Öte yandan NATO’nun başta Rusya (eski S.S.C.B.) ve Çin gibi ülkelerin hava araçlarına yakıştırdıkları genellikle hayvanların isimleri de vardır.

Çok sevilen hayvan dostlarımızın başında gelen kediler ve ailesi uçak tasarımcılarının üretimlerine, bazen de kullanıcıların isim yakıştırmalarında epeyce ilham kaynağı oluşmuştur. Aşağıdaki satırlarda kedigillerin isimlerinden etkilenen tasarımlardan birkaç örneği inceleyeceğiz.

1/ Grumman F9F Panther (Panter):

Uçak gemisinden operasyon yapabilen jet uçaklarının öncüsü ve ABD ordusunda kullanılan ilk jet uçağıdır. Grumman şirketince tasarlanıp üretilmişti. İlk uçuşunu 1947’de yapmıştı.                          

                   Grumman F9F Panther roket yüküyle - panter

Tek kişilik, tek motorlu, gündüz avcı uçağıydı. Ayrıca silahlı keşif modeli de geliştirilmişti. Düz kanatlı ve uçak gemisi için katlanabilen, dört adet makinalı top yükünün yanısıra havadan yere 1.572kg roket ve bomba yükü taşıyabiliyordu.

12 versiyonda toplam 1.385 adet üretilmişti. ABD Donanmasında, uçak gemilerinde ve Arjantin Ordusunda kullanılmıştı. Blue Angels akrobasi gösteri takımında da bir süre yer almıştı. Kore savaşında ABD uçak gemilerinden yoğun olarak uçmuştu.

Maksimum hızı 503kts≈ 932km/sa (5.000’ te), menzili 2.100km, tavanı 42.100’≈ 13.045m idi. ABD Donanmasından 1958’de, Arjantin Ordusundan 1969’da emekli olmuştu.

2a/ Eurocopter Tiger veya Tigre (Kaplan):

Avrupa’da çok uluslu (Fransa, Almanya, İspanya) ortak üretimli olup, ana yüklenici Airbus Helicopters şirketidir. Başlangıçta tanksavar görevi için planlanmış ancak Sovyetler Birliği dağılınca proje, çok rollü saldırı modeline yönelmişti. Gündüz-gece uçabilen, silahlı keşif, tanksavar, yakın hava desteği, himaye ile nükleer ve biyolojik saldırı sonrası operasyon yapabilme yeteneklerine sahiptir.                                         

          Alman ordusuna ait Eurocopter ve rotorun üstünde Osiris sistemi - kaplan

Çift motorlu, tandem iki kişilik (ön-arka pozisyonlu), dört palli rotorunun yanısıra kompozit malzemeyle üretilmiştir. Çok gelişmiş öz savunma yetenekleri (chaff-flare, kızıl ötesi ve radar aramalarından sakınabilme vb.) vardır. Manevra yeteneği çok yüksektir. Oldukça gelişmiş aviyonik sistemleri gece görüş yetenekleri, optik ve termal kameraları ile merkezi atış-kontrol bilgisayarı önemli özelliklerindendir.

Maksimum hızı 170kts≈ 315km/sa (Osiris sistemi ile rotor başlığı olmadan), menzili 800km, tavanı 13.000’≈ 3.962m dir. Bir adet 20mm lik makinalı topunun yanısıra çok çeşitli güdümlü-güdümsüz, havadan havaya ve yere füze ile roketleri ana silah yüküdür. Halen Fransa, Almanya, İspanya ve Avustralya ordularında serviste olup 200 kadar üretilmiştir.

2b/ Grumman F-11F Tiger (Kaplan):

Grumman şirketince tasarlanıp üretilmiş, süpersonik hızlı, tek motorlu, tek kişilik, uçak gemisinden operasyon yapabilen avcı uçağıydı. İlk uçuşunu 1954’te yapmış, ABD Donanmasında 1956’da servise girmişti. Üretimi 1959’da sonlanırken dört varyantta 199 adet üretilmişti.

             Uçak gemisine henüz inmiş F-11F kablo tutucudan kurtarılmak üzere

Kanat uçları aşağı doğru katlanabilen F-11F Tiger’ın maksimum hızı 651kts≈ 1.211km/sa Mach: 1.1 (deniz seviyesinde), menzili 2.060km ve tavanı 49.000’≈ 14.935m idi. Dört adet 20mm lik makinalı topu ile roket ve füze yükü taşıyordu.

