Uçakta hostes üzerinize kahve dökerse ne olur, bavullar neden kayboluyor, ucuza bilet satın almak için ne yapmalı? Tiyatro okumak için gittiği Almanya'da bir havayolu şirketinin genel müdürü olan Sadık Elmas tüm bu soruları cevapladı..
Sadık Elmas, 2003 yılında Lufthansa Havayolları'nın Türkiye Genel Müdürlüğü'ne atandığında büyük yankı yaratmıştı. Çünkü Alman havayolu şirketi ilk kez bir Türkü, Türkiye Genel Müdürlüğü'ne atamıştı. Üstelik Elmas'ın görev süresi bittikten sonra da bu süre uzatılmıştı. Hayat hikâyesi tam bir başarı öyküsü olan Elmas, tiyatrocu bir anne ve yönetmen bir babamın oğlu. Çocukluğu kulislerde geçen ve aynı oyunu 450 kez izlemekten bıkmayan Elmas, Almanya'nın yolunu iyi bir şirkette yönetici olmak için değil, tiyatrocu olmak için tutmuş. 20 yaşında elinde iki bavulla Almanya'ya giden genç adam, o dönemlerde maddi yetersizlikten dolayı okula ara verip, iş ilanlarına bakmaya başlamış. Sonunda Lufthansa Havayolları'nın kargo departmanında memur olarak işe başlayan Elmas, "İki yıl çalışıp para biriktirdikten sonra okula devam ederim," diye düşünse de bu düşü hiçbir zaman gerçekleşmemiş. 2009 yılının ortasına kadar Lufthansa Havayolları'nda Türkiye genel müdürlüğü görevini sürdürecek, ardından da emekli olana dek farklı ülkelerde çalışmaya devam edecek olan Elmas, bir yolcunun uçaktaki haklarını anlattı, ucuza bilet almak için tavsiyelerde bulundu ve bir de sırrını açıkladı: "Gitmeden önce bir dizide misafir oyuncu olarak rol almak isterim."
- Lufthansa Havayolları 2003 yılında ilk kez bir Türkü, Türkiye Genel Müdürü olarak atadı. Bu sizin talep ettiğiniz bir şey miydi?
- Başlarda ben istemiştim fakat olmayınca ısrar etmedim. Daha sonra onlar bana teklif ettiler. Üstelik görev sürem bittiği halde, 2009 yılına kadar da uzattılar.
- Peki 2009'da ne olacak?
- Başka bir ülkeye tayinim çıkacak. 65 yaşına kadar bu böyle. Yurtdışı genel müdürü olunca üç-dört yılda bir farklı bir ülkeye gönderiliyorsunuz. Ben ilk olarak 1998 yılında yurtdışı kadrosuna geçtim. Yurtdışında bir istasyon müdürü kursa ya da izne gittiğinde kaideydi, Almanya'dan ekip gönderilirdi. 38 kişilik bir ekiptik. İtfaiye gibi Afrika'dan Avrupa'nın en kuzeyine kadar her yere gittim. Daha sonra Pakistan'a tayinim çıktı ve üç yıl orada kaldım. Ardından Dubai'de beş yıl, sonra da altı ay Nairobi, altı ay Yemen'de çalıştım. Dört yıllık Sudan tecrübesinin ardından da 2003 yılında Türkiye'ye geldim.
- Bir havayolu şirketinde genel müdür olmak stresli bir iş mi? Örneğin dünyanın herhangi bir yerinde uçak kazası olduğunda, siz bu durumdan nasıl etkileniyorsunuz?
- Benim beş yıllık görev sürem boyunca Türkiye'de sadece bir uçak kazası oldu. Bunu sayısal loto tutturma şansınızla mukayese ederseniz, lotoyu tutturma ihtimaliniz daha yüksek. Her gün otomobil kazalarında binlerce kişi ölüyor. Ama uçak kazasında durum daha trajik hale geliyor. Bunun birinci nedeni fotoğrafların çok kötü olması. Sıkışmış, takla atmış bir aracın fotoğrafı ne kadar kötü olursa olsun bir uçak kazası kadar olmuyor. Ayrıca bir seferde çok kişi ölüyor. Otomobilde insanlar kontrol kendilerinde sanıyor. Ama 120 ile giderken kontrol nasıl sizde olabilir ki? Uçakta ise kontrol başkalarında ama eğitimli ve ne yaptığını bilen uzmanlarda. Gelelim esas sorunuza, evet bir uçak düştüğünde biz de kriz masası oluşturuyoruz. İlk olarak da o uçakta bizim bir yolcumuz olup olmadığını kontrol ediyoruz.
BİLET ALIRKEN DİKKAT
- Ucuz bilet almak için ne yapmak gerekiyor?
- Bileti önceden alırsanız daha ucuz olur. Bir de acentelerin ya da havayolu şirketlerinin kendi sitelerinden bilet fiyatlarını takip edin. Ama annem, "Ucuz şey alacak kadar zengin değilim," derdi. Ucuz bilet alırken, tarihlerinden emin olun. Çünkü bu biletlerin birçoğu ya değiştirilemez oluyor ya da tarih değiştirdiğinizde çok büyük cezalar ödüyorsunuz. Business class biletleri ise çok daha esnek oluyor.
- Bir de bedava miller var. Ama genellikle bu millerle uçmak zor oluyor. İstediğimiz tarihe mille rezervasyon yaptıramıyoruz.
- Millere ayrılan bölüm sezona göre az ya da çok oluyor. Dolu uçaklarda milli yolculara az koltuk ayrılıyor. Bu nedenle ben Teknosa ile anlaştım. Miles & More kartı olanlar Teknosa mağazalarında millerini harcayabiliyorlar. Şimdi en büyük isteğim bir sanal mağaza hayata geçirmek. Almanya'da Duty Free'de millerinizi alışveriş yaparak harcayabiliyorsunuz. Bunu Türkiye'de de yapmak istedim ama şimdilik olumlu bir yanıt alamadım. Sadık Elmas yılına kadar Türkiye'de görevini sürdürecek.
Türkiye'de business class uçma oranı nasıl?
- Düşük. Şu an bizim İstanbul, Ankara ve İzmir'e, yani üç ile uçuşumuz var. Bunlar arasında en az business class'ı İzmir tercih ediyor.
- Bir de overbooked olayı var. Yani mevcut koltuk sayısının üzerinde bilet satma. Bu neden yapılıyor?
- Hâlâ, rezervasyon yaptırmalarına rağmen gelmeyen yolcular var. Uçak koltuğu da çok değerli bir şeydir. Amaç; her uçuşta yüzde 100 dolu uçmak. Dolayısıyla her havayolu şirketi geçmişteki verileri değerlendirerek overbooked yapıyor. Fakat bazen geçmişteki verilerle bugün tutmuyor.
- Overbooked olduğunda haklarımız neler?
- Mümkün olan ilk uçağa bindirilmelisiniz. Uçtuğunuz ülkeye, toplam uçuş saatine ve bekleme sürenize göre de genelde 300 avrodan başlayan bir iade söz konusu oluyor. Bunu bilet olarak alırsanız daha kârlı olursunuz.
Çok sık yaşanan bir probleme geçelim: Bavullar neden kayboluyor?
- Bavulu check in yaptığınız andan itibaren, sorumlusu havayolu şirketi. Ama artık her terminalde binlerce yolcu oluyor. Eskiden bilet fiyatları çok yüksekti. Almanya-Türkiye arası 400 marka uçulurdu. Şimdi 99 avroya Avrupa'ya uçabiliyorsunuz. Uçaklarda inanılmaz bir yolcu transferi oluyor. Bu durumda da bavul, uçağa yetişmiyor olabilir. Özellikle kısa aktarmalı uçuşlarda bu çok sık yaşanıyor. Ama genelde bavul bir sonraki uçakla gönderiliyor. Kısacası bavul kaybolmuyor, sadece geç geliyor. Tamamen kaybolma olayı ise çok nadir rastlanan bir durum.
- Uçakta ne gibi haklarımız var? Diyelim ki hostes üzerimize kahve döktü, ne yapabiliriz?
- Kuru temizleme talep edebilirsiniz. Birçok uçakta temizleme makinesi zaten var. Havayolu şirketlerinin amacı, müşteriyi memnun etmek. Bu nedenle kaidede olmayan bazı özveriler bile yapılır. Biz bir keresinde koltuğun kenarına takılıp, ceketi yırtılan bir müşteriye ödeme yapmıştık.
Gitmeden dizide oynamak isterim
- Oyuncu olma hayaliniz sona erdi mi?
- Aslında hayır. Lufthansa'da çalışırken bir hobi kulübü kurmuştum. Her ay çalışıp, yılda bir kez bir oyun sahneye koyuyorduk. Yine Almanya'da çalıştığım sürede portfolyo hazırlayıp ajansa kaydoldum. Ara ara modellik de yaptım. Sonra yoğun iş temposu yüzünden hepsi yarıda kaldı. Ama içimde hâlâ oyunculuk hevesi var. Türkiye'den gitmeden önce konuk oyuncu olarak da olsa bir dizide rol almak isterim.
- Emekli olduktan sonra oyunculuğu profesyonel olarak yapmayı düşünüyor musunuz?
- Sonuçta oyunculuk, eğitim alarak yapılması gereken bir iş. Çok iyi alaylı oyuncular da var. Ama ben, "Oyunculuk yaparım," deyip, bu işe yıllarını vermiş kişileri kızdırmak istemem. Ama bende bir yetenek olduğunu biliyorum. Fakat yıllar içinde bu yetenek köreldiyse, onu bilemem.
- Belirli bir dizi var mı oynamak istediğiniz?
- Hayır, aslında dizi izlemeye bile vaktim olmuyor. Benimki sadece gençlikten kalma bir düş.
Burcu ALDİNÇ-Sabah
