Propaganda amaçlı havadan atılan malzemelerin tarihsel gelişimine bakarken elbette eksikliklerimiz olabilir. Şimdiden keyifli okumalarla beraber, yetersizliklerimiz için affınızı dileriz. Osman Gazi Baykal

A) UÇURTMALAR

Günümüzden 2800 yıl önce gökyüzünde, Uzakdoğu’da dolaşmaya başlayan uçurtma ile önce Çinliler, ölüleriyle iletişim için dini mesaj göndermişlerdi. Uçurtma daha sonra Japonya, Kore, Polinezya adalarında da aynı amaçlarla kullanılmaya başlamıştı. Ardından da savaş meydanlarında boy göstermişti… Hem kendi aralarında haberleşme (bir tür işaret dili) hem de düşmanlara korkutma ve tehdit için mesaj iletmek amacıyla iki yöntem uygulanırmış: İlkinde gövdesine mesaj yazılı uçurtmanın düşman hatları üzerindeyken ipinin kesilmesi, ya da daha zor olan uçurtma gövdesine bağlı mesaj rulolarının değişik yöntemlerle düşman üzerine salınmasıyla amaçlarına ulaşırlarmış... İlk kez 1232 yılında savaş için havadan atılan bildiride, “düşman elindeki tutuklulara isyan çıkartmalarını” söyleyen mektubun günümüze ulaşan başka bir örneği maalesef bulunmamaktadır.

B) BALONLAR

İlk örneği 1806 yılında Kpt. Thomas Cochrane yönetimindeki İngiliz Kraliyet Donanmasına ait bir savaş gemisiyle, Fransızlar’a atılan bildirilerdir. Özel yapılmış balon-uçurtma karışımı bir düzenekle, gemiden Fransız sahillerine bildiriler atılmıştı. Balonlar geliştikçe daha etkin olarak kullanılmışlardı: 1848 yılında Milan şehrinin kuşatılmasında, yine 1870 yılında Paris’in Almanlar tarafından kuşatılmasında, Fransızlar’a atılan bildiriler ilginç örneklerdir. Ancak Paris kuşatmasında Fransızlar da Almanlar’a balonla karşı propaganda bildirileri atmışlardı. Fransızlar bazen insansız balon kullanarak hem Almanlar’a bildiri atmışlar, hem de uygun rüzgârla birlikte şehir sakinlerinin mektuplarını Paris’ten uzak ve güvenli bölgelere ulaştırmışlardı.

Amerika’nın bağımsızlık savaşında rüzgârla hareket eden balonlardan atılan bildirilerle Boston civarındaki İngiliz askerlerinin moralleri olumsuz etkilenmişti. Yine Amerika İç Savaşında Konfederasyon hatlarının gerilerine at, silah, para değişimini garanti eden yanıltıcı bildiriler, balonlarla ulaştırılmıştı.

I. Dünya savaşında İngilizler’in Alman siperlerine Ağustos 1918’de balonlarla attığı broşür sayısı bir milyon civarındaydı. Sadece No-Men’s Adasından broşür taşıyan hidrojen balonları, insansız olarak Alman bölgelerine sevk edilerek 48.000 parça bildiri atılmıştı. Diğer broşürler insan yönetimindeki balonlarla atılmıştı. Broşürlerin bir kısmı Almanya’da bulunan sosyal demokrat güçlere seslenmekteydi: Broşürlerde “Alman diktatör yöneticilerini kovarak, yeni liberal Almanya’nın kurulmasını, müttefiklerin destekleyeceği” yazmaktaydı. Askerler içinse “Büyük bir müttefik güç karşısında bulunduklarını, durumlarının ümitsiz olduğunu ve eğer teslim olmazlarsa kendilerini bekleyen açlık, sefalet” anlatılmaktaydı. Yine İngilizlerin balonla attığı başka bir bildiri örneği: “MICHEL NE İÇİN SAVAŞIYORSUN? Onlar sana anavatanın için savaştığını söylediler. Peki, sen ne için savaştığını hiç düşündün mü? Sen Kayzer’ini yüceltmek, Krupp’u zengin etmek için savaşıyorsun. Sen onlar için darmadağın olmuşsun. Çok kötü, zavallı durumdasın. Onlar sana zafer ve barış için söz verdiler. Bu sözü üç yıldan beri söylüyorlar. Onlar barışı kurmak için hararetli sözler vermelerine rağmen zafer, üç yıldır gelmedi. Bunlar Anavatan için mi? Fakat senin Anavatanın nedir? Veliahtınız Verdün’de 600.000 kişiyi ölüme sürmedi mi? Cephenin çok gerilerinde Hindenburg ve Ludendorff, İngilizler’e silah satma planları yapmadı mı? Krupp, her yıl milyonlarca Mark’ı savaştan kazanmadı mı? Prusyalılar korunaklarında gittikçe artan cesetler için ağlamadı mı? Bunların hiç birisi Anavatan değildir. Anavatan sensin! Batının tüm gücü İngiltere, Fransa, Amerika’dadır. On milyondan fazla askerli bir ordu hazırlanmaktadır. En kısa zamanda savaşa gireceklerdir. MICHEL bunu düşündün mü?”  

