PENTAGON’U YİYİP BİTİREN JET

ABD havadan havaya ve havadan karaya savaş jeti F-35 için dev bir yatırım yapıyor. Radara karşı görünmeze yakın olduğu ve gelecekteki her türlü cepheye hükmedeceği öne sürülen F-35, ABD Hava Kuvvetleri ve Donanması ile birlikte en az sekiz müttefiğinin (İngiltere, İtalya, Hollanda, Türkiye, Norveç, Danimarka, Kanada, Avustralya) filosunun büyük bir kısmının yerini alacak, 55 yıl boyunca da envanterlerinde duracak. Ancak Amerikan tarihinin en pahalı programının bir felaket olduğu sır değil.

Bütçenin yüzde 38’i onun

Bu ay F-35 projesinin fiyat etiketini 289 milyon dolar daha arttırdığını ve Pentagon’un savunma bütçesinin yüzde 38’ine denk geldiğini öğrendik. Durum ne kadar kötü? F-35’in maliyeti, süreci ve performansı gözden geçirildiğinde problemlerin temelde yattığı ve giderek büyüdüğü görülüyor. Öncelikle F-35 karşılanamayacak kadar pahalı. Jet ilk başta düşük bütçeli bir çözüm olarak sunulsa da büyük maliyet artışları programı son on yıldır vebaya sürükledi. Geçen yıl Pentagon Kongre’ye fiyatın yüzde 16 daha artarak 2 bin 457 uçak için 328.3 milyardan 379.4 milyar dolara çıktığını söyledi. Bu Şubat ayında fiyat yüzde 4 daha artarak 395.7 milyar dolara yükseldi. Hükümet Bütçesini Denetleme Dairesi’ne göre test programının sadece yüzde 20’si tamamlandı, en zorlu testler ise yolda. Sonuçta programın maliyeti 2001’deki 226.5 milyar dolarlık tahminin yüzde 75 oranında üstüne çıktı.

1.5 trilyona mal olacak

İlk testler tamamlandığında 2019’dan önce yüzlerce F-35 üretilecek. Mühendislik modifikasyonlar için ne kadar harcanacağı bilinmese de testler için bugüne kadar ödenen 534 milyon doları aşacağı kesin. Her bir F-35 için harcanacak 161 milyon dolarlık program maliyeti ise sadece geçici bir düzenleme. 2013’te yeni bütçe kısıtlamaları Pentagon’u vurduğunda alınacak uçak sayısı düşürülecek, bir uçak başına düşen program parası artacak. Yukarıda belirtilen rakamlara göre F-35’in toplam maliyeti aslında 395.7 milyar doları da katlıyor. Şu anki tahmin sadece onu üretmek için, operasyon yürütebilmesi için değil.

2019’da hazır olacak

Operasyon harcamalarıyla 1.5 trilyona, İspanya’nın gayri safi milli hasılasının üzerindeki bir rakama ulaşacak. Ve bu tahmin bile iyimser. Tek beşinci nesil jet olan F-22 bile F-16’ya göre saat başına yüzde 300 daha maliyetli. F-35’in bunun da katbekat üzerine çıkması bekleniyor. F-35 sadece pahalı değil, programın da gerisinde. İlk plana göre F-35’lerin ilk grubu 2010’da savaşmaya hazır olacaktı. Sonra 2012’ye ertelendi. Son olarak da konuşlandırma tarihi için ‘kararlaştırılacak’ denildi. Resmi olarak sunulan yeni hedef ise 2019.

Milliyet