BİR ZAMANLAR UÇUYORDUK

BİR ZAMANLAR UÇUYORDUK

Etimesgut'ta bir tarih yatıyor. Türkiye'nin ıskalanan havacılık teknolojisinin tarihi. Siz onun bu kadar sessiz göründüğüne aldanmayın! Yeniden ayağa kalkacağı ve pek çok insanın ayaklarını yerden keseceği günleri sabırsızlıkla bekliyor. Yakında..

Uzunca bir süredir yoğun biçimde yerli otomobil tartışması yapıyoruz. Bir yandan da yerli savaş uçağının üretimi için de ilgili kurumlar yoğun bir çalışma yürütüyor. Proje kapsamında milli imkanlar incelenecek, model çalışması yapılacak ve 2 yıl sonunda nihai bir karar verilecek.
Ulaştırma Bakanlığı'nın adı ve yapısı değiştirilirken 'uzay'dan sorumlu bir genel müdürlük de kuruldu.
Özetle hedefler büyük...
Geçtiğimiz günlerde sohbet ettiğimiz Türk Hava Kurumu (THK) Üniversitesi Rektörü Prof. Ünsal Ban, unuttuğumuz bir gerçeği hatırlattı.
Türkiye, Cumhuriyet'in ilk yıllarında uçak üretiyordu, hem de kendi uçağını.
Bu alandaki çabalalar 20 yıl kesintisiz sürdü.
THK'nın ürettiği uçaklardan biri günümüze kadar geldi. TCDD Genel Müdürlüğü'nün karşısında, paraşüt kulesinin de içinde bulunduğu müzede sergileniyor.
15 farklı modeldeki uçakların üretildiği fabrika ise o kadar da uzağımızda değil, Etimesgut'ta.
Günümüzde gümrüklere ait depo olarak kullanılıyor.
Ama yakın bir zamanda yeniden aslına dönecek.
THK Üniversitesi'nin devir işlemlerini sürdürdüğü 'fabrika'da, geleceğin havacıları yetişecek.
Hemen arkasındaki hangarda ise uçak üretimi yapılacak. 2014 başında iki ve dört kişilik eğitim uçaklarının yapımı hedefleniyor.
Kentin sanayi merkezi OSTİM'de bu alanda birikimi olan fabrikalar da uçağın parçalarını üretecek.

UÇAK MOTORLARI FABRİKASINDA MUSLUK ÜRETİLMİŞ

Rektör Prof. Dr. Ünsal Ban ile sohtette, Türkiye'nin havacılık teknolojisini nasıl ıskaladığını da öğrendim.
THK uçak motorları fabrikası Atatürk Orman Çiftliği arazisi içinde kurulmuş. Önce Gipsy uçak motorları yapılmış.
Fabrika kapasite altı çalıştığı için musluk, piston, kuyu tulumbası gibi pek çok üretim yapılmış! 1950'de ise dönemin en büyük hava tüneli inşa edilmiş. Sonraki yıllarda ise o da depo olarak kullanılmış.
Bugün yanından Anadolu Bulvarı'nın geçtiği motor fabrikası 1955'de traktör fabrikasına dönüştürülmüş.

60 YIL ÖNCEKİ HAYALET UÇAKLAR

Türkiye'nin 'yerli uçak' tarihi Cumhuriyet'in kuruluşunun hemen sonrasında başlar. 1925'te Türk Tayyare Cemiyeti'nin kurulması ardından hızlı adımlar atılır, ilk uçak üretimi Kayseri'de yapılır.

Alman Junkers lisansıyla A-19 ve A-20 uçakları üretilir.

1931 'de ise Pilot Vecihi Hürkuş, kendi atölyesinde ürettiği uçakla ufak bir Türkiye turu gerçekleştirir.

10 yıl sonra başarı hikayesi Başkent'te yazılmaya başlanır; Etimesgut'ta bir uçak fabrikası kurulur.

Çok geçmeden, 1944'te Magister uçaklarının yanı sıra, 15 farklı modelde eğitim, sağlık ve nakliye uçakları ile planörler üretilir.

Bir bölümü de yurtdışına satılır.

1948'de, 'hayalet uçakları' andıran 'uçan kanat' projesi yine Ankara'da hayata geçilir.

Ancak sonu hiç de iyi bitmez; yere çakılır.

Bu arada Türkiye'nin uçuş macerasının sonuna yaklaşılır. THK’nın uçak üretimine, kimi kaynaklara göre 1940’ların sonunda, kimine göre ise 1952’de son verilir. Ancak bunun nedeni hiçbir zaman kamuoyuna açıklanmaz. Yurtdışından gelen ‘bize uçak satın’ taleplerine de olumsuz yanıt verilir.

Etimesgut’taki eski Onkoloji Hastanesi’nin karşısındaki fabrika sonraki yıllarda tekstil fabrikalarına dönüştürülür.

Ama bir gerçek vardır; yarım asırdır kaybedilmiştir. Bir o kadar bilgi birikimi de boşa gider.

Süleyman KURT-Habertürk