I. Dünya savaşında ilk farklı bir örnek olarak, ünlü savaş pilotu Manfred von Richthofen üç kanatlı uçağını, meslektaşlarının uyarılarını dinlemeyip kırmızıya (gövdesinin altı mavi) renge boyatmıştı. Kendisinin çok uzaktan görünmesi isteği ile aslında düşman havacıları üzerinde psikolojik baskı kurmuştu. Hemen kendisine “Red Baron: Kızıl Baron” lakabı takılmıştı.

Red Baron’un replika uçağı

Aynı savaş içinde Fransız Hava Kuvvetlerine destek için gelen Amerikalı gönüllü pilotlardan oluşan Lafayette Escadrille filosunda bu kez her bir pilot uçak gövdesinin yan tarafına kendilerinin seçtiği figürleri boyamış veya boyatırlarken ortaçağ şövalyelerinin arma seçimlerine gönderme yapmışlardı. Bunların içinde en ilginci Kızılderili başı figürü idi. Ayrıca tüm hava kuvvetlerinde, yerden kendi ordularının askerlerince tanınması için uçakların gövdelerine, kanat altlarına ve kuyruklarına o ülkenin belirlediği askeri semboller resmedilmişti.

3) İKİ SAVAŞ ARASINDAKİ UYGULAMALAR

I. Dünya savaşından sonra az da olsa sivil uçaklarda alamet-i farika türünden boyamalar görülmüştü. Örneğin 1932 yılında Shell Oil şirketinin simgesi olan deniz kabuğu, Amerika’da hava yarışına katılan Lockheed 9C Orion tipi uçağın kuyruğunda görülmüştü.

İspanya iç savaşına müdahil olarak katılan Nazi Almanyasına ait Kondor Lejyonun uçuş doktoru Heinrich Neumann, özel uçağıyla meydanları dolaşarak Alman uçucuları muayene etmekteydi. Uçağının gövde ve kuyruğunda Kızıl Haç işaretleriyle birlikte “Don’t bother me and I won’t bother you: Seni rahatsız etmiyorum, beni de etme” mottosu yazılıydı.

Yeni yeni gelişen sivil taşımacılıkta kuyrukta şirket logoları, gövde üzerinde ve kuyruk kısmında ilgili ifadelerle birlikte yer almaya başlamıştı. Özel uçaklarda (o sıralarda General Aviation kategorisi henüz yerleşmemişti.) burun ve ya gövde yanında isimler, küçük simgeler bulunuyordu.

4) II. DÜNYA SAVAŞINDAKİ ve SONRASINDAKİ ASKERİ UYGULAMALAR

Savaşın başında Alman Hava Kuvvetleri kamuflaj boyaması başlatmıştı. Bunu İngilizler hemen takip etmişlerdi. Savaş içinde İngiltere’ye destek için giden Amerikan avcı filolarının bir kısmına da kamuflaj boyası yapılmıştı.

Nose-art ile gövdesinde simge ve uçak sayısı işaretleriyle Amerikan P-40 Tomahawk uçağı

Kamuflaj boyamasındaki renk tonları operasyon yapılan bölgenin özelliklerine göre seçiliyordu. Örneğin Almanlar, gece bombardımanı için İngiltere’ye yolladıkları Heinkel He-111 uçaklarında koyu lacivert ve siyah renkler, Kuzey Afrika’daki uçaklarda sarı ve haki renkleri kullanmıştı…

Sovyetler Birliği'nde 21 yaşında kadın avcı pilotu olan Lidiya Litvyak (lakabı leylak), uçağının gövdesinin her iki yanına birer leylak resmi yapmıştı. Düşürdüğü her bir Alman uçağı için yine gövdeye gül resmi eklediği belirtilmişti…

II.Dünya Savaşında Amerikan bombardıman uçaklarında değişik nose-art uygulamaları

Amerikan hava Kuvvetlerinin özellikle bombardıman ve nakliye uçaklarına uygulanan nose-art figürlerinin yüzde 95'inin seksi pin-up temelli olmasında toplumlardaki egemen eril kültürün barındırdığı erkek=kahramanlık=maço güdülerinin başat rolü vardı. Maço davranışlarla hafif erotik figürlerin ardından, aşırı milliyetçilik öğeleri içinde düşmanı ötekileştirme de vardı. Pin-up kadın figürleri genellikle dönemin Hollywood yıldızlarından esinlenmişti. Öte yandan Amerikan avcı uçaklarının burun altına genellikle köpekbalığının açık ağzına benzetilen resimler, eril kültürün diğer bir örneği idi.

Çok sık olmamakla birlikte savaş içinde Rusya’da gövde resimlerinin yanısıra Sovyet yıldızı ve sloganlar yazılmaktaydı. Örneğin Sovyetler Birliğinde Yak-I tipi avcı uçaklarına yazılanlardan bir tanesi: “To the pilot of the Stalingrad Front B. N. Yeremin, from the farmers of Stakhanov Collective Farm.”

Almanlar uçaklarının büyük bölümünü ve savaşın sonuna doğru V-1 ve V-2 roketlerinin bir kısmını da kamuflaj boyasıyla kaplamışlardı.

II. Dünya savaşının sonlarından itibaren Nose-art süslemelerinde pin-up figürleri zamanla yerlerini daha çok esprili, şirin figürlere bırakmışlardı. Walt Disney’in çizgi resim karakterleri sıklıkla seçilerek uçak gövdelerinde görülmeye başlamıştı.

Kore savaşında Amerika bombardıman uçaklarını genellikle kamuflaj boyası uygularken, B-26 uçakları için gece uçuş görevleri için koyu lacivert siyah boyamışlardı. Bu savaşta kamuflaj boyama teknikleri konusunda Amerikan hava kuvvetleri çok fazla araştırma yapmıştı. Soğuk savaş süresince kamuflaj boyaması hakkında değişik teknikler geliştirilmişti. Vietnam savaşında tüm avcı, orada konuşlu bombardıman, nakliye uçakları ile helikopterlere kamuflaj boyası uygulanırken bu konunun önemiyle ilgili iç yazışmalar daha sonra gün ışığına çıkmıştı. Pervaneden jet çağına geçişte askeri uçaklardaki nose-art, tail-art vb. uygulamalara ara verilmişti.

Vietnam savaşıyla birlikte uçak gemisinden operasyon yapan jet uçakları, deniz suyunun aşındırıcı etkisine dayanıklı boya ve sonraki yıllarda bunlara ilaveten radar dalgalarını emici özel boyalar uygulandığı için fazla süslenmemişlerdi.

Devam edecek...