iga-2024-3
Airkule
Unifree-2019
HAVACILIK HABERLERİ RÖPORTAJ TÜRKİYE'DEN DÜNYADAN VİDEOLAR SEYAHAT ROTASI
Pegasus-2024
   
  Prof. Dr. Muzaffer Çetingüç [email protected]  
PİLOTLARDA BÖBREK TAŞI PROBLEMİ
24 Ağustos 2021 Salı

Böbrek ve idrar yolu taşları (kidney stone, urolithiasis) pilotaj muayenelerinde zaman zaman karşılaşılan ve ürologların sertifikasyon verirken zorluk yaşadıkları bir durumdur. Taşın yeri ve büyüklüğü, geçmiş renal kolik ve ameliyat öyküsü, pasajı engelleme-hidronefroz gelişimi, enfeksiyon vb. gibi özelliklerine bakarak bazı öngörülerde bulunulabilirse de, koliğin ne zaman başlayacağı bilinemediğinden, pilotun kendisi için de onun uçuşa elverişliliğine karar verecek olan uçuş hekimleri için de bir zorluk söz konusudur.

Taş görülme sıklığı ve etyoloji

Böbrek ve idrar kanallarındaki taşlar Asya kıtasında %5, Avrupa’da %5-9, Kuzey Amerika’da %13 ve S. Arabistan’da %20 sıklıkta görülür. Genel ortalama her 10 kişiden birinde taş sorunu olduğudur. Türkiye taş kuşağında olan ülkeler arasında yer almakta olup, yaygınlığı %14,8 olarak belirlenmiştir. Erkeklerde kadınlara göre 3 kat fazladır. Uçucu grubundaki oranların da genel popülasyon ile aynı olduğu söylenebilir.

Az su içme, çok terleme, oruç tutma, ishal veya kusma yoluyla fazlaca su kaybı (dehidrasyon) gibi durumlar taş riskini arttırır. Taşların çoğunlukla yaz aylarında oluşması bu hipotezi destekleyen bir olgudur. Kuzey yarımkürede Hazirandan Eylüle kadar olan yaz aylarında; güney yarımkürede yaz mevsimi olan Aralık-Mart aylarında taş olguları artar. Askeri pilotlar gerek kokpit ortamının sıcaklığına ve gerekse dar ve kalın uçuş giysilerinin yarattığı terlemeye maruz kalır; her ihtiyaç duyduğunda sıvı alamaz ve tuvalete çıkamazlar. Benzeri zorluk gemilerin kazan dairelerinde ve mutfaklarında çalışan personelde de söz konusudur ve bütün bu gruplarda taş oranı yüksektir. Oturarak iş gören, genetik yatkınlığı olan, Polisitemia Vera ve Crohn hastası kişilerde de taş fazla görülür.

Uzay insanlarında taş sorunu

Uzayda uzun kalışlarda, yerçekimsizlik nedeniyle üzerine kuvvet binmeyen kemiklerdeki kalsium kana ve oradan böbreklere geçerek taş oluşumunu arttırır. Bu sürece katkıda bulunan diğer faktörler; uzay tutmasına bağlı kusma ile sıvı kaybı, sodyum ve anti-diüretik hormon artışıdır. Uzay görevleri sırasında ortaya çıkan taş ağrıları (kolik) inkapasitasyonlara, böbrek işlev bozukluklarına ve uzay görevlerinde aksamaya neden olabilir.

Havacılık tıbbı açısından taş olguları

Havacılık tıbbı yazınında böbrek ve idrar yolu taşı koliğine bağlı inkapasitasyon olgu raporları çok fazla değildir. 1960-66 periyodunu kapsayan bir IATA raporunda 42 inkapasitasyon olgusunun sadece 4’ünün renal koliğe bağlı olduğu ve bir kazayla sonuçlanmadığı bildirilmiştir. ABD Kara Kuvvetleri uçucularında 1984-87 arasındaki taramada üriner sistem taşı binde 4,7 oranında görülmüş, olguların %85’i 25-44 yaş grubunda toplanmıştır. ABD Hava Kuvvetlerinde 120 milyon saat uçuş yapılan 10 yılda (1978-1987), pilotlarda 23 tıbbi inkapasitasyon olgusu rapor edilmiş; bu olguların sadece 2’si taş sancısı nedeniyle uçağa kumanda edemez hale gelmiştir.

