Uçak camında kurbağa var
A320 tipi uçağın Moskova öncesinde İstanbul-Adana-İstanbul seferi yaptığı, kargosunda canlı kurbağa taşıdığı ortaya çıktı. Adana’dan dünyaya ihraç edilen canlı kurbağalardan biri özel kutusundan çıkmış ve bir yol bulup kabine kadar gitmişti.
Türk Hava Yolları’nın Airbus A320 tipi uçağı yolcu uçağı, Moskova-İstanbul seferini yapmak üzere Sheremetyevo Havalimanı’ndan kalkmak için pist başına gidiyordu. Camdan dışarıyı seyreden yolcu, bir anda uçağın küçük misafiri ile göz göze geldi. A320’nin dış camı ile "side wall" olarak adlandırılan gövdeyi saran dekoratif panel arasında bir kurbağa vardı. Yolcu, kurbağanın fotoğrafını çekti ve kabin amirini çağırdı. Rapor hazırlandı. İstanbul’a inişte kurbağa kaybolmuştu.
Raporla birlikte THY Teknik hemen harekete geçti. Uçak seferden alındı, hangara çekildi. Teknisyenler paneli söktüğünde kurbağanın ölüsüyle karşılaştı. Kabinin serin ve kuru havası kurbağanın yolculuğunu 10 bin metrede bitirmişti.
Hemen araştırma başlatıldı. A320 tipi uçağın Moskova öncesinde Adana-İstanbul seferi yaptığı, kargosunda canlı kurbağa taşıdığı ortaya çıktı. Adana’dan dünyaya ihraç edilen canlı kurbağalardan biri özel kutusundan çıkmış ve bir yol bulup kabine kadar gitmişti.
KARBONDİOKSİT GAZI BASILDI
Kurbağanın uçaktaki kablolara zarar verecek kemirgen sınıfta bir hayvan olmamasına rağmen operasyon başladı. Uçak karantina altına alındı. Tüm gövde ve kargo bölümüne karbondioksit gazı basıldı. Uçakta kalması muhtemel diğer kurbağaların nefes almalarını engellemek amaçlı basılan karbondioksit gazı ile uçak 24 saat THY hangarında bekletildi.
Karbondioksit gazı uçakların büyük bakımları sırasında da kullanılıyor. Bu tür bakımlar uzun sürdüğünden uçağın içine giren fare gibi kemirgen hayvanlar için karbondioksit gazı basılıyor. İşlem sonrasında uçağın tüm panelleri söküldü. Kontroller yapıldı. Başka kurbağaya rastlanmadı.
Benzer olaylar zaman zaman havayollarının başına gelebiliyor. Davetsiz misafirler nedeniyle uçaklar seferden alınıyor. Karbondioksit gazı basımı, panellerin kontrolü gibi işlemler bazen günler sürüyor. Şirketler uçaklarını uçuramadıkları için ciddi zarar ediyor.
SİNCAP OPERASYONU
THY’de benzer bir olay 2004’te meydana gelmişti. Airbus A340 tipi "Aydın" uçağına Pekin’den yüklenen ve içinde sincap bulunan kafesin İstanbul’daki kontroller sırasında kırıldığı belirlenmişti. Kabin memurları uçuş sonrasında yaptığı kontrolde 2 sincap yavrusu bulunca A340 seferden alındı. Yapılan incelemede içinde 35-40 sincap yavrusunun bulunduğu kafes kapısının kırıldığı ve sincapların uçağın içine dağıldığı ortaya çıktı.
Kemirici özelliğe sahip sincapların bulunması için operasyon başladı. Sincapların uçağa zarar vermemesi için A340’ın içine 2 bin 800 kilogram karbondioksit gazı sıkıldı. Uçağın tüm kapak ve sistemleri açılarak kontrol edildi. Yaklaşık bir hafta süren işlem sırasında A340’ta başka sincaba rastlanmadı. Bundan 4 yıl önce meydana gelen olayda uçağın bir hafta yerde kalması nedeniyle THY yaklaşık 500 bin dolar zarara uğramıştı.
