*/Dünya havacılık tarihinde kesin doğrulanmış, insanlı ve bir kaynak tarafından güç sağlanmayan ilk uçuşu 1783 yılında Etienne Montgolfier’in yaptığı balonun test edilmesi için Jean-François Pilâtre de Rozier ve Marquis d’Arlandes tarafından gerçekleştirilmişti. Öncesinde kesin doğrulanamayan üç adet uçuş (Hezarfen Çelebi de dahil) vardır.
*/ 1779’da Joseph Montgolfier, Fransa’nın Avignon kentindeki 35 metrelik bir gözetleme kulesinden ilk kez paraşütle sepet içindeki bir koyunu atlatmıştı.
26.11.1783’te yine Fransız Louis-Sébastien Lenormand, Montpeiller kentindeki gözlemevi kulesinden ilk kez paraşütle atlayış yapmıştı.
22.9.1797’de Fransız Jeanne Genevieve Garner, eşinin yaptığı paraşütle sıcak hava balonundan ilk kez atlayan kişi olarak tarihe geçmişti.
1.3.1912’de ABD’li Yüzbaşı Albert Merry, Missouri’de ilk kez uçaktan paraşütle atlayış yapmıştı.
Georgia Ann (Tiny) Broadwick sırt tipi paraşütüyle
9.1.1914’te ABD’li Georgia Ann Broadwick, Los Angeles kentinde 600 metre yükseklikte uçaktan paraşütle atlayan ilk kadın unvanını kazanmıştı.
Yüksek irtifadan özel donanımlarla paraşütle başarılı ilk atlayışı 16.8.1960’da ABD’li Yüzbaşı Joseph Kittinger, 31.333 metre irtifadan yapmıştı.
30.8.2016’da ABD’li Luke Aikins 7.620 metre yükseklikten, herhangi bir paraşüt veya kanat takımı olmaksızın uçaktan serbest atlayış yapmıştı. Yerde, özel poliüretandan 30.4X30.4 metre boyutlarında yapılmış bir ağa başarıyla düşmüştü.
*/ Kayıtlara geçmiş ilk hava ambulansının uçuşu, 1870 yılında Almanların kuşatması altındaki Paris’ten yapılmıştı. Hasta ve yaralıları Almanlardan kaçırmak için sıcak hava balonu kullanılmıştı.
*/17Aralık 1903’te Wright Kardeşlerin ilk motorlu uçağı Kitty Hawk, North Carolina’da uçmuştu. Tarihi uçuş sadece toplam 12 saniye sürmüştü.
*/ İlk resmi uçuş okulu ABD’nin Alabama eyaletinin Montgomery kentinde, Wright Kardeşler tarafından 1910 yılında “The Wright Flying School” adıyla açılmıştı.
*/ Havacılık tarihinde ilk kez Fransa’da 1910 yılında bir kadın,Raymonde de Laroche pilot lisansını (Pilote-Aviateur License #36) almıştı.
*/ Profesyonel ilk havacılık gösterisi ABD’nin Kaliforniya eyaletinin Carson kentinde 1910 yılının ocak ayında gerçekleştirilmişti.
*/ Dünyada en eski ve açıldığından beri halen faal hava meydanı, ABD’nin Maryland eyaletindeki Collage Park Meydanıdır. (KCGS) Meydan 1909’dan beri sürekli yenilenerek hizmet vermeye devam etmektedir.
Collage Park Meydanının havadan görünüşü
*/1909 yılının sonlarında Yüzbaşı Paul W. Beck Amerika’da, 7-8 k’lık eğitim bombalarının uçaktan atış denemelerine başlamıştı. Sonunda Teğmen Crissy 7 Ocak 1911’de 13 kg. ağırlığında ve 27 cm. uzunluğundaki gerçek bombayı yerdeki hedefe doğru eliyle atarak, dünyadaki ilk kez uçaktan gerçek bomba atış denemesini yapmıştı. 20.8.1910 tarihinde New York’ta Amerikalı Teğmen J. E. Fickell, Curtiss tipi uçaktan yerdeki hedefe “Winchester” tüfeği ile iki el ateş ederek, yine dünyadaki ilk gerçek mermili atış denemesini yapmıştı.