Avcı performansı rakiplerine göre daha düşük olduğundan uçak gemilerinden 1961’de servis dışı kalmıştı. ABD Donanmasının akrobasi gösteri takımı Blue Angels’ta uzun süre kullanılmış, en son oradan 1969’da emekli olmuştu.

3a/ Antanov An-10 Cat (Kedi):

NATO tarafından cat (kedi) kod ismi konulmuştu. Antonov Tasarım Bürosunca geliştirilip üretilen dört motorlu turboprop sivil yolcu ve orduda personel uçağıydı. Sivil amaçlı daha çok iç hatlar ve bölgesel uçuşlarda kullanılmıştı.

İlk uçuşunu 1957’de yapmıştı. 1959’da Sovyetler Birliğinin Aeroflot havayolunda servise girmiş, ordu da ise daha sonra uçuşa başlamıştı. On versiyonundan toplam 104 adet üretilmişti. 1972’de Aeroflot’tan, ordudan ise peyderpey servisten kalkmış ve en son uçuşunu 1983’te yaparak emekli olmuştu.

                                     Antonov An-10 - Boncuk Kedi

Dördü uçuş ve bir kabin görevlisi ile 100 veya 130 kişi (modeline göre) taşıyabiliyordu. Maksimum hızı 370kts≈ 715km/sa, maksimum yük ve yakıtla menzili 4.075km, tavanı 33.500’≈ 10.200m idi.

3b/ Grumman F-14 Tomcat (Erkek Kedi):

Çift motorlu, iki kişilik, iki kuyruklu,değişken geometrili ve ok açılı kanatlarıyla süpersonik hızlarda uçabilen, her havada ve uçak gemisinden operasyon yapabilen uzun menzilli avcı uçağıydı. Grumman şirketince tasarlanıp üretilmişti. İlk uçuşunu 1970’te yapmış, ABD Donanmasında 1974’de hizmete girmişti.

F-14 Tomcat asimetrik kanat pozisyonunda uçuş karekteristiklerini test ediyor

Üç versiyonda 712 adet üretilmişti. ABD dışında İran İmparatorluk Hava Kuvvetlerine de satılmıştı. 1991’de üretimi sonlandırılırken ABD Donanmasından 2006’da emekli olmuştu. Halen İran İslam Cumhuriyetinde kısıtlı kullanılmaktadır. Irak-İran savaşında İran, Körfez ve Çöl Fırtınasında ABD, F-14 uçaklarını kullanmıştı.

Bir pilot ve bir radar sistem operatörünce uçurulan F-14’ün maksimum hızı (yüksek irtifada) 1.341kts≈ 2.485km/sa, Mach: 2.34 idi. Menzili 3.000km olup havada yakıt ikmaliyle artıyordu. Tavanı 53.000’≈16.154m ve maksimum çekebileceği yük +7”G” idi. Bir adet 20mm lik top, çeşitli türde havadan havaya ve yere füzeler ile roketler taşıyabiliyordu. Ayrıca gece görüş (lantern) ile öz savunmasına yönelik gelişmiş aviyonik donanımı vardı.

1986 yapımı Top Gun filmi ile popülaritesi çok artmış ve birçok genç donanmaya pilot olmak için başvurmuştu...

2c/ Grumman F4F Wildcat (Yaban Kedisi):

Tek motorlu, pervaneli, tek kişilik, uçak gemisinden operasyon yapabilen ve kanatları katlanabilen av-bombardıman uçağıydı. Grumman şirketince tasarlanıp üretilmiş, ilk uçuşunu 1937’de yapmıştı. ABD Donanmasında servise 1940’ta girmişti.

Grumman F4F Wildcat uçuşta ve altta yaban kedisi

14 varyantta 7.885 adet üretilmiş, II.Dünya savaşından sonra 1945’te servisten kalkmıştı. Savaş içinde Avrupa, Atlas ve Pasifik Okyanuslarında etkin rol almıştı. ABD dışında İngiltere ve Kanada Kraliyet Donanmalarında kullanılmıştı. Aslında Belçika, Fransa ve Yunanistan’a satılmış, Almanların işgali sonrası tekrar İngiliz Donanmasına devredilmişti. İngilizler Wildcat yerine Martlet (küçük kırlangıç) kod adını kullanmışlardı. Savaş içinde gemi ve denizaltılara saldırılarda bulunurken Müttefik gemi konvoylarına himaye görevlerinde başarılar kazanmışlardı.

