Dünyayı etkisi altında alan koronavirüs salgını, bağışıklık sistemini güçlü tutmanın önemini bir kez daha ortaya koydu. Yapılan birçok çalışma beslenmenin gerek hastanede kalış süresini, gerekse hastalığı geçirme şiddetine olumlu katkılarını ortaya koydu. Peki bu dönemde bağışıklık sistemini güçlendirmek için nasıl beslenmeli, nelere dikkat edilmeli? Risk grupları arasındaki pilot, kabin memurları ve havalimanı çalışanlarının dikkat etmeleri gereken noktalar neler? Diyetisyen Hanife Odabaşı, bu dönemde beslenme düzeninin ve risk grubunda bulunan havacıların dikkat etmesi gerekenlerini anlattı.
Bu dönemdeki beslenme alışkanlıkları konusunda tavsiyelerde bulunan Diyetisyen Hanife Odabaşı, yayınlanan bir çok araştırmanın iyi beslenmenin, Covid-19 ve diğer ciddi enfeksiyonların önlenmesinde tedavisinde yararlı olabileceğini ortaya koyduğunu belirterek, A, C, E ve D vitaminleri ile çinko, bakır, demir, selenyum gibi minerallerin de vücudun savunma sistemi için olmazsa olmaz besin maddelerinden olduğunu ifade etti.
Yeterli miktarlarda bu besin bileşenlerinden almasının önemine dikkat çeken Odabaşı, “Haftada 1-2 kez güvenilir kaynaklardan alınan balıklar tüketilmeli. Mümkün olmadığında takviye alımı da yararlı olacaktır. Yağlı tohumlulardan ceviz, badem, fındık ve bitkisel kaynaklarından koyu yeşil yapraklılar ile keten tohumu da önemli kaynaklar arasında" dedi.
SU TÜKETİMİNE DİKKAT
Su tüketiminin önemine dikkat çeken Odabaşı, kahve ve çay tüketilerek alınan suyun, su ihtiyacını karşılamadığının altını çizen Odabaşı “Hatta vücudumuzdan su atımını sağlayan etkilerinden dolayı ekstra su ihtiyacına sebep olurlar. Dengenin bozulduğu bu süreçte kahve tüketimini artırıp su tüketimine dikkat etmemek olmaz. İçilen kahve kadar su içmeyi de mutlaka hatırlamak gerekir” diye konuştu.
İşte Odabaşı’ndan beslenme tavsiyeleri:
*C vitamini açısından zengin, mevsime uygun taze sebze ve meyvelerden bolca yararlanılmalı. Turunçgiller, limon, kivi , brokoli, maydanoz, kuşburnu en iyi kaynaklar.
*Pandemi döneminde yapılan araştırmalarda D vitamini eksikliği olanların hastanede yatış süresinin uzattığını ortaya koydu. D vitaminini yumurta, bazı balıklar, süt ürünlerinde sınırlı miktarlarda alabiliyoruz. Güneş ışığından da bir miktar alınabiliyor ancak özellikle kış aylarında vücut için yeterli olmamaktadır. Belirli periyotlarda kan değerleri kontrolleri yapılıp takviyeler kullanılabilir. Ancak doktor tavsiyesi dışında kafamıza göre takviye almamamız gerektiğini unutmayalım.
*Bağışıklık sistemimiz için önemli olan selenyum minerali ise protein içeriği yüksek besinlerde et, balık, karaciğer, böbrek, süt ürünleri), tahıllar, sebzeler, meyveler ve yağlı tohumlarda bulunmaktadır.
*Savunma sisteminde hem koruyucu hem de geliştirici olarak rol alan E vitamini de ceviz, fındık, badem, ayçiçek ve zeytinyağından karşılanabiliyor.
