1935’ten itibaren Naziler Almanya’da iktidarlarını pekiştirirken, gelişmeleri yakından takip eden İngiltere’de Hava Bakanlığı, özellikle sanayi üretiminde çok gelişmiş Ruhr Vadisi’ndeki fabrikaları ve oradaki barajları stratejik hedefler olarak belirlemişti.

II. Dünya Savaşında çok iyi korunan Ruhr vadisindeki barajlar özellikle çelik üretimi için hidroelektrik enerji, her türlü kullanımda (tarım ve kentsel yaşam) ile kanal taşımacılığı için gereken suyu sağlıyordu. Örneğin o zamanların üretim teknikleriyle bir ton çelik için sekiz ton su kullanılıyordu.

Ne var ki, RAF (Kraliyet Hava Kuvvetleri) komutanları ve diğer planlamacılar, mevcut uçak ve silah durumuyla herhangi bir hava saldırısının henüz başarılı olamayacağından emindiler. Bu konuda çeşitli araştırma, deneyler vb. çalışmalar farklı kurum ve kişilerce yürütülüyordu.

1/ Teknik Hazırlıklar:

Topografik zorlukların yanısıra Ruhr vadisindeki barajların önünde herhangi bir torpido saldırısına karşı önlem olarak gerilen çelik ağlar ve sıkı uçaksavar koruması klasik hava saldırısını engelleyen en önemli faktörlerdendi. İngiliz mühendis Barnes Wallis’in çok uzun araştırma, deney faaliyetleri sonucunda geliştirdiği bir tür mayın-bomba, saldırı için yeşil ışık yakmıştı.

Avro Lancaster BMk-III uçağının gövde altına yerleştirilen Upkeep bombası ve geriye dönüşünü sağlayan yardımcı motorun bağlantısı

Üzerinde çok çalışılarak geliştirilen bomba bir tür silindirik yapıda olup, hidrostatik patlatma düzeneğiyle çok derinde (tıpkı sualtı mayını gibi) infilak ediyordu. Bomba yüzeyde birkaç kez zıplayarak su içindeki çelik torpido ağlarını atladıktan sonra barajın duvarına çarpıp dibe batarak patlayacaktı. Yapılan araştırmalara göre dipteki patlama, su yüzeyindekine oranla birkaç kat daha etkiliydi. Ayrıca silindirik bomba, serbest düşmeyle birlikte kendi ekseninde ve ileri hareketin aksine geriye doğru dönerek suyun üzerindeki sıçrama menzilini arttırıyordu.

Bomba 4 bin195 kg. ağırlığında, uzunluğu 152cm ve çapı da 127cm idi. Bu silaha “Upkeep” ismi verilmişti. Ayrıca herhangi bir nedenle bombanın Almanlar’ın eline geçmemesi için kendini imha sistemi de eklenmişti...

Saldırı için 1942’de hizmete giren dört motorlu Avro Lancaster BMk-III serisi bombardıman uçağı seçilmişti. Bu operasyon için uçakta birtakım değişiklikler yapılmıştı. Örneğin menzili arttırmak amacıyla gövdedeki zırhlı plakalar ve yine gövdedeki makineli top taretleri kaldırılmıştı. Bombanın gövde altına monte edilebilmesi için iki tutucu kol takılırken bomba yuvasının kapakları sökülmüştü. Ayrıca bomba serbest bırakılmadan önce geriye dönüşünü sağlayacak yardımcı bir motor monte edilmişti. Aynı zamanda etkin ve hassas atış noktasını bulabilmek için bazı yardımcı kokpit nişangah ekipmanları geliştirilmiş, su üstündeki uçuş yüksekliğini ayarlayabilmek amacıyla uçakların burun ve gövde altına iki adet spot lambası da yerleştirilmişti.

Bu görev için başlangıçta 30 uçak sipariş edilmiş, ancak Hava Bakanlığında çeşitli bürolar arasındaki uzun mücadeleler sonucu sayı 21’e düşürülerek üzerlerine değişiklikler uygulanmıştı.

2/ Planlama, Uçuş Ekibi ve Eğitimleri:

17 Mart 1943’te büyük gizlilik içinde East Midland’daki Scamplon Hava üssünde 617. Bombardıman Filosu kurulmuştu. İngilizler’in yanısıra Avustralya, Yeni Zelanda, Kanada ve Amerikan asıllı uçucular da bu filoda görev almışlardı. Bir uçakta pilot, uçuş teknisyeni, seyrüseferci, radyo operatörü, bomba hedef-atış operatörü ile burun ve kuyruktaki makineli top operatörleriyle birlikte toplam yedi kişi vardı.

Avro Lancaster BMk-III Reculver plajı civarında Upkeep bombasının atış eğitimini yapıyor

Bombaların su yüzeyinde sekebilmesi için çok alçak irtifada (60’≈18m altında), 390km/sa hızla ve saldırının sürpriz olabilmesi için mutlaka gece uçulması gerekiyordu. Ayrıca hazırlık süresi kısaydı. Bu yüzden İngiltere’nin güneydoğusundaki Reculver sahilinde önceleri gündüz ardından geceleri çok yoğun eğitim uçuşları ve deneysel bomba atışları yapılmıştı.

           Chastise operasyonu ve Upkeep bombasının özelliklerinin şematik özeti

Bu saldırı faaliyetine “Operation Chastise” adı verilmişti. Ana hedefler olarak Möhne ve Sarpe ile Edersee barajları seçilmişti. Ruhr Vadisindeki Lister, Ennepe ve Diemel barajları daha küçük boyutta olup yedek hedeflerdi. Ana hedeflerin duvarlarında gedik açılabilirse enerji ve su kaybının yanısıra yıkıcı sel potansiyeli de etken olarak hesaplanmıştı.

Üç ayrı uçuş kolu teşkil edilmişti. Birinci kol üçerli gruplar halinde dokuz uçaktan oluşurken hedefleri Möhne barajıydı. Saldırıda bombası kalan olursa Edersee barajına saldıracaktı. İkinci kol beş uçaktan oluşurken hedefleri Sarpe barajıydı. Üçüncü kol yedek olup beş uçaktan oluşmuştu. Hedefleri gelişmelere göre değişkendi. Bu yüzden ilk iki görev kolundan iki saat sonra kalkacaklardı. Her üç kol hedeflerine farklı rotalarda uçacaktı.

B/ BARAJLARA SALDIRI ve SONUÇLARI:

İlk kol 16 Mayıs 1943’te akşam 21.39’dan itibaren üçerli olarak, onar dakika aralıklarla havalanmışlardı. Radar ve Alman uçaksavarlarından sakınmak için 100’≈32m yükseklikten hedef bölgesine uçmuşlardı. İkinci kol da aynı şekilde takiben havalanmıştı. Üçüncü kol iki saat sonra 17 Mayıs gece yarısı kalkmışlardı.

Yol boyu hedef bölgesine varamadan bir uçak denize, iki uçak da elektrik direklerine çarpmışlardı. Möhne barajına saldıran bir uçak, yerden açılan uçaksavar ateşiyle yaralanırken kendi bombasının infilak etkisinde kalarak parçalanmıştı.

Bazı uçaklar etkili saldırı pozisyonunu yakalamak için birden fazla hedef üzerinden geçiş yapmışlardı. Örneğin Sarpe barajına saldıran bir uçak ancak onuncu geçişinde bombasını atabilmişti. Bir uçak sis ve yetersiz harita bilgisi nedeniyle Ennepe barajı yerine 8km güneybatısındaki Bewer barajına saldırmıştı.