Maksimum hızı 288kts≈ 533km/sa, menzili 1.360 km (iki tane harici atılabilir yakıt tankı ie menzil ve havada kalış süresini arttırıyordu), tavanı 39.500’≈ 12.039m idi. Dört adet 12.7mm lik makinalı tüfeği, iki adet 100lb (45.4kg) bomba veya harici yakıt tankı taşıyabiliyordu.

2d/ Grumman F7F Tigercat (Tekir Kedi):

II.Dünya savaşından sonra üretilen iki motorlu pervaneli av-bombardıman uçağıydı. Grumman fabrikası uçak gemilerinden operasyon yapacak şekilde tasarlayıp üretmişti. Ancak uçak gemilerde pek başarılı olamayınca karada konuşlu olarak gündüz-gece, av-bombardıman ve silahlı foto keşif görevlerinde kullanılmıştı.

                     Grumman F7F Tigercat uçuşta - Scottish Tekir kedisi

İlk uçuşunu 1943’te yapmış ve sadece ABD Donanmasında 1944’te hizmete girmişti. 12 versiyonda 364 adet üretilmişti. Kore savaşında da kullanılmıştı.

İki kişilik ekibiyle maksimum hızı 400kts≈ 740km/sa, menzili 1.900km ve tavanı 40.400m≈ 12.132m idi. İki adet 20mm lik makinalı topu, iki adet 12.7mm lik makinalı tüfeği, kanat altlarına iki adet 1.000lb (454kg) bomba veya roket podları, gövde altına napalm bombası veya atılabilir yakıt tankı ile gündüz uçabilen modellere de bir tane torpido yüklenebiliyordu.

1954’te emekli olmasına rağmen bazı özel mülkiyet altında veya müzelerde uçabilir durumda F7F Tigercat’ler bulunmaktadır.

2e/ Grumman F8F Bearcat (Bir tür Misk Kedisi):

Tek motorlu, pervaneli, tek kişilik, uçak gemisinden operasyon yapabilen av-bombardıman uçağıydı. Grumman şirketince II.Dünya savaşı içinde F6F Hellcat uçaklarının yerine tasarlanıp geliştirilmişti. İlk uçuşunu 1944’te yapmış, ABD Donanmasında 1945’te hizmete girmişti.

                    Kanopisi açık Grumman F8F Bearcat uçuşta - misk kedisi

18 varyantta 1.265 adet üretilmiş, 1963’te hizmetten çıkarılmıştı. ABD dışında Fransız ve Tayland Kraliyet Hava Kuvvetlerinde kullanılmıştı. Fransızlar Vietnam savaşında (Çinhindi savaşları) kullanmıştı. Daha sonra Fransızlar Vietnam’dan çekilirken F8F Bearcat’lerden 28 adedini Vietnam Cumhuriyeti (Güney Vietnam) Hava Kuvvetlerine devretmişti. Uçağın manevra yeteneğinin ilk dönem avcı jetlerinden çok daha iyi olduğu belirtilmişti. ABD Deniz Kuvvetlerinin akrobasi gösteri takımı Blue Angels takımında F8F’ler kullanılmış, ancak uçuş ekibi komple Kore savaşına katılınca gösteriler kesintiye uğramıştı.

Kanatları katlanabilen, iniş takımları hareketli F8F’lerin maksimum hızı 395kts≈ 732km/sa, menzili 1.778km ve tavanı 40.800’≈ 12.435m idi. Dört adet 20mm lik makinalı top, dört adet roket ve 1.000lb≈ 454kg bomba taşıyabiliyordu. Bazı modelleri silahlı foto-keşif, bir kısmı da radarlı olarak gece önleme görevi yapabiliyordu. İki adedi silahsız, sivil kullanım amaçlı özel şahıslara satılmıştı...

3a/ Aérospatiale SA 330 Puma (Puma-Dağ Aslanı):

Fransız havacılık şirketi Sud Aviation (şirket evlikleri nedeniyle ardından üretici firmalar: Aerospatiale, takiben Eurocopter ve en son Airbus Helicopter olmuştur) tarafından tasarlanıp üretilmişti. İlk uçuşunu 1965’te yapmış, 1968’te Fransız Ordusunda hizmete girmişti. Performans ve ticari başarısı kısa zamanda anlaşılımış, önce diğer devletlerin orduları takiben sivil amaçlı olarak birçok ülke ve kuruluşa satılmıştı. Bu modelden AS 332 Super Puma ve AS 532 Cougar gibi daha gelişmiş türevleri üretilmişti.