*/Havacılık tarihinde gökyüzünde ilk kez uçakların çarpışması 1910 yılında Milano’da olmuştu. Bertram Dickson, Farman-III ve René Thomas, Antoinette-IV tipi uçaklarda uçarken gerçekleşen kazadan her iki pilot yaralı olarak kurtulmuşlardı.
*/ Uçak koltuğuna ilk bel emniyet kemerini uygulamaya sokup kullanan havacı Amerikalı Teğmen Benjamin Foulois idi. Wright Kardeşlerin öncü modellerinde atlattığı iki kazadan sağ çıkınca bu uygulamayı geliştirip uçakta kullanmıştı.
*/ 25.8.1909’da Fransız mühendis-pilot Louis Blériot, kendi tasarımı Blériot X-I tipi uçağıyla Manş denizini ilk kez havadan geçmişti. Fransa’da Calais sahilinden havalanıp, 36 dakikalık uçuş sonrası Dover yakınlarına inmişti. İnişte sert rüzgâr nedeniyle uçak kırılırken, kokpitinde istikamet ve zaman kontrolu için hiçbir araç gereci yoktu.
Harriet Quimby Blériot X-I uçağında.
16.4.1912’de Manş denizinin havadan geçen ilk kadın pilot, ABD asıllı Harriet Quimby idi. Blériot X-I tipi uçakla bu kez Dover’dan kalkıp bir saat on dokuz dakikalık uçuştan sonra Fransa’nın Pas-de Calais’teki Herdelot-Plage sahiline inmişti. Uçuşunu sadece bir pusula ve saatle tamamlamıştı.
12.6.1979’da ABD’li Bryan Allen, Gossamer Albatros-II tipi bisiklet-uçakla Fransa’dan havalanıp, İngiltere’ye inmişti. Tamamen bedensel güçle, pedal çevirerek yaptığı uçuş 2 saat 49 dakika sürmüştü.
*/Alp Dağlarını İsviçre’den İtalya istikametinde havadan ilk kez geçen Peru asıllı Jorge Antonio Chavez Dartnell idi. 23.9.1910’da Blériot tipi uçağıyla kalkıştan 45 dakika sonra İtalya’da Domodosolmeydanına inişine yerden birkaç metre kala uçak yere düşerek parçalanmış pilotu da ölmüştü. Görgü tanıkları uçağın o esnada kanatları olmadığını belirtmişlerdi. Havacılık otoriteleri Alp Dağları üzerinde sert türbülans nedeniyle uçağın yapısal hasara uğradığını ayrıca pilotun da muhtemelen soğuk ve sarsıntı nedeniyle yeterli kumanda veremediği şeklinde yorumlarda bulunmuşlardı.
*/ Uçakla ilk ticari yolcu taşımacılığı 10.1.1914’te ABD’de Florida eyaletinde yapılmıştı. Uçağın tek yolcusu, tek yönlü uçuş için 5 USD ödemişti.
İlk uluslararası uçakla ticari yolcu taşımacılığı, İngiltere-Fransa arasında 25.8.1919’da, yine tek yolcuyla yapılmıştı.
*/ Dünyadaki ilk hava trafik kontrolörü Amerikalı Archie League idi. Missouri’de bir çiftlik çalışanı iken 1929’da Lambart-St. Louis havaalanında işe girmişti. Bir şemsiyenin altında koltukta otururken yerdeki uçaklara “Yeşil: git, Kırmızı: dur” işaretlerini veren renkli flamaları kullanıyordu. Bu görevde 36 yıl boyunca çalışarak hava trafik kontrol sisteminin gelişmesi için büyük katkılarda bulunmuştu.