Aynı savaşta Fransızların Alman esirlerin ağzından yazılmış bildiri-mektupları balonla Alman siperlerine atmışlardı. Bunlardan bir örnek: “Alman Savaşçı Yoldaşlar; “1) Sadece açgözlü siyasiler savaş ister. Halk barış, iş ve ekmek ister. 2)Sadece Alman Kayzer’i, onun generalleri, fabrikatörler savaş isteyip, ona hazırlanır. Hiç kimse Almanlarla savaşmak istemiyor ve hiç kimsenin güneşli (barış) bir yerden başka arzusu yoktur. 3) Sokakta birisi tabancayla öldürülüyorsa, barışsever her bir vatandaş görev duygusuyla bunu engellemek için yardım eder. Bu nedenle Amerika, İtalya, Romanya Almanya’ya karşı savaşa girerek, Belçika, Fransa ve Sırbistan’ı özgürlüğüne kavuşturmak için katilleri engelleyeceklerdir. 5) Savaşmayı bırakın. Silahlarınızı çevrenizdekilere yöneltin! Kim savaşmak istiyorsa onu vurun. FRANSIZ HAPİSANELERİNDEKİ DEMOKRAT YOLDAŞLARINIZ.”

II.Dünya savaşı sürerken 1944 Haziran’ında Japonlar, Fu-Go planları çerçevesinde hidrojenle doldurulmuş özel kağıt balonları Pasifik okyanusuna saldılar. Balonlara bombalar ve bildiriler yükleyip, rüzgârların da yardımıyla A.B.D ve Kanada’ya doğru gitmesini planlamışlardı. Ancak bu balonlardan teşhis edilebilenler içinde Amerika’ya yaklaşabilenlerden çok azının Kaliforniya sahiline ulaşabildiği açıklandı. Tüm savaş boyunca Amerika’ya 1.000 civarında Fu-Go balonunun gönderildiği tahmin edilmektedir. Yine II. Dünya savaşında İngilizler, insansız balonlarla Almanya’ya bildiri, broşür yollamışlardı. Bunların etkisi bilinmemektedir.

1960 yılında Çin Halk Cumhuriyeti ile Milliyetçi Çin (Tayvan) arasındaki krizde, her iki taraf birbirlerine propaganda bildirileri taşıyan balonlar yollamışlardı.

Kore savaşında, Kuzey Koreliler Güneye balonlarla 1952 ve 1953 yıllarında bildiriler atmışlardı. Bunlar Nato birlikleri tarafından toplanarak imha edildiyse de bir kısmı Güney Koreli sivillere ulaşmıştı... 21Temmuz 2012’de Kuzey Kore, iki ülke arasındaki tampon sınır hattına 16.000 kadar broşürü uzaktan kumandalı balonlarla attı. Güney Koreli yetkililerin içeriğini açıklamadığı bildiriler imha edildi.

Devam edecek…