        Aérospatiale SA 330 Puma helikopteri - puma veya dağ aslanı

İki motorlu, dört palli, iniş takımları alınabilir, nakliye ve genel hizmet helikopteri olup zamana uygun aviyonik ve seyrüsefer güncellemeleri ile operasyonel etkinliği çok yüksekti. 20 kadar teçhizatlı asker taşıyabilen, bazı modellerine pek çok silah (makinalı top, roket, bomba, füze vb.) yüklenmişti. Ayrıca dahili ve harici olarak kargo yükü taşıyabilmektedir.

Üç kişilik ekiple maksimum hızı 138kts≈ 257km/sa, tavanı 15.780’≈ 4.800m, menzili 580km dir. 21 versiyonda toplam 700’den fazla 1988 yılına kadar üretilmişti. Şu anda Fransa dışında 15 ülkenin ordusunda aktif olarak, 17 ülkenin ordusunda ise eskiden kullanılmıştı. Lisanslı olarak Güney Afrika, Endonezya ve Romanya’da (halen devam etmekte) üretilmişti.

Askeri versiyonları dünyanın çok çeşitli yerlerindeki savaş, çatışma vb. olaylarda yer almıştı. Sivil amaçlı çok değişik alanlarda yolcu taşımacılığının yanısıra en çok Kuzey Denizindeki petrol platformlarında irtibat-ikmal amacıyla kullanılmıştı.

3b/ Eurocopter Cougar AS 532 (Puma-Dağ Aslanı):

Fransız Eurocopter (şu an Airbus Helikopters) şirketince tasarlanıp, eski şirketin Aérospatiale SA 330 Puma modelinden geliştirilerek üretilmişti. Çift motorlu, orta ağırlıkta, iniş takımları hareketli, kuyrukta kanatçıkları olan çok amaçlı askeri helikopterdir. Sivil versiyonu Eurocopter AS 532 Süper Puma’dır. İlk uçuşunu 1977’de yapmış, 1978’te Fransız Hava kuvvetlerinde hizmete girmişti.

                    Türk Hava Kuvvetlerinin Eurocopter Cougar AS 532 helikopteri

Üç versiyonda 1.000’den fazla üretilmiş olup, Türkiye dahil 13 ülkenin hava kuvvetlerinde kullanılmaktadır. İki kişilik uçuş ekibi ile 4.650kg yük veya 20 teçhizatlı asker ya da altı sedye ile birlikte on kişi taşıyabilmektedir. Maksimum hızı 134kts≈ 249km/sa, menzili 573km, tavanı 11.320’≈ 3.450m dir. Silah olarak 20mm makinalı topu ile yan kızağa yüklenebilen roket yükü vardır.

3c/ Grumman F-9 Cougar (Puma-Dağ Aslanı):

Uçak gemisinden operasyon  yapabilen, jet motorlu savaş uçağıydı. Grumman şirketince tasarlanıp üretilmiş, ilk uçuşunu 1951’de yapmıştı. ABD Donanmasında 1952’de hizmete girmişti. Aynı şirketin F9F Panther modeli düz kanatlı iken F-9 Cougar geriye ok açılı kanatları, daha güçlü motoru ile farklı olup otoritelerce F9F’in güncellenmiş modeli olarak kabul edilmişti.

16 versiyonda toplam 1.988 adet üretilmişti. ABD dışında bir tek Arjantin Donanmasında kullanılmıştı. En son 1974’te servisten kaldırılmıştı.

 Tek kişilik (eğitim modeli iki kişilik), tek jet motorlu olup av-bombardıman görevlerinde kullanılmıştı. Ayrıca Blue Angels akrobasi gösteri takımında bir süre yer almıştı.

Solda Grumman F-9 Cougar, sağda F9F Panther: Geriye ok açılı ve düz kanat ayrımları belirgin

Maksimum hızı 568kts≈ 1.053km/sa (deniz seviyesinde), tavanı 44.500’≈ 13.562m, menzili 472km (24 dakika hava muharebesi yapabilme kabulüyle) idi. Dört adet 20mm lik makinalı topu, altı adet roket veya kanat altı istasyonlarda toplam 1.362kg bomba taşıyabiliyordu.

16 versiyonda toplam 1.988 adet üretilmişti. ABD dışında bir tek Arjantin Donanmasında kullanılmıştı. En son 1974’te servisten kaldırılmıştı.

 Tek kişilk (eğitim modeli iki kişilik), tek jet motorlu olup av-bombardıman görevlerinde kullanılmıştı. Ayrıca Blue Angels akrobasi gösteri takımında bir süre yer almıştı.