*/ 3.4.1933’te Westland WP-3 ve WP-2 tipi iki uçakla Everest dağının zirvesi havadan geçilmişti. İngiliz pilotlar Alfred Douglas Douglas-Hamilton (Lord Clydesdale) ve David Fowler Mclntyre tarafından 8.848m yükseklikteki zirveyi geçerken her iki uçakta bulunan gözlemcilerden birisi oksijen hortumuna zarar verdiği için hipoksi olup bilincini kaybetmişti.
Lord Clydesdale, Westland WP-3 uçağıyla Everest’in zirvesinde
*/ Ticari yolcu taşımacılığının ilk zamanlarında ABD’de hosteslerin (günümüzde kabin görevlileri olarak adlandırılıyor) mutlaka hemşirelik sertifikasına sahip olma zorunluluğu vardı. Gerçi havada rahatsızlanan yolculara yine o zamanlarda sadece emerek rahatlamaları için limon vermekten başka bir yardımları da olamıyordu...
*/ İlk deniz uçağını başarıyla geliştiren Fransız Henry Fabre idi. 1910 yılında ilk uçuşunu yaptığı uçağına önceden “Aéroplane marine” demesine rağmen uçuştan önce “Hydravion” (Fransızca deniz uçağı) adını vermişti.
*/Atlantik Okyanusunu hiç ara iniş yapmadan kat etme uçuşunu İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetlerinden James Alcock ve Arthur Brown, Vickers Vimy Mk.II biplane tipi uçakla 14.1.1919’da gerçekleştirmişti. New Foundland’dan kalkıp 16 saat 12 dakikalık uçuştan sonra İrlanda’da Clifden’e inmişlerdi.
*/ Kuzey kutbuna 9.5.1926’da uçakla ilk ulaşan pilotun, Richard Byrd kendisinin olduğunu iddia etmişti. Bu başarıyı Norveçli rakibi Roald Amundsen’den önce gerçekleştirdiğini de iddiasına eklemişti. Ne var ki, görev için harcanan zaman, hesaplanan yer hızlarıyla uyuşmadığı sonradan bağımsız otoritelerle açıklanınca başarısı şüphe uyandırmıştı. Nitekim 1996’da görev günlüğü bulunup, incelendiğinde rotadan çok büyük sapmalar olduğu ve tahrifatlı sekstant kayıtlarıyla, ilk Kuzey Kutup uçuşu başarısı çürütülmüştü.
Güney kutbu üzerinden ilk uçuşu 28.11.1929’de Richard Byrd, Bernt Balcher, Harold June, Ashley McKinley ekibi tarafından üç motorlu Ford 4-AT tipi uçakla yapılmıştı.
*/ Jet motorlu ilk uçak Heinkel He-178 tipinde olup, ilk uçuşunu 27.8.1939’da gerçekleştirmişti. Alman mühendis Hans von Ohain’in geliştirdiği deneysel uçağın uçuşu 6 dakika sürmüş ama Luftwaffe ve SS generallerinin ilgisini pek çekememişti.
Jet motorunun patentini ilk kez 1930’da İngiltere’de Frank Whittle almıştı. Jet motoru Almanya’da Hans von Ohain tarafından 1939’da II.Dünya savaşı içinde ilk kez tasarlanıp üretilmişti.
*/Her ne kadar günümüzde çok geçerli değilse de en korkutucu ses çıkaran uçaklardan ilki Almanların Junkers Ju-87 (Stuka) tipiydi. İlk kez İspanya İç savaşında kullanılan dalış bombardıman uçağına takılan havalı sirenlerinin çıkardığı seslere “ölüm çığlığı” (Jericho trompet) adı veriliyordu. Yine II.Dünya savaşında özellikle Pasifik cephesinde yoğun kullanılan ABD’nin Vought F-4UCorsair tipi avcı uçağının sesi oldukça etkileyici idi. Pilotlar arasında “ölüm ıslığı” (Whistling death) olarak anılan uçağın yüksek süratteki sesi çok dikkat çekiciydi.
