İzlanda’daki volkanik patlamanın ardından Avrupa'ya yayılan kül bulutları bugün Türkiye'ye ulaşabilir. Meteoroloji mühendisi Prof. Mikdat Kadıoğlu, "Türkiye ' ye hangi yoğunlukta geleceğini ve ne etki yapacağını tahmin edemiyoruz" dedi. Avrupa hava trafiğini felce uğratan küller yüzünden 17 bin uçuş iptal edildi, 14 ülke hava sahasını kapattı.
KÜL KÂBUSU 6 AY SÜREBİLİR!
Eyfyallayöküll yanardağından yükselen kül bulutları yüzünden Avrupa’da hava trafiğinde kaos yaşanıyor. Yaklaşık 17 bin uçuş iptal edildi, yolcular mahsur kaldı. Uzmanlara göre, patlamalar sürerse hava ulaşımındaki aksama 6 ay kadar devam edecek.
İzlanda’da çarşamba günü faaliyete geçen “Eyfyallayöküll” yanardağından yükselen kül bulutları yüzünden, Atlas Okyanusu’ndan Rusya’ya, Kuzey Kutup Dairesi’nden Bulgaristan’a kadar Avrupa’da hava trafiğinde kaos yaşanıyor. Yanardağın Avrupa’da İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana yaşanan en büyük hava trafiği kesintisine yol açtığı belirtiliyor.
Birçok ülkede dün de havaalanları kapalı kalırken, yaklaşık 17 bin uçuş iptal edildi. Avrupa’da hava trafiğini kontrol eden Eurocontrol adlı kuruluş, dün yapılması planlanan 28 bin uçuştan yalnızca 11 bininin gerçekleştirilebildiğini açıkladı. Polonya, İngiltere, Avusturya, Danimarka, Belçika gibi birçok ülkede havaalanlarının tamamı ya da büyük kısmı kapalı kalırken, Fransa, Finlandiya, Almanya, Rusya ve İspanya’da da büyük ölçüde aksama yaşandı. İsveç, Norveç ve İrlanda ise dün bazı uçuşlara izin verdi.
Volkanik kül bulutu hava trafiğini, havayolu şirketlerinin Avrupa’ya uçak seferlerini iptal etmek zorunda kaldığı Asya-Pasifik’e kadar etkiledi. Wellington’dan Tokyo’ya, Hong Kong’dan Singapur’a binlerce yolcu, Avrupa hava sahasının büyük bölümünün kapatılması nedeniyle uçak seferlerinin iptali karşısında endişe yaşıyor. Hava trafiğinin ne zaman normale döneceği ise öngörülemiyor. Uzmanlar, yanardağdaki patlamaların sürmesi halinde hava ulaşımındaki aksamaların 6 ay kadar devam edebileceğini söylüyor.
Avrupa’yı felç eden yanardağ patlamasının meydana geldiği İzlanda’da ise rüzgâr sayesinde havaalanları faaliyetlerini sürdürebiliyor. Kül bulutunun doğu ve güneydoğuya doğru ilerlediği ve dağılmasının günler alabileceği belirtiliyor.
Buzulun üçte biri eridi
Yanardağ patlamasının sıcaklığından ‘Eyfyallayöküll’ buzulunun da üçte birinin eridiği belirtildi. Buzula yakın nehrin de yatağından taşmak üzere olduğu bildirildi. İzlanda’nın deniz kenarı çevre karayolu da yanardağ püskürmesinde kayboldu. Yanardağın doğusunda binlerce hektar arazi kalın kül tabakasıyla kaplandı. Eyfyallayöküll buzulu İzlanda’nın en büyük beş buzulundan biri. Altındaki yanardağ, İzlanda 9. yüzyılda iskan edildiğinden beri beş kez püskürdü.
Volkanlar tarihi nasıl şekillendirdi
* 70 bin yıl önce gerçekleşen Toba yanardağı patlaması, insanlığın sonu oluyordu. Sumatra adasındaki patlama nedeniyle nüfus düştü. Genetik çeşitlilik azaldı.
* Filipinler’de 1991’de infilak eden Pinatubo yanardağından yükselen küller, güneş ışığını engelledi. Dünya 0.4-0.5 santigrat derece soğudu.
* 68 yıl önce Endonezya’da faaliyete geçen Tambora yanardağı ise küresel ısıyı 0.4-0.7 santigrat derece düşürdü. 1815’teki patlaması ise 1816’nın ‘yaz mevsimi olmayan yıl’ olarak anılmasına neden oldu.
*1883’te yine Endonezya’da patlayan Karakatau yanardağı 36 bin can aldı. Atmosfere yükselen erimiş kaya ve sülfat aerosolleri, gökyüzünde parlak kırmızı ışıklar yarattı.
Motorları durduruyor
Avustralya’da ABC radyosunda konuşan Anne adlı bir yolcu, 1982’de Endonezya’da patlayan Galunggung yanardağı nedeniyle havada yaşadıkları zor anları anlattı. Singapur Havayolları’na ait Boeing 747 model bir uçakta bulunan 230 yolcudan biri olan Anne, dört motordan üçünün durduğunu söyledi. 2 bin 400 metre düşen uçak, motorlarından biri çalışınca kurtuldu. Bu olaydan birkaç gün önce, aynı şanssızlığı British Airways’e ait Boeing 747’deki 240 yolcu da yaşamıştı. Motorları duran uçak, 7 bin 500 metre irtifa kaybetmiş, ancak pilot kül yüzünden tıkanan motorları yeniden çalıştırmayı başarmıştı.
Havayolları şirketleri zararda
Hava trafiğinde yaşanan aksamalar yüzünden havayolları şirketlerinin hisseleri düşmeye başladı. British Airways’in hisseleri yüzde 1, Lufthansa’nın hisseleri yüzde 1.5, Air France-KLM’nin hisseleri de yüzde 1.8 düşüş gösterdi. Yalnızca İngiltere hava sahasının hafta sonunda da kapalı kalmasının, havayolu şirketlerinin 100 milyon sterlinden fazla maddi kayba uğramasına yol açacağı tahmin ediliyor. Bazı şirketler, yolcularının bilet ücretlerini geri vermek zorunda kalırken, yolcuların alternatif arayışı sonucu kaydığı demiryolları şirketlerinin bilet satışlarında ise patlama oldu.
WHO’dan sağlık uyarısı
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), İzlanda’daki volkanın püskürttüğü küllerin gökten yağmaya başlaması durumunda Avrupalılara evden çıkmamaları uyarısında bulundu. WHO sözcüsü David Epstein, kül bulutunun ne gibi bir zarar vereceğini tam olarak bilmediklerini belirtmekle birlikte, mikroskobik külün solunması durumunda akciğerlere ulaşabileceğini ve solunum yoluyla ilgili problemlere yol açabileceğini söyledi. Külün, astım ve solunum yolu hastalıkları bulunanları daha fazla etkileyeceği belirtildi.
SERHAT OĞUZ-Milliyet