CANLI HAYVAN NASIL TAŞINIYOR
Havayolları canlı hayvan kargosundan her yıl ciddi miktarda para kazanıyor. Hayvanat bahçeleri için zaman zaman kargo uçakları özel seferler yapıyor. Frankfurt’ta Alman Lufthansa Havayolları’nın hayvanların transit uçuşlarda sağlıklı ve rahat bekleyebilmeleri için özel terminali bile bulunuyor.
Canlı hayvanlar, IATA yani Uluslararası Hava Taşımacıları Birliği’nin hazırladığı özel kurallara göre taşınıyor. Bu kurallar arasında canlı kurbağaların nasıl uçakta taşınacağı "Container Requirement 45" bölümde detaylı olarak anlatılıyor.
Öncelikle kurbağaların büyüklüklerine göre ayrılarak özel kutuların içine konuluyor. Üzerinde hayvanın hava almasını sağlayacak delikler bulunan kutuların boyutları 30’a 45 santimetre. 15 santimetreden büyük kurbağalardan bu kutulara sadece bir tane konuluyor. Boyu 1.5 ila 3.75 santimetre olan kurbağalardan kutuların içine 75 adet yerleştirilebiliyor. Boyu 1.5 santimetreden küçük kurbağalar ise kutuların deliklerinden çıkabilme riski nedeniyle sadece hiçbir tarafında delik bulunmayan özel konteynerler içinde taşınabiliyor.
Kutuların düz konulması, hayvanların içinde nefes alabilecekleri şekilde yerleştirilmesi isteniyor. Kutu içinde kurbağanın rahat hareket edebilmesi için belirli bir boşluk bırakılması da gerekiyor. Örneğin küçük ağaç kurbağaları için kutuda hareketlerini sağlamak amaçlı 7.5 santimetre boşluk bırakılmak zorunda. Tüm kutuların üzerinde alıcının yanı sıra taşınan kurbağalarla ilgili tüm bilgiler yer alıyor.
YA HAYVAN KAÇARSA
IATA tarafından hazırlanan tüm dünyada geçerli özel kuralların yanı sıra THY’nin 15 Ağustos 2006 tarihli, DC-2006/002-S sayılı "Kargoda Canlı Hayvan Taşıması Uygulaması" talimatı da bulunuyor.
Genel Müdür Temel Kotil imzalı talimatta, öncelikle kargo taşınmadan önce müşteriden özel bir taahhütname isteniyor. Taahhütnamede "Herhangi bir sebeple meydana gelecek kayıp veya telef halinde gönderici/gönderici acentesi ve alıcı/alıcı acentesi veya bunların sigorta şirketleri gibi alt yüklenicileri Türk Hava Yolları A.O.’na karşı herhangi bir hak iddia etmeyecek ve şikayette bulunmayacaklardır." ibaresi yer alıyor. Göndericinin ithal müsaadesi, sağlık, gönderici sertifikası, alıcının acil durumda ulaşılacak telefon numaralarına kadar birçok belgeyi hazırlaması isteniyor.
THY’nin talimatında handling yani yer hizmetleri personeli için taşınan canlı hayvanın kargo kompartımanında veya yerde kaçması durumunda yapılacaklar da belirtiliyor:
Kargo kompartımanının kapısı hemen kapatılmalı.
Apron kontrol ve teknik ekibe haber verilmeli.
Özel ekipmanları (ağ, uyuşturucu tabanca vs.) olan kurumlardan yardım istenmeli.
Havalimanı veteriner otoritesi aranmalı.
Alıcı ve gönderici aranmalı.
Yetkili olmayan herkes uzaklaştırılmalı.
Ses ve stres verici hareketlerden kaçınmalı.
Tolga ÖZBEK-Hürriyet/Kokpit