A.A.Leonov uzayda yürürken (vizöründe uzay aracının gölgesi vurmuş)
*/18.3.1965 günü S.S.C.B kozmonotları Pavel Ivanovich Balyaev ve Alexey Arkhipovich Leonov, Kazakistan’daki Baykonur uzay üssünden Voskhod-3KD uzay aracıyla havalanmışlardı. Uzay aracı ile 90 dakika 54 saniye uzunluğunda ve 167X475 km. yüksekliğindeki eliptik dünya yörüngesine girmişlerdi. Yörüngenin ikinci turunda A. A. Leonov göbeğinden bağlı bir şekilde Voskhod uzay aracından çıkarak dünyada ilk kez uzayda kalan insan unvanını elde etmişti. Leonov 12 dakika 9 saniye uzayda kaldıktan sonra başarıyla araca geri dönmüştü.
*/ Uzaya çıkan ilk hayvan meyve sineğidir. Temmuz 1946’da Amerikalıların V2 roketine bir miktar tahıl tohumuyla birlikte bindirilip uzaya fırlatılmışlardı. Uzaydaki ikinci hayvan 1948’de Albert I isimli maymun idi. Ancak oksijensizlikten uzay sınırına varamadan ölmüştü. 1949’da uzaya başarıyla çıkan ikinci maymun Albert II idi. Maalesef inişte kapsül paraşütünün açılmaması nedeniyle o da ölmüştü.
*/Gökyüzünden dünya turunu tamamlama rekorunun ilk sahibi 1929’da Alman Hugo Eckener’in komutasındaki Graf von Zeppelin’e aitti. Zeplinle bu rekora 21 günlük uçuştan sonra ulaşmıştı.
Daha sonra ABD’li Wiley Post ve Avustralyalı Harold Gatty, Winnie Mae isimli Lockheed Vega tipi uçakla ABD’nin New York’taki Roosvelt meydanından 23.6.1931’de dünya turu uçuşuna başlamışlardı. Turu 8 gün 15 saat 51 dakikada birçok molayla tamamlayan ikili, ABD’de çok ünlü olmuşlardı.
Ardından Wiley Post, 1933’te Sperry Gyroscope Company ve ABD ordusunun desteklerini alarak tek başına dünya turu uçuşuna New York’ta bulunan Floyd Bennett meydanından başlamıştı. Bu kez uçağında bulunan otopilot ve otomatik pusula yardımıyla birçok moladan sonra 7 gün 8 saat 49 dakikalık uçuştan sonra 22.8.1933’te kalkış meydanına ulaşmıştı.
İlk kadın pilot Amelia Earhart ile seyrüsefer ve telsizcisiFred Noonan, dünya turuna 1.6.1937’de Miami’den başlamıştı. Karayipler, Güney Amerika, Afrika, Hindistan ve Güneydoğu Asya’da Yeni Gine’ye birçok moladan sonra ulaşmıştı. Özel yakıt depoları, farklı telsiz ekipmanları vb. ilaveler yapılan Lockheed Elektra 10E tipi uçağıyla 2.7.1937’de Lae meydanından havalandıktan sonra Pasifik Okyanusunda kaybolmuştu.
Rutan Model-76 Voyager uçuşta
1986’da dünya çevresindeki uçuş turunu hiç iniş ve yakıt ikmali yapmadan tamamlayan ilk uçak, Rutan Model-76 Voyager idi. 9gün 3dakika 44saniyelik uçuşun pilotları Dick Rutan ve Jeanne Yeager idi.
28 Şubat 1999’da İsviçre’den özel balonuyla havalanan Bertrand Piccard ve İngiliz Brian Jones, 41.850 km’yi, hiç ara iniş yapmadan, 19 gün 1 saat 49 dakikada kat ederek dünya turunu Kahire yakınlarına yere inerek, başarıyla tamamlamışlardı.