Askeri havacılıkta ilk pilotaj muayenesinde üriner taş tespit edilen ve geçmişinde kolik öyküsü olan adaylar uçuşa kabul edilmezler. Sivil havacılıkta Sınıf 1 ve 2 sertifikasyon değerlendirmesinde, taşı veya koliği olan uçucuların uçuşu kesilir ve radyolojik incelemeye alınarak böbreklerinde işlev bozukluğu veya komplikasyon olup olmadığı araştırılır. Tetkik sonuçları normalse; taş düşürülmüş veya alınmış olup pasaj açılmışsa uçuş verilebilir. Uyuyan (semptomsuz, rezidüel) taşlarda Sınıf 1’de OML, Sınıf 2’de OSL kararı verilir. Birden fazla kumandalı uçak pilotlarına yılda bir, askeri pilotlara ise 6 ayda bir kontrol kaydı konur. Tedavilere karşın sık tekrarlayan ve inkapasitasyon yapan taş olguları uçuştan ayırılır.

Böbrek veya idrar yolu taşı tespit edilen pilotlarda uçuştan geçici sürelerle alıkonulma kararı vermenin zorluğunun dayandığı ikilem şudur: Ağrı bazen o kadar şiddetli olur ki, pilotun uçağa kumanda etmesi imkânsız hale gelebilir; bu inkapasitasyon olasılığı yüzünden uçuş vermek sakıncalı gibi görünür. Diğer taraftan, stabil taş olgularında kolik ağrısı belki aylar veya yıllar sonra bile ortaya çıkmayabilir. Bu yüzden taşı olan, ama hiçbir rahatsızlık yaşamayan bir pilotun uçuşunu kesmek mantıklı değil gibi görünür... Genel gözlemlere göre, pilotların bazıları zorunlu muayene zamanı gelinceye kadar durumunu bildirmekten imtina ederler. Bu, askeri ve sivil havacılıkta herkesin bildiği sırlardan biridir. Bazı pilotlar uçuş statülerini kaybetmemek için (başka sağlık sorunlarında olduğu gibi) böbrek taşı rahatsızlıklarını da gizler veya tedavi için sistem dışındaki hekimlere başvururlar. Aslında uçuş emniyet bilincine sahip olan pilotların muayene sürecinde rahatsızlıklarını gizlememe ve dürüstçe söyleme yükümlülükleri vardır. Farkında olup da söylememek hem etik değildir, hem de suç sayılır. Bu durumun bazen pilot için, bazen de uçuş emniyeti açısından olumsuz sonuçları olabilir.

Tedavi

Kabin havasındaki nem oranı düşük olduğu için, susama ihtiyacı olmasa bile bol sıvı alımı önerilir. Taş analizi yapılarak, taşın cinsine göre diyet uygulanması gerekir. Taşların çoğu oksalat taşıdır; bu nedenle oksalat içeren gıdalardan (kahve, çay, bira, domates, çilek, armut, ıspanak, pazı, pırasa, bamya, kuruyemiş, tahin, çikolata, vb) kaçınılması; ürat taşı olanların hayvansal proteinleri azaltması ve allopürinol kullanması yararlı olur. Tiazid ve sitrat kullanımının taş oluşumunu inhibe ettiği; ama pilotlarda tiazid sakıncalı olduğu için sitrat tercih edilmesi gerektiği ileri sürülmüştür. (Uzay insanlarına da taş oluşumuna önlem olarak ‘potasyum sitrat’ verilir). Genelde taşın böbrekten çıkıp idrar kanalına (üretere) düşmesi ile şiddetli ağrılar başlar. Bu kolik devrelerinde kuvvetli ağrı kesici, ödem ve spazm çözücü ilaçlar ağızdan veya damardan verilir. Bu tür ilaçlar sedatif etkileri nedeniyle uçuşla bağdaşmaz. 2 santimetreden büyük taş olgularında ameliyat kararından önce, dışarıdan verilen şok dalgalarıyla taş kırma (Litotripsi: SWL) yöntemi en uygun yoldur. Böbrek taşlarından kurtulmada ameliyatlar ve başka yöntemler de vardır; bunlar üroloji biliminin konusudur.