*İkinci beyin olarak adlandırılan bağırsakların önemine de değinmek gerekir. Bağırsak sağlığı için probiyotik ve prebiyotik olarak adlandırılan bileşenler önemlidir. Birçok çeşit takviyesi olmasının yanında fermente süt ürünleri de (peynir, kefir gibi) probiyotik kaynağı sayılabilir. Pırasa, soğan, patlıcan, enginar, hindiba ve sarımsakta bol miktarda ayrıca baklagiller, sebze ve meyvelerde prebiyotikler bulunmaktadır
*Çinko enfeksiyon durumlarında vücudumuzda enfeksiyona karşı direnç gösteren hücrelerin çoğalmasını sağlayan önemli bir mineraldir. Tahıllar, ceviz, yumurta, peynir, süt en iyi kaynakları arasında yer alır. Gerektiğinde 30-50 mg/gün olarak takviye alımı yararlı olacaktır.
*Sağlıklı yağlardan olan zeytinyağı, avokado, hindistancevizi yağı ve tereyağı kullanımı da sağlanmalıdır .Margarinlerden kaçınılmalıdır. Yemekler, sağlıklı pişirme yöntemleri olan fırında, buharda ve haşlama ile pişirilmelidir.
*Yemeklere lezzet ve tat vermelerinin yanında savunma sistemini de destekleyen baharatlardan acı biber, karabiber,kekik, sumak, tarçın, zencefil ve zerdeçala beslenmede mutlaka yer verilmelidir
*Fiziksel olarak aktif olmak psikolojik ve fizyolojik iyileşme halini de destekler. Pandemi dönemindeki kısıtlamalar nedeniyle evde geçen zamanlarda bile yapılacak egzersiz programlarını haftada birkaç gün yapmak, münkünse çıkıp açık havada yürüyüşler yapmak yararlı olacaktır.
UÇUŞ EKİPLERİ BUNLARA DİKKAT ETMELİ
*Sivil havacılık da dahil olmak üzere çok sayıda endüstri, COVID-19 dönemindeki düzenlemelerden kaynaklanan önemli değişiklikler yaşadı. Vardiyalı çalışma ve uçuş programları nedeniyle sirkadiyen kesinti, yorgunluk, düzensiz yemek saatleri, özellikle pilotlarda uçuş güvenliği için stres oluşması ve işin hareketsiz doğası bazı sağlık risklerine yol açabilir.
*En temel ihtiyaçlardan olan kaliteli uyku ve yeterli-dengeli beslenme bu dönemde çalışanların sağlığının korunmasında önemli parametrelerden. Uykusuzluk, yetersiz beslenme ve fiziksel olarak inaktif olmak bağışıklığı baskılayıcı etkiler gösterir. Viral enfeksiyona karşı vücudun savunması zayıfladığı için risk daha yüksek olacaktır.
*Vardiya durumlarına göre bireyler uyku saatlerini ayarlamalıdır. 18-64 yaş arasındaki bireylerin her gece 7-9 saat uykuya ihtiyacı olduğu bilinmektedir. Her gece sağlanamasa bile mümkün olduğu müddetçe yeterli saatlerde uyumaya çalışılmalıdır.
*Bu dönemde bağışıklığı güçlendirici meyve, sebze, diyet lifinden zengin kurubaklagil ve tahıl tüketimi, gerekli durumlarda vitamin ve mineral takviyeleri kullanmak yararlı olacaktır.
*Günlük toplam 5-7 porsiyona kadar mevsime uygun sebze-meyveler tüketilmelidir.
*Özet olarak; yeterli uykunun alınması, yeterli miktarlarda meyve ve sebze tüketimi, fiziksel aktivite ile hayat kalitesi artırılıp hem fiziksel hem mental sağlığa katkı sağlanabilir
SAĞLIKLI TABAK NASIL OLMALI
* ‘Sağlıklı tabak modeli’ olarak adlandırılan temel bir model vardır. Bu modeli basitçe uygulamak bile vücudun toparlanmasını destekleyecektir. Tabağın 4’te biri protein içeriği yüksek et,tavuk ,balık ,kefir ,yoğurt veya ayran; yarısı meyve ve sebzelerden; 4’te biri de karbonhidrat içeriği zengin özellikle tam tahıllı ürünler veya bulgurdan oluşmalıdır. Bu tabağa ek olarak yemeklerin sağlıklı yağlardan özellikle zeytinyağı içermesini öneririm.