4a/ Westland Lynx Helicopter (Vaşak):

İngiliz Westland Helicopters şirketince çok amaçlı, çift motorlu olarak tasarlanıp üretilmişti. İlk uçuşunu 1971’de yapmıştı. Sivil ve askeri modelleri vardır. Özellikle deniz üstü operasyonlar için askeri modellerinde birçok düzenlemeler yapılmıştı. 1977’de önce İngiliz ordusunda hizmete girmişti.

                         Tono atan Westland Lynx helikopteri - Kanada vaşağı

Looping, tono gibi akrobasi hareketlerini yapabilirken, bir ara dünya helikopter hız rekorunu da kırmıştı. Sivil versiyonları çok fazla talep görmemişti. Askeri alanda nakliye, silahlı himaye, denizaltı ve tanksavar savaşı, keşif, tahliye vb. görevleri uygulayabilecek aviyonik ve seyrüsefer donanımları vardı. Savaş gemilerindeki platformlardan da operasyon yapabilmesi popülerliğini arttırmıştı. Kızaklı ve iniş takımlı modelleri vardır.

Kara ve deniz konuşlu olarak 25 versiyonda 450’den fazla üretilmişti. 18 ülkenin ordusunda kullanılmış bunlardan dokuzundan peyderpey servis dışı kalmaktadır. Irak savaşında rol almıştı.

İki veya üç kişilik ekip tarafından uçurulmaktadır. Maksimum sekiz asker veya harici asılı yük olarak 1.361kg taşıma kapasitesi vardır. Maksimum hızı 175kts≈ 324km/sa, menzili (harici yakıt tankıyla) 1.000km olup 5saat 40dakika havada kalabilmektedir. 3.200m yüksekliğe kadar hover (havada sabit durma) yapabilmektedir.

Bir adet 20mm lik top, iki adet roket, sekiz adet tanksavar füze veya iki adet torpido, iki adet sualtı derinlik bombası ile dört adet gemisavar füzesi taşıyabilmektedir. Ayrıca 7.62mm lik makinalı tüfekler opsiyonel olarak yüklenebilmektedir.

4b/ Cessna AT-17 Bobcat (Bir Tür Benekli Vaşak):

ABD’nin Cessna Aircraft Co. tarafından tasarlanıp üretilen iki motorlu, pervaneli eğitim uçağıydı. Tek motorlu eğitim uçağından çok motorlu uçaklara geçişteki eğitim boşluğunu doldurmak amacıyla tasarlanmıştı. Sivil ticari modeli T-50 koduyla üretilmişti.

                  Park yerinde Cessna AT-17 Bobcat - benekli vaşak

İlk uçuşunu 1939’da yapmış, aynı yıl servise girmişti. 1944’te yapımı sonlandırılıncaya kadar 18 versiyonda 5.422 adet üretilmişti. ABD Donanması ve Hava Kuvvetleri ile Kanada Hava Kuvvetlerinde kullanılmıştı. II.Dünya savaşından sonra lend-lease faslıyla 11 ülkeye dağıtılmıştı. 1942’de ABD ordusu hafif nakliye uçağı olarak başka modelini kullanmıştı. ABD Ordusunda 1949 yılında devreden çıkmıştı.

Beş kişilik uçağın maksimum hızı 169kts≈ 314km/sa, menzili 1.210km, tavanı 22.000’≈ 6.705m idi. Ana iniş takımları kısmen yukarı alınabilir türdendi. Kanat ve gövdesi özel bir kumaşla kaplıydı.

ABD Sivil Havacılık İdaresi ticari kullanım için sivil modeli T-50’yi sertifikalandırmıştı. Pan Am Havayolu 14 adet T-50’yi iç hatlarda kullanmıştı. Günümüzde birkaç tanesi antika uçak meraklılarınca faal tutularak uçuşları sürdürülmektedir.

5/ Sepecat Jaguar (Jaguar):

Fransız-ingiliz ortak yapımı, yakın hava destek ve nükleer saldırı rolünde kullanılan bombardıman uçağıdır. Sepecat (Breguet& B.A.C.) şirketince tasarlanıp üretilmişti. Ayrıca Hindistanın Hindustan Aeronautics Ltd. şirketince lisanslı olarak 80 adet üretilmişti. İlk uçuşunu 1968’de yapmış, 1973’te İngiliz ve Fransız Hava Kuvvetlerinde hizmete girmişti.