Kaynaklar:

1. Navathe PD, Drane M, et al. Aeromedical decision making in renal calculi. 78th Annual AsMA Scientific Meeting (2007) Abs.# 534

2. Rainford DJ. Renal disease and hypertension. In: Aviation Medicine. Eds: Ernsting J, Nicholson AN, Davis JR. 3rd Edit. Butterworth Heinemann, 1999. p. 293-6

3. DeHart RL. Selected medical and surgical conditions of aeromedical concern. In: Fundamentals of Aerospace

Medicine. Eds: DeHart RL, Davis JR. 3rd Edit, Lippincott Williams&Wilkins  Philadelphia 2002. p.450

4. Clark JY. Renal calculi in army aviators. Aviat Space Environ Med. 1990;61: 744-7

5. Çakıroğlu B, Hazar Aİ, Balcı MBC, ve ark. İki Santimetre Üzerindeki Böbrek Taşlarının Tedavisinde

Şok Dalga Litotripsinin (SWL) Etkinliği. JAREM 2012; 2: 77-81.

6. McCormick TJ, Lyons TJ. Medical causes of in-flight incapacitation: USAF experience 1978-1987. Aviat Space Environ Med 1991;62: 884-7


E-posta   Facebook   Twitter     Yazdır   Önceki sayfa   Sayfa başına git  
YORUMLAR     Onay bekleyen yorum yok.
 

Küfür, hakaret içeren; dil, din, ırk ayrımı yapan; yasalara aykırı ifade ve beyanda bulunan ve tamamı büyük harflerle yazılan yorumlar yayınlanmayacaktır.
Neleri kabul ediyorum: IP adresimin kaydedileceğini, adli makamlarca istenmesi durumunda ip adresimin yetkililerle paylaşılacağını, yazılan yorumların sorumluluğunun tarafıma ait olduğunu, yazımın, yetkililerce, fikrim sorulmaksızın yayından kaldırılabileceğini bu siteye girdiğim andan itibaren kabul etmiş sayılırım.
 
 
   
 
Bu haber henüz yorumlanmamış...

 
FACEBOOK YORUM Yorumlarınızı Facebook hesabınız üzerinden yapın hemen onaylansın...
İbrahim Köktener
PEGASUS’UN FARKI
İbrahim Köktener
Engin Aksüt
KOKPİTTE TEK PİLOT
Engin Aksüt
Osman Gazi Baykal
HAVACILIK ŞİİRLERİ-III
Osman Gazi Baykal
Prof. Dr. Muzaffer Çetingüç
HAVACILIKTA YAPAY ZEKÂLAR
Prof. Dr. Muzaffer Çetingüç
Tuğba İncel
GERMANWINGS KAZASI DAVASI SÜRÜYOR
Tuğba İncel
Faruk Sayılır
UCUZ HAYATLAR
Faruk Sayılır
ÇOK OKUNANLAR
  FOTO GALERİ
SİNGAPUR AIRSHOW-2020

SİNGAPUR AIRSHOW-2020

  VİDEO GALERİ
ENGELLERİN AŞILDIĞI HAVALİMANI

ENGELLERİN AŞILDIĞI HAVALİMANI

  GÜNÜN MANŞETLERİ
 
YOLCU KAPIYI AÇMAK İSTEDİ
ABD'DE UÇAK KAZASI
HAVELTED GÜNÜ KUTLU OLSUN
TRUMP'TAN BEKLENTİLER
LODOS VE YAĞIŞTA ZOR ANLAR
İSG'DE 'FIRTINA' İPTALLERİ
THY'YE FİNANSMAN ÖDÜLÜ
İGA'NIN YENİ KONUĞU: ICELANDAIR
YENİ BOYASIYLA 'HÜRJET'
TAV GÜVENLİK VADİSTANBUL'DA
 
  UÇUŞ BİLGİLERİ
İç Hatlar Dış Hatlar
Geliş Gidiş Geliş Gidiş
  İstanbul Havalimanı
  Sabiha Gökçen
  Ankara
  Antalya
  HAVA DURUMU
  İstanbul
Pazar Pazartesi Salı
24 / 28 °C 24 / 30 °C 23 / 29 °C
  ARŞİV
 
   
 
 
UNUTMAYACAĞIZ...
 
Onur Güntürkün
 
 
UNUTMAYACAĞIZ…
 
Ünal Başusta

  •Künye
  •İletişim
  •Havacılık Haberleri
  •Röportaj
  •Türkiye'den
  •Dünyadan
  •Seyahat Rotası
  •Havacılık
  •Uçuş Eğitim
  •Havalimanları
  •Göklere Veda
  •Havacılık Emekçileri
  •Havacılık
  •Reklam Videoları
  •Röportaj
  •Video Haber
  •Airbus
  •kriz
  •Qatar Airways
  •bilet
  •Baykar