Balonla tek başına dünya turu, 20 Haziran 2002’de Avustralya’nın batı kıyısından havalanan Şikagolu zengin iş adamı Steve Fosset tarafından yapılmıştı. 1997 yılından beri beş kez dünya turu girişimde bulunan Steve Fosset, 16 günde turunu tamamlayarak Avustralya’ya ulaşmayı planlamıştı. 6’ncı denemesinde, 5 Temmuz 2002’de inişini Avustralya’ya başarıyla yapmıştı.
*/6.4.1966’da hiç yakıt ikmali yapmadan en uzun helikopter uçuşunu James Ferry, Hughes YOH-6A tipiyle yapmıştı. California’da Culver City’den havalanıp Florida’nın Ormond Beach yöresine uçmuştu.
*/Ses hızını ilk geçen pilot Amerikalı Chuck Yeager idi. X-1 tipi araçla Mach 1.05≈1.296Km/sa hıza 14.10.1947’de ulaşmıştı. Ses hızının iki katını ilk kez geçen yine Amerikalı pilot Albert Scott Crossfield idi. Douglas D-558-2 Skyrocket tipi araçla 20.11.1953’te bu hıza ulaşmıştı.
En hızlı insanlı uçuş rekoru 3.10.1967’de 31.200m yükseklikte William J. Knight’ın pilotluğunu yaptığı uçuşta Mach 6.7≈6.389km/sa hıza ulaşan North American tipi X-15 A roket uçağına aittir.
Ancak ses hızını ilk aşan icat kırbaç idi. “Şaklama” sesi ancak kırbaç kıvrımlarından oluşarak ucundan ayrılan ses halkasının hızı 1194km/sa ulaşınca duyulabilir.
SR-71 Blackbird uçuşta
*/ İnsan(lar) tarafından uçurulan ve kendi motorlarıyla kalkış-iniş yapabilen hava araçları içinde en hızlısı SR-71 idi. Resmi Mach 3.3, resmi olmayan değerlere göre Mach 3.5 hıza ulaşmıştı. Her ne kadar X-15 deneysel roket uçağı ve Uzay Mekiği ondan daha hızlıysa da X-15 başka bir uçaktan salınarak, Uzay Mekiği özel hızlandırıcı yakıt tankları taşıyarak kendi özel hız rekorlarını kırmışlardı.
*/ Şimdiye kadar üretilmiş en ağır uçak Antanov An-225 Mriya idi. Maksimum ağırlığı 640 ton olup, 2022’de Ukrayna-Rusya savaşında yerde imha edilmişti.
*/ Yeryüzünden yaklaşık 100km yükseklikteki sanal Kármán Hattını (atmosferle dış uzay arasındaki sınır) ilk geçen uçak, roket motorlu North American X-15 modeliydi. 1963 yılında Amerikalı test pilotu Joseph A. Walker bu hattı geçmişti.
*/ 1845’te dikiş makinalarını üretmek için Amerika’da kurulan Demorest Manufacturing Company 1907’de el değiştirip Lycoming Engines Company adını almıştı. Yeni şirket önce araba motorları ardından uçak (pervaneli ve helikopter) motorları üretmeye başlayarak alanında önemli yer edinmişti.
*/ Çıplak gözle en fazla dört tane galaksi görebiliriz. Sadece ikisini aynı anda ve bulunduğumuz yerden görebiliriz ki bunlardan bir tanesi de içinde bulunduğumuz Samanyolu’dur. Her yarım kürede iki tane olup Kuzey Yarımküre’de Andromeda’yı, Güney Yarımküre’de Macellan (Büyük ve Küçük) Bulut galaksilerini, Samanyolu’yla birlikte görebiliriz.
Çıplak gözle görülebildiği varsayılan yıldız sayısı ise oldukça değişkenlik gösterir. Yine de toplam sayı 10.000’in altındadır. Astronomlar ve diğer amatör uzay meraklıları aşağı yukarı en fazla 9.600 kadar çıplak gözle görülebilen yıldız sayısında şimdilik hem fikirlerdir. Başka tahminler ise 8.000 ila 3.000 arasında değişmektedir.