Çift motorlu, süpersonik hızlı, havada yakıt ikmali yapabilen, gelişmiş aviyonik ve seyrüsefer sistemleri, çeşitli silah yükleriyle bir dönem önemli bombardıman uçağıydı. Fransa Çat ve Basra Körfezi krizlerinde, İngiltere Irak, Bosna-Hersek ve Körfez savaşlarında, Hindistan Sri-Lanka ve Pakistan’la olan krizlerinde Jaguar’ları aktif olarak kullanmıştı.

24 versiyonda toplam 573 adet üretilmişti. 1981 de Hindistan hariç üretimi durdurulmuştu. Halen aktif olarak sadece Hindistan Hava Kuvvetlerinde kullanılmaktadır. Beş ülkenin hava kuvvetlerinde servis dışı (en son Umman 2014) kalmıştır.

Modeline göre bir veya iki kişilik ekibi ile maksimum hızı 730kts≈ 1.350km/sa Mach:1.1 (deniz seviyesinde), menzili (harici yakıt tanklarıyla) 1.902km, “G” yükü +8.6 idi. Ayrıca karayollarından iniş-kalkış yapabiliyordu.

Fransız Hava Kuvvetleri Jaguar uçağı kanat üstünde iki adet sidewinder füzesi - jaguar

Silahları iki adet 30mm lik makinalı top ve maksimum 4.500kg çeşitli silah yükü taşıyordu. 18 adet roket taşıyan 8 pod, kanat üzerinde iki adet hava-hava füzesi, çeşitli anti-radar füzeleri, gemilere karşı füzeler, lazer güdümlü veya klasik bombaların yanısıra öz savunması için elektronik karıştırma podu vb. silahları, kanat üstü ve altı ile gövde altındaki yedi adet istasyona yüklenebiliyordu.

6/ Atlas Cheetah (Çita):

Güney Afrika’nın Atlas Aircraft Corporation (sonradan Denel Aeronautics) şirketince, Güney Afrika Hava Kuvvetlerinin talebi üzerine Fransız Mirage III ve İsrail IAI Kfir uçaklarının teknolojilerinden entegre edilip, tasarlanarak üretilmiş av-bombardıman uçağıdır.

1986’da hizmete girmişti. Tek motorlu, modeline göre tek veya çift kişilik, süpersonik hızda uçabilme ve havada yakıt ikmali yapabilme özellikleri vardı. Gelişmiş aviyonik ve seyrüsefer sistemleri uygulanmıştı. Mirage III uçağına göre daha fazla silah yükü ve manevra performansı vardı.

Dört versiyonda toplam 70 adet üretilmişti. Güney Afrika Hava Kuvvetlerinden en son 2008’de emekli olmuştu. Halen Ekvador Ordusunda kullanılmaktadır. Ayrıca ABD’deki Red Flag savaş eğitim merkezinde hedef uçağı olarak kullanılma amacıyla özel bir şirket tarafından satın alınmıştır.

                         Atlas Cheetah uçuşta - avına koşan çita

Maksimum hızı yüksek irtifada 1.270kts≈ 2.350km/sa Mach:2.2, tavanı 56.000’≈ 17.068m, menzili (savaş yüküyle) 1.300km dir. İki adet 30mm makinalı top, 18 adet roket taşıyan 4 adet pod veya 19 adet farklı çapta roket, çeşitli füzeler, lazer güdümlü ve klasik bomba yükü vardır.

Başvurulan Kaynaklar:

*Air Forces of the World (David Willis – Aerospace Publishing, 1999)

*Air Commando: Inside the Air Force Special Operations Command (Philip D. Chinnery – St. Martin’s Paperbacks, 1997)

* An Illustrated Guide to Military Helicopters (Bill Gunstan- Salamander Books Ltd. 19829)

*The Illustrated Encyclopedia of Military Helicopters (Francis Crosby – Lorenz Books, 2023)

* Encyclopedia of Modern Military Aircraft (Paul Eden – Amber Books, 2004)

* A Century of flight (Ray Bonds – Salamander Book, 2004)

* The History of Aviation (Robert Jackson – Barnes& Noble, 2007)

* Modern Hava Sistemleri (Editör Sami Atalan – Türk Hava Kuvvetleri, 2010)

* www.animalhype.com

* www.fighterjetsworld.com

* www.thevintagenews.com

* www.hushkit.net

*www.flyingmag.com

* www.nationalgeographic.com

* wwwnewsscientist.com

*www.helicopters.airbus.com

* www.wikipedia.org

* www.baesystems.com

*www.smithsonianmag.com