KARBON FİBERDE 25 YIL

25 yıl önce Airbus, uçaklarında karbon fiber kullanmaya başladı. Materyalin A320 uçağında kullanımı yüzde 10’dan daha azken bugün bu oran yüzde 50’nin üzerine çıktı. Madrid’in hemen dışında yer alan Illescas fabrikası, karbon fiber üretiminde dünyanın lideri ve yenilikler yapmaya ve gelecekte kullanılacak uçakların daha hafif olması için yeni çözümler üretmeye devam ediyor.

Karbon fiber üretimi, Madird’in hemen dışında yer alan Illescas’taki bu Airbus fabrikasında 25 yıl önce başladı. Sivil havacılık tarihinde kompozit materyale yapılan çığır açıcı yatırımların ilkiydi. Ancak karbon fiber kullanımında endüstriyel inovasyon ilk günlere hiç benzemiyor. Airbus, bu fabrikayı dünyanın lider kompozit üreticisi haline getirmek için yeni teknolojiye milyonlarca Avro yatırım yaptı. Birbirinden yetenekli 700 kişi bu fabrikada çalışıyor. Teresa Busto da fabrikanın direktörü.

Teresa Busto Airbus Illesca fabrikası Direktörü:

“Benim fikrime göre burası bugün dünyanın kompozit alanında en önemli mükemmellik merkezi. Neden mi? Çünkü burada kompozit parçaları otomatik şartlarda üretiyoruz, elle üretim yapmıyoruz. Dünyanın en iyi uzmanları bizde. Sadece 350 programında 50 patent ürettik. Airbus patentleri. Kompozit üretiminde en iyi olduğumuzu düşünüyoruz. Başlangıçta, A320 programında, tüm uçak yapısının yüzden 10’undan azı karbon fiberden oluşuyordu. A380’de bu oran yüzde 26’e çıktı ve bugün A350 XWB’de yüzde 53 civarındayız. Bunun gibi donmuş karbon fiber toplarının Illescas fabrikasına ulaşmasından yalnızca 200 saat sonra ham madde yok oluyor. Bu nedenle çok çabuk işlenmesi gerek. Önce makineler, dünyanın başka hiçbir yerinde bulunmayan ileri teknoloji mekanizma ile kompozit material 2 milimetrelik katmanlar haline getiriliyor. Uçak parçasının tamamen aynı şeklini alıyorlar. Bu durumda karbon fiber A380 uçağının arka gövde parçası olarak kullanılacak. Sonrasında ”autoclaves” olarak adlandırılan kocaman basınçlı fırınlarda ısıtılıyor ya da reçine karışımı ile kür yapılıyor.

25 yıl önce parçaları elle üretiyorduk. Elle bir insan saatte 3 kilo ya da daha az üretim yapabiliyordu. Bunun getirdiği kısıtlamayı tahmin edebilirsiniz. 25 kilodan daha fazla ya da 6 metreden daha uzun parçalar üretemiyorduk. Bugün saatte 34 kilo üretme imkanımız var, dolayısıyla parçaların ebatları daha büyük ve parçalar daha kompleks.

Uçakların uzun ve alüminyumdan yapılan kanat ve gövde parçalarını karbon fiber ile değiştirmek havayollarına büyük avantajlar sunuyor. Karbon fiber alüminyumdan önemli ölçüde daha hafif olması nedeni ile ağırlığı artırmadan daha fazla yolcu taşıma imkanı sunuyor. Bununla birlikte bakım masrafları da düşüyor.

Airbus Kompozit Parçalar Kıdemli Uzman Augusto Perez Pastor:

“Temelde en büyük avantaj hafiflik. Parçaları alüminyum yerine karbon fiberden yapmak yüzde 20 ağırlık tasarrufu sağlıyor. Bir başka avantaj da korozyon ya da metal yorulması olmuyor. Bu da müşterilere, havayollarına büyük bir avantaj sunuyor, uçağın yaşamı boyunca yapılan muayene düzeyi minimum iniyor.”

Günümüzde karbon fiberi kompozit parçaya dönüştürmek 10 gün gibi kısa bir süre ile 80 gün arasında değişiyor, eskiden bunu düşünmek bile mümkün değildi. Ancak yeniliklerin sonu gelmiyor, bu işlem süresini kısaltmak ve kompozit parçaların ağırlığını daha da hafifletmek için yeni araştırmalar yapılıyor. Bu su jetleri mesela parçaları geleneksel yöntemlerde baş gösteren yıpranma ve aşınma riskleri olmadan kesebiliyor.

 Airbus Illesca fabrikası Direktörü Teresa Busto:

“Biz Airbus’ı değişik konularda dünya lideri olarak görüyoruz. Bir: Materyal geliştirme, iki: kompozit materyalleri aletle işlemede inovasyon, yeni yöntemler bulma ve otomasyon.”

Kanat parçaları bu fabrikadan çıktıktan sonra, Beluga ile Airbus’ın Kuzey Galler’de yer alan kanat uzmanlarına gidiyorlar. Airbus 2018 yılında ayda 10 A350 XWB üretmek gibi hırslı bir hedef koydu, İspanya’da ekipler bunu gerçekleştirebilmek için üzerlerine düşeni yapıyorlar.