Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın "dünyanın en büyük havaalanı" diye övünerek söz ettiği "çılgın projeler"den İstanbul'a 3. Havalimanı Projesi'nde bugüne kadar hiçbir ilerleme kaydedilemedi. Dünyanın en büyük havalimanı olarak lanse edilen projede, inşaatın henüz başlamaması ve ortaya çıkan sorunlar "3. Havalimanı Projesi hayal mi oluyor?" sorusunu gündeme getirdi.
Dokuz ayda toplam 11.9 milyar TL kur zararı
İhaleyi astronomik bir bedelle kazanan Limak-Kalyon-Mapa-Cengiz-Kolin Ortak Girişim Grubunun bugüne kadar inşaat için tek bir çivi bile çakmaması, Türkiye'deki büyük altyapı projelerinin karşı karşıya olduğu finansal zorlukların ne kadar büyük boyutlarda olduğunu gözler önüne serdi.
Hükümete yakın olarak gösterilen konsorsiyumun inşaata başlamak için göstermiş olduğu çekince akıllara "Acaba bu proje daha başlamadan iptal mi olur?" sorusunu getiriyor.
İhale şartnamesine göre konsorsiyumun devlete kira bedeli olarak 25 yıl için toplam 22 milyar 152 bin Euro ödemesi gerekiyor.
Mayıs ayında ihalesi yapılan yeni havalimanına henüz kazma vurulmadan 9 ayda 12.9 milyar TL kur farkından dolayı zarar etmesi, ihaleyi kazanan konsorsiyumu da zora soktu.
İki bakanlık karşı karşıya
İhale sürecinden en az zararla çıkmak için nasıl bir yol ve yöntem izleneceği konusunda sık sık bir araya gelen Limak-Kalyon-Mapa-Cengiz-Kolin OGG'nin henüz nasıl bir yöntem geliştireceklerine karar veremedikleri de gelen bilgiler arasında. Aldıkları enerji ihaleleriyle hükümete adeta göbekten bağlı duruma düşen bu şirketler, altından kalkamayacakları 3. Havalimanı projesinden sıyrılmanın hesaplarını yapmaya başladılar.
Yeni Havalimanı Projesi'nde ihaleyi kazanan özel sektör kanadında bu derin görüş ayrılıkları yaşanırken, bir diğer sorun da hükümetin bakanlıkları arasında yaşanmaya başladı. İhale şartnamesinde yer alan ve uluslararası kurallar gereği değiştirilmesi imkansız olan havalimanı inşaatında teknik şartnameye uyulmaması ve projede revizyona gitme eğilimi, Çevre ve Şehircilik ile Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme bakanlıklarını karşı karşıya getirdi.
100 metreye ulaşan dolgu işlemleri sorun oldu
Projenin eksiksiz yürümesi, pistler ve terminal inşaatlarının projeye uygun olarak gerçekleştirilebilmesi ve başlatılabilmesi için arazi üzerinde 80 ila 100 metrelik dolgu işleminin öncelikle başlatılması gerekiyor. İnşaat maliyetlerinden tasarruf etmeye çalışan şirketler ise bu dolgu uygulamasını minimuma çekerek sorunun içinden çıkmaya çalışıyorlar. Bu konuda Ulaştırma Bakanlığı'na Devlet Hava Meydanları İşletmeleri (DHMİ) üzerinden baskı kurmaya çalışan konsorsiyumun daha şimdiden dolgu uygulama işleminden belli bir oranda taviz kopardığı da gelen bilgiler arasında...
Üçüncü havalimanının kesinleşmiş ÇED raporuna göre, bölgede yapılacak çalışmalarda önemli miktarda dolguya ihtiyaç olacak. Bölgedeki ocakların doldurulmasının yanı sıra su birikintilerinin de ortadan kaldırılması şart.
2,5 milyar metreküp dolgu gerekiyor
Raporda, "Proje alanında uzun yıllardır devam eden kömür ocakları faaliyetleri sonucu oluşmuş çukurlarda yağmur sularının dolmasıyla oluşan büyüklü ve küçüklü geçici su birikintileri yer almaktadır. Bu su birikintileri herhangi bir akarsu ve veya devamlı su kaynağı ile beslenmemektedir" bilgisi yer alırken, şu tespit dikkat çekiyor: "Topoğrafyada en yüksek kot 160 m. olup en alçak kot -37 metredir. Dört etap halinde yapılması planlanan İstanbul 3. Havalimanının PAT sahaları için ortalama 105 metre kotuna göre dolgu yapımı düşünüldüğünde Alt Yapı Yatırımları Genel Müdürlüğünden alınan verilere göre yaklaşık 2 milyar 500 milyon metreküp dolguya ihtiyaç olduğu öngörülmektedir."
76 milyon 500 bin metrekarelik alanı kaplıyor
Proje, İstanbul Avrupa yakasında Arnavutköy ve Eyüp ilçelerinde yapılacak. Proje toplam 76 milyon 500 bin metrekarelik alanda inşa edilecek.
Proje alanının arazisinin 6 bin 172 hektarı orman, bin 180 hektarı madencilik ve diğer kullanım, büyüklü ve küçüklü geçici su birikintileri, 236 hektarı mera, 60 hektarı kuru tarım (nadassız), 2 hektarı fundalık alan olarak belirlendi. Rapora göre proje alanının yaklaşık yüzde 2,47'lik (189,182 hektar) kısmı özel mülkiyet arazisi. Proje alanında uzun yıllardır devam eden kömür ocakları faaliyetleri sonucu oluşmuş çukurlarda yağmur sularının dolmasıyla oluşan büyüklü ve küçüklü geçici su birikintileri yer alıyor. Bu su birikintileri herhangi bir akarsu veya devamlı su kaynağı ile beslenmiyor.
Çevre düzenlemesi havalimanı maliyetini defalarca katlayacak
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, bu durumun havalimanı çevresinde oluşturulacak ve buradaki inşaattan kat kat büyüklükteki alanların 110 metre civarında aşağıya çekilmesi anlamına geleceği vurgusu yaparak, ortaya çıkacak maliyetin havalimanı projesinin toplam bedelinin çok daha üstüne çıkabileceğine vurgu yapıyor. Bakanlık yetkilileri, proje çerçevesinde bölgede kurulması planlanan "Yeni Şehir'in oluşturulması ve 3. Köprü çevre yollarının yeni kota göre düzenlenmesinin milyarlarca dolara mal olacağı şeklinde görüş bildiriyorlar. İki bakanlık arasında ortaya çıkan "kot farkı" anlaşmazlığının, projenin ilerlememesindeki en önemli sorunların başında geldiği de konuşuluyor.
MUSTAFA GÜRBÜZ - Aydınlık
