THY'NİN KANADA'YA 'RÖTARLI' UÇUŞU
Türk Hava Yolları, haziranda Kanada'ya direkt uçuşa başlamayı planlıyor. Seferlerin başlamasına ilişkin görüşmeler tamamlandı. 13 martta Türk ve Kanadalı sivil havacılık otoriteleri ikili uçuş anlaşmasına imza attı. İki ülke arasında haftada üç gün yolcu ve kargo seferleri yapılacak. Son yıllarda filosunu giderek büyüten ve uçuş noktalarını artıran THY, Japonya, ABD gibi uzak ülkelere direkt uçuşlar gerçekleştirse de, Kanada'ya direkt uçmuyordu. Kanada'da 100 bin civarında Türk yaşıyor ve Türkler Türkiye'ye gelebilmek için büyük sıkıntı yaşıyor, saatler hatta günler süren seyahatler yapmak zorunda kalıyor.
Üç bakan gidemedi
Direkt uçuş yapılması ve iki ülke arasında yıllardır imzalanmayan çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması zaman zaman gündeme gelse de, ikili ilişkiler Kanada'nın Ermeni soykırımı tasarısını kabul etmesiyle birlikte gerilimli bir döneme girdi.
Bundan birkaç yıl önce Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım, Enerji Bakanı Hilmi Güler ve Devlet Bakanı Kürşad Tüzmen, Kanada'ya farklı zamanlarda ziyarette bulunmak istemişler. Hatta Bakan Güler, nükleer santral işi için Kanadalı firmalarla görüşmek istemiş. Tüzmen de, Chicago'ya yaptığı bir ziyaret sonrası, Toronto'ya geçmeyi planlamış. Ancak, o dönemki Kanada'daki Türk büyükelçisinden hep aynı yanıt gelmiş: "Gelmeniz uygun değil."
Dönemin büyükelçisi Kanada'nın Ermeni soykırımı tasarısını kabul ettiği gerekçesiyle, bakanların ziyaretlerini engellemiş ve sürüncemeye giren dönemin de başlangıcı olmuş.
Unakıtan devreye girdi
Hatta, 2007 yılında Kanada Dışişleri Türk Dışişlerinden randevu istemiş, ancak Türk tarafı randevu vermemiş. Böylece, Türkiye çok büyük avantajlar elde edeceği bir ülkeyle ilişkileri en aza indirerek, fırsatları da kaçırmış oldu.
Daha sonra Maliye Bakanı Kemal Unakıtan'ın "Soykırım tasarısını kabul eden başka ülkeler de var, oralara uçuş yapılıyor, ilişkiler yürüyor, bunu çözün" demesi üzerine, hem çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmasının imzalanması hem de direkt uçuşlara başlanmasıyla ilgili çalışmalar start aldı. Unakıtan'ın talimatından sonra geçen yıl, Maliye Bakanlığı bürokratları anlaşmayı hazırlayarak, Dışişleri Bakanlığı'na gönderdi.
Şimdi iki bakanlık da çifte vergilendirmenin önlenmesiyle ilgili gerekli düzenlemeyi kendi bakanlıklarının yapacağını söylüyormuş, o noktada karışıklık var. Air Canada'nın Türkiye'ye uçuş yapmak gibi bir planı şimdilik yok. Sadece THY uçacak. Ancak, 1 haziranda başlaması planlanan uçuşlar için, henüz biletler satışa çıkmadı. Kanada'ya direkt uçuş yapılamamasının diğer bir nedeni de, Air Canada'nın THY'nin Kanada'ya uzun yıllar direkt uçmasına engel olması.
Air Canada da THY'yi engelledi
Türkiye ya da Ortadoğu ülkelerine gelecek yolcuların büyük bir kısmı Air Canada ile Frankfurt'a geliyor, oradan da diğer havayollarıyla gideceği yere gidiyordu. Air Canada'nın Avrupa yolcularının önemli bir kısmını Türkiye ve Ortadoğu'ya gitmek isteyenler oluşturuyor. Bu pazarı kaybetmek istemeyen Air Canada, tamamen ticari kaygılarla hükümetleri üzerinde ciddi baskı oluşturarak, THY'nin Kanada'ya girmesini engelledi. Şimdi, sorunların büyük kısmı çözülmüş gibi görünüyor.
Ticaret hacmi 2 milyar dolar
Geçen yıla kadar belli bir seviyede ilerleyen iki ülke arasında ticaret hacmi ise 2008'de 2 milyar dolara ulaştı. 33 milyon nüfusu olan Kanada'nın yıllık ithalatı 360 milyar dolar, ihracatı ise 470 milyar dolar. İki ülke arasındaki ilişkilerin geliştirilmesi için büyük potansiyel var. Kanada, yılda 10 milyar dolarlık taze sebze meyve ithal ediyor, Türkiye'nin Kanada'ya taze sebze meyve ihracatı ise sadece 37 bin dolar. Eğer ilişkiler iyi yönetilseydi, bunun rahatlıkla 1 milyar dolara ulaşabileceği belirtiliyor. 2008'e kadar Türkiye'ye yatırım yapmış Kanadalı firma sayısı 100. Yine, bu birkaç yıllık süre kaybedilmemiş olsaydı, bu rakamın 500'ü yakalayacağı ve bunların en az 150'sinin de gıda firması olacağı kaydediliyor. Türkiye'ye her yıl gelen Kanadalı turist sayısı ise 2004'te 60 binken, 2008'de 150 bine çıkmış. Direkt uçuş yapılabilseydi, bu rakamın da 300 bin civarında olacağı söyleniyor. Ülkede, kişi başına milli gelir 45 bin dolar. Kanadalılar genellikle uzun tatil programları yapıyor ve kişi başı en az 10 bin dolar harcıyor. Ermeni soykırımı ile ilgili meselelerinin çok gündemde olduğu, Türkiye ile Ermenistan arasında ısınma turlarının başladığı bir dönemde, hele hele Bakan Cemil Çiçek'in DTP ve Ermenilerle ilgili büyük tepki toplayan sözleri söylediği bir zamanda, bu girişim önemli bir adım olarak nitelendirilebilir.
PELİN CENGİZ-Taraf
