu. Zeplin ekiplerinden 380 kişi ölmüştü…

* Alman Luftschiffbau Schütte-Lanz şirketi savaş sonrası zeplinle okyanus ötesi uçuşlar için planlar yapmasına rağmen gerçekleştiremediler. Ayrıca ABD ordusu için ZRS-4 ve ZRS-5 isimli modelleri planlamalarına rağmen Müttefikler üretimlerine izin vermemişlerdi.

1919: *Almanya yenilgisini Versay antlaşmasıyla onayladıktan sonra müttefikler askeri zeplinlere ve hidrojen gazı üretim tesislerine el koymuşlardı. Aynı yıl Almanya elindeki zeplinlerden bir kısmını sivil yolcu taşımacılığı için gerekli değişiklikleri yapmıştı. Ayrıca Zeppelin şirketince yıl içinde üretilen LZ-120 “Bedense” ve LZ-121 “Nordstern” isimli zeplinler, savaş tazminatı olarak müttefiklere verilmişti. Örneğin LZ-120 Almanya içinde bir seferde 2.250 yolcu ve 11 ton kargo taşıyabilecek şekilde üretilmişti.

*Savaş sonrası LZ-33 numaralı zeplinin enkazını İngiliz mühendisler Almanların yardımıyla inceleyip sert gövdeli zeplin teknolojisinde yeni gelişmeler sağlamışlardı. Ardından İngilizler, Amerikalılar için R-33 ve R-34 seri numaralı iki zeplin üretmişlerdi. 6Temmuz 1919 günü R-34 ile Edinburgh’tan New York’a uçmuşlardı. 108 saat 12 dakika süren uçuştan sonra 10 Temmuz'da New York’un Mineola meydanına inmişti. Üç gün sonra tekrar geri dönmüşlerdi. Bu Atlantik okyanusunu zeplinle ilk kez gidiş-dönüş rekoru olarak kayıtlara geçmişti.

İngiltere’de yolcular zepline biniyorlar

1922: ABD hükümeti okyanusu geçmek amacıyla İngiltere’ye büyükçe bir zeplin sipariş etmişti. Üretilen araç, ilk uçuşunda iskeletindeki zayıflıklar nedeniyle havada kırılarak yere çakılmış, içindekiler ölmüştü. Oysa I. Dünya savaşı boyunca hiçbir Alman zeplini yapısal hasara uğramamıştı.

1924: Zeppelin şirketinin elindeki LZ-126 numaralı araç ABD Deniz kuvvetlerine ZR-III ismiyle geçmiştir. (Satış veya savaş tazminatı mı olduğu konusunda kesin bilgiye ulaşamadım. O.G.B) 200 metre uzunluk, 27.6 en geniş çap, 70.000m³ gaz hacmiyle 30 kişilik yolcu kapasitesi vardı. 400BB gücündeki beş motoruyla 127km/h hıza ulaşırken, 110 saat kesintisiz uçabilme özelliği vardı. Kaptan Hugo Eckner yönetiminde 27 ekip ve dört Amerikalı gözlemciyle ZR-III, Almanya’nın Friedrichshafen ’den New Jersey’de Lakehurst’e 81 saat 17 dakika sürede 8.150km mesafeyi ortalama 100km/h hızla uçmuştu. Atlas okyanusunda 3.680m yüksekliğe çıkmıştı. Ayrıca zeplinin numarası ZR-3 “Los Angeles” olarak değiştirilirken 1932 yılına kadar serviste kalmıştı.

1925: Amerikan “Good Year” lastik firması ilk kez yumuşak gövdeli şişirilebilir zeplinini yapmıştı. Araç daha çok prestij ve reklam amaçlı kullanılmıştı.

1928: LZ-127 “Graf Zeppelin” isimli araç, elde edilen deneyimlerin perspektifinde yeni özelliklerle üretilmişti. Çok uzun mesafeleri yolculara oldukça konforlu sunabilecek özelliklerle donatılırken denizdeki transatlantiklerin lüksüyle rekabet edebilecek hale getirilmişti. Ayrıca dünya çevresini 21 günde dolaşabilecek kapasitesi de vardı. 11 Ekim günü 37 ekip, 20 yolcu, 62.000 mektup, 100 adet özel damgalı posta kartıyla Almanya’dan havalanarak Atlas Okyanusunu geçmişlerdi. 111 saat 44 dakika süren uçuşta iki kez çok şiddetli fırtına hattını geçerken gövdede hasarlanmalar olmuştu. Havada yapılan geçici tamirle New Jersey’deki Lakehurst meydanına inmişlerdi. 29 Ekimde Almanya’ya dönüş uçuşu 71 saat 49 dakika sürerken, okyanusu aynı yönde kat eden transatlantikler en az iki katı kısa sürede Avrupa’ya ulaşabiliyorlardı. Rutin servise girdikten 1937'deki son uçuşuna kadar 144 Atlas okyanusu geçişi, Akdeniz seyrüseferleri, Doğu Avrupa-Balkanlar turları dâhil 13.000 yolcu taşırken 1.852 milyon km den fazla yol kat etmişti.

Devam